مقاله آشنایی با کاشت مستقیم

با وجود معرفى ارقام، كودها و سموم جديد ميانگين عملكرد حتی در مزارع آبى طى سال‌هاى گذشته تغييرات قابل توجهى نداشته، اين موضوع نه تنها در ايران بلكه در بسیاری از کشورهای جهان رخ داده است. دليل عدم تغيير نيز انجام چندين كشت در يك قطعه زمين طى سال و تكرار آن در سا‌ل‌های بعد بوده، بعد است كه منجر به كاهش كيفيت خاك زراعى شده است. آن چه كه بيش از كشت فشرده موجب تخریب خاك زراعى شده انجام عمليات خاكورزى و تهیه بستر است.

 

كشت مرسوم

كاشت بذر در زمين خاكورزى شده است.

كشت مستقيم

كاشت بذر در زمينى كه هيچگونه عمليات خاكورزى و تهیه بستر در آن انجام نشده است.

تفاوت اصلى كارنده معمولى و مستقيم، در آن است كه كارنده معمولى بذر را درون بسترى كه عمليات تهیه بستر در آن از طريق شخم (برگردان يا غيربرگردان) يا ديسك صورت گرفته، قرار داده و روى بذر را با خاك نرم می‌پوشاند تا تماس مناسبى بين بذر و خاك ايجاد گردد، ليكن كارنده مستقيم بايد خاكى كه عمليات تهيه بستر در آن انجام نشده را با ايجاد شيار باريكى شكافته و بذر را درون آن شكاف به نحوى قرار دهد كه تماس مناسب با خاك داشته باشد. از آن جا كه بذر رطوبت لازم براى جوانه‌زنى را از خاك جذب مى‌كند، وجود بقاياى گياهى بعضا موجب عدم برقرارى تماس مناسب بين بذر و خاك  می‌شود. از اين رو در هنگام تهيه ماشين كاشت مستقيم بايد به يك سرى نكات توجه نمود.

نكات مهم در كشت مستقيم

1-بقایای محصول قبل

بقایای ایستاده تاثیرش درحفظ خاک بیشتر از بقایای خوابیده است، به این سبب ارتفاع برش محصول قبلی باید به نحوی باشد که ضمن محافظت از خاک در زمان کشت مانع حرکت ادوات کارنده نشود. علاوه بر این بهتر است که بقایا، بریده شده، خرد شده و در سطح مزرعه پخش گردند، در غیر این صورت باید آن‌ها را جمع‌آوری و از مزرعه خارج نمود.

 

در کشت مستقیم فقط یک شکاف کوچک در سطح خاک ایجاد می‌شود که بذر داخل آن قرار می‌گیرد.

شکل1- در کشت مستقیم فقط یک شکاف کوچک در سطح خاک ایجاد می‌شود که بذر داخل آن قرار می‌گیرد.

2-واحد كارنده مستقيم علاوه بر انجام وظايف مربوط به كارنده‌هاى معمولى (سنجش دقيق كود و بذر، جايگذاري دقيق و يكنواخت بذر و كود درون خاك و غيره) بايد توانايى ايجاد شيار در خاك دست نخورده را داشته باشد به نحوی که حداقل دستکاری مکان یکی خاک انجام و حداکثر جداسازی بقایا از روی شیار کشت صورت گیرد.

3- بذر باید در عمق مناسب خاک قرار گيرد.

علاوه بر تماس مطلوب بين بذر با خاك، پوشاندن بذر با خاك و عمق قرار گيرى بذر در خاك نيز اهميت دارند ازاين رو ماشين كاشت مستقيم بايد مجهز به شیاربازکنی باشد كه شيار مطلوبى را ايجاد كند.

سه نوع شيار با اشكال U، V و T وارونه توسط شیاربازکن‌های ماشين كشت مستقيم ايجاد مى‌شود. انتخاب شياربازكن بايد متناسب با خاك مزرعه باشد ليكن T وارونه را می‌توان به صورت كلى براى بسيارى از خاك‌ها توصيه نمود.

4-عدم تماس بذر با خاك به دليل قرار گيرى بقايا در شيار كاشت

فشرده شدن بقایا درون شیار کشت، مانع از برقراری تماس مناسب بین بذر و خاک و در نتیجه عدم جذب رطوبت و مواد غذایی توسط بذر می‌شود. در صورت بی‌توجهی به این موضوع، سطح سبز مناسب ایجاد نمی‌شود.

5-تجمع بقايا و عدم برش بقايا

بقاياى زياد و مرطوب به سختى برش خورده و مانع از ايجاد شيار مناسب بذر می‌شود، ضمن آن که احتمال فشرده شدن این بقایا در شیار بذر و کاهش درصد سبز مزرعه نیز افزایش مییابد.

6-چيدمان واحدهاى كارنده و شياربازكن‌ها

مشکل كارنده‌هاى مستقيم سوار شونده، تجمع بقایا به دلیل فواصل کم بین ردیف‌های شياربازكن‌ها است. در مزارعى كه ميزان كاه وكلش آن زياد است عبور این بقایا از بين واحدهاى این نوع كارنده به سختى صورت می‌گیرد. اين موضوع منجر به، تجمع بقايا در مقابل واحدهای کارنده، فرو رفتن بقايا در شيار بذر و عدم تماس مناسب بذر با خاك می‌شود. گرچه این مشکل در كارنده‌هاى كششى به دليل فضاى بيشتر بين ردیف‌های واحدهای کارنده، تا حدى مرتفع شده است.

7-وجود مقدار زیاد بقایای قبلی

در صورت وجود مقدار زیاد بقایا، ماشین کاشت علاوه بر شیاربازکن‌های مناسب، باید مجهز به تجهیزاتی برای برش و کنار زدن بقایا باشد.

 

 

رزاقی، محمدحسین.(1402). کشت مستقیم.تهران: نشر آموزش کشاورزی