مشکلات زیست‌محیطی ناشی از کاربرد بی‌رویه علف‌کش‌ها، ظهور پدیده مقاومت علف‌های هرز به علف‌کش‌ها، توسعه گونه‌های مهاجم و همچنین تقاضا برای محصولات سالم، از جمله عواملی است که امروزه موجب توجه به مدیریت غیرشیمیایی علف‌های هرز گردیده است. در مقاله قبل برخی از روش‌های غیرشیمایی مبارزه با علف‌های هرز ذکر گردید، اینک به ادامه مطالب خواهیم پرداخت.
تناوب زراعی و کشت مخلوط
کشت مخلوط نیز زمینه افزایش سطح سرکوب علف‌های هرز در یکی از گیاهان زراعی را فراهم می‌نماید. با این حال، بهبود مدیریت علف‌های هرز تنها دلیل روآوری به کشت مخلوط نیست، بلکه چنین کشت‌هایی مزایای مهم دیگری نیز دارند که از جمله آنها می‌توان به افزایش عملکرد و کاهش مشکلات آفات اشاره کرد. کشت مخلوط می‌تواند در نظام‌های مدیریت تلفیقی گیاه زراعی یا مدیریت پایدار نقش مهمی ایفا نماید، چنین کشت‌هایی در کشورهای کمتر توسعه یافته از اهمیت خاصی برخوردارند. وارد نمودن گیاهان پوششی در تاوب سبب افزایش تنوع در تناوب زراعی می‌شود؛ گیاهان زراعی پوششی معمولا زمانی کشت می‌شوند که قرار است زمین به حالت نکاشت رها شود. انتخاب گیاه زراعی پوششی (شکل 1) به هدف مورد نظر بستگی دارد، اما باید توجه داشت که گیاهان پوششی به پل سبزی برای آفات و بیماری‌های گیاهی تبدیل نشوند.
شکل 1ـ انتخاب گیاه زراعی برای استفاده در جهت مقابله با علف‌های هرز، به هدف مورد نظر بستگی دارد.
رشد سریع اولیه و تشکیل کانوپی گیاهی متراکم، از ویژگی‌های مورد نیاز برای جلوگیری از علف‌های هرز است. کاهش عبور نور و تغییر درجه حرارت و رطوبت خاک در زیر گیاه پوششی، اثرات مهمی روی مدیریت علف‌های هرز بر جای می‌گذارد. علاوه‌بر آن، گیاهن پوششی محلی امن برای شکارگرهای بذر علف‌های هرز فراهم می‌نماید و همین امر ممکن است به کاهش تعداد بذور موجود در خاک کمک کند. گیاهان زراعی پوششی اغلب در پاییز کاشته می‌شوند و پیش از کاشت گیاه زراعی، در فصل بهار از بین برده می‌شوند. مادامی که بقایای گیاه زراعی پوششی روی سطح خاک در حال تجزیه هستند، ممکن است مواد سمی طبیعی تولید کنند که تداوم جوانه‌زنی گیاهان زراعی بذر ریز را نیز تحت تاثیر قرار دهند. اختلاط بقایای گیاه زراعی پوششی با خاک موجب تضعیف اثرات دگر آسیبی می‌شود.
انتخاب رقم
اصلاح گزینشی برای بسیاری از گیاهان زراعی منجر به معرفی ارقام مختلفی شده است که دارای ویژگی‌های خاص برای اهداف خاص هستند. انتخاب ارقام برای صفت افزایش قدرت سرکوب علف‌های هرز، دشوار است زیرا صفات مربوط به توانایی رقابتی در برابر علف‌های هرز، بسته به مرحله رشدی گیاه زراعی تغییر می‌کند. بین ارقام متحمل به علف‌های هرز و ارقام دارای توانایی بالا در فرونشانی علف‌های هرز نیز تفاوت‌های وجود دارد. متاسفانه اطلاعات محدودی درباره مقایسه توانایی رقابتی ارقام مختلف گیاهان زراعی در مقابل علف‌های هرز وجود دارد. محدود کردن نور از طریق سایه‌اندازی روی کانوپی گیاه زراعی یکی از راه‌های تاثیرگذار روی جمعیت علف‌های هرز از طریق انتخاب ارقام زراعی است. ارقام قدیمی پابلند غلات، در مقایسه با ارقام پا کوتاه جدید به میزان بیشتری موجب کاهش جمعیت و زیست‌توده علف‌های هرز می‌شوند. البته، به دلیل احتمال ورس (شکل 2)، اصلاح‌گران تمایل چندانی به انتخاب ارقام پابلند ندارند.
شکل 2ـ ارقام پابلند غلات، بیشتر از ارقام پاکوتاه، در معرض ورس هستند.
صفات دیگری نظیر الگوهای ریشه‌دهی، بنیه اولیه، اندازه برگ و توانایی دگر آسیبی وجود دارند که از آنها می‌توان برای افزایش توانایی رقابتی گیاهان زرعی در مقابل علف‌های هرز بهره گرفت. حتی اتخاب بر اساس ویژگی ساده‌ای مثل اندازه بذر بزرگتر می‌تواند به طور معنی‌داری سبب بهبود استقرار اولیه گیاه زراعی شده و برای سرکوب علف‌های هرز، صفت مهمی به شمار آید.
زند، اسکندری(1388). مدیریت علف‌های هرز (چاپ دوم). مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.