مقاله آشنایی با ماشین برداشت ذرت علوفه‌ای (چاپر) (قسمت اول)

رشد روزافزون جمعیت، تقاضای روبه افزایش مواد غذایی و نیاز انسان به پروتئین حیوانی، باعث توسعه صنعت دامپروری گردیده است، ازاین‌رو تأمین خوراک دام به‌ویژه علوفه که حجم قابل توجهی از آن را شامل می‌شود مورد توجه است. علوفه در دامپروری به‌صورت تازه به مصرف خوراک دام رسیده و یا انبار شده و به‌مرور به مصرف دام خواهد رسید. علوفه به‌صورت خشك یا تَر براي مصارف آتي نگهداري می‌شود. علوفه خشك را در انبار به‌صورت فله و یا بسته‌بندی می‌توان نگهداری نمود. نگهداری علوفه با رطوبت زیاد یا متوسط، به‌صورت خرد شده در سیلوهای ایستاده یا گودالی صورت می‌گیرد.

 

ماشین برداشت ذرت علوفه‌ای (چاپر)

بیشتر دامداران مقداری از علوفه سبز تولید شده در فصل‌های بهار و تابستان را برای مصرف زمستانه دام‌های خود ذخیره می‌کنند. دو روش برای نگهداری علوفه وجود دارد:

1-خشك کردن علوفه در آفتاب

2- سیلو کردن علوفه

خشك کردن روش خوبی برای ذخیره علوفه است، ولی اشکال‌هایی دارد. یکی از این اشکال‌ها این است که باعث کم شدن ارزش غذایی علوفه می‌شود. سیلو کردن یکی دیگر از روش‌های ذخیره علوفه می‌باشد. اگر این روش به‌درستی انجام شود اشکال روش خشك کردن را ندارد. همچنین با این روش میتوان ارزش غذایی بعضی از خوراک‌های دام را بهتر کرد.

شرایط برداشت ذرت علوفه‌ای

یکی از غذاهای با ارزش برای دام ذرت می‌باشد. ذرت به دو صورت دانه‌ای و علوفه‌ای برداشت می‌گردد. در برداشت دانه‌ای، دانه از بوته ذرت جدا می‌شود و در برداشت علوفه‌ای، بوته ذرت به‌طور کامل درو و خرد می‌گردد سپس ذرت خرد شده سیلو می‌شود تا تخمیر شده و براي مصرف دام آماده گردد. مهمترین شرایط ذرت برای سیلو کردن عبارتند از:

1-قطعات ذرت خرد شده دارای كيفيت برش مناسب و هم‌اندازه باشند: مقطع برش خورده علوفه باید یك شکل و یك اندازه بوده و حتما مقطع، برش خورده باشد (له یا پاره شده نباشد) زیرا در غیر این صورت آب موجود در آوندها در اثر یك فشار کم به‌راحتی بیرون آمده و باعث می‌شود مواد غذایی موجود در ذرت هنگام سیلو شدن از آن خارج شده و ارزش غذایي آن کاهش یافته و بد هضم گردد و همچنین مخلوط کردن مواد در ماشین‌های توزیع علوفه مانند فیدر میکسر به‌کندی صورت می‌گیرد.

2- برداشت ذرت علوفه‌ای در مرحله مناسب از رشد انجام شود: در برداشت ذرت باید مقدار آب موجود در ساقه، برگ و دانه‌ها به اندازه مطلوب رسیده باشد. این اندازه مطلوب را می‌توان با توجه به وضعیت ظاهري بوته ذرت به صورت زیر تشخیص داد.

-گل‌آذین نر بالای بوته ذرت از هم باز بوده و دو پرچم پایینی به‌صورت افقی قرار گیرد.

-رنگ کاکل بلال باید قهوه‌ای مایل به سیاه باشد.

-دانه‌ها زرد شده باشند به‌طوریکه یك‌سوم از پایین دانه سفت باشد.

-چند برگ پایینی خشك شده باشند.

ماشین‌هاي برداشت ذرت علوفه‌ای

به‌طورکلی، برای خرد کردن ذرت علوفه‌ای در مزرعه و هدایت آن به داخل تریلر (پی نورد) یا کامیون از ماشین برداشت ذرت علوفه‌ای یا چاپر (Forage maize harvester) استفاده می‌شود. این ماشین‌ها ازنظر تأمین توان مورد نیاز، به دو دسته خودگردان و کششي تقسیم می‌شوند. ماشین‌های خودگردان آن دسته هستند که مجهز به موتور محرک می‌باشند حال آنکه در نوع کششي، به یك منبع تأمین کننده توان مانند تراکتور احتیاج است.

 

چاپر خودگردان

شکل1- چاپر خودگردان

 

چاپر کششی پشت تراکتوری

شکل2- چاپر کششی پشت تراکتوری

هر دو نوع ماشین در حین حرکت ساقه علوفه را از چند سانتی‌متری زمین درو کرده یا علوفه درو شده را از روي زمین بلند کرده و به واحد برش هدایت می‌کنند. علوفه در واحد برش به اندازه یکسان بریده شده و با شتاب ایجاد شده، توسط لوله تخلیه وارد ماشین حمل می‌شوند.

براین اساس تمام ماشین‌های برداشت ذرت علوفه‌ای با وجود تفاوت در نوع شاسي، بدنه و نحوه تأمین توان داراي چند واحد اصلي می‌باشند:

1-واحد درو و هدایت محصول (هد یا دماغه): دروي علوفه یا برداشت علوفه درو شده و هدایت محصول به واحد تغذیه در این قسمت انجام می‌شود.

2-واحد تغذیه: واحد تغذیه از تعدادي غلتك تشکیل شده است که وظیفه دارند علوفه را از دماغه گرفته و به صورت یکنواخت به واحد برش هدایت کنند.

3-واحد برش: خرد کردن ذرت و هدایت آن به سمت واحد تخلیه در این قسمت انجام می‌گیرد.

توجه: در ماشین‌های خودگردان، واحد برش شامل بلال خردکن نیز هست.

4-واحد تخليه: وظیفه این قسمت، هدایت محصول خرد شده به ماشین حمل می‌باشد.

توجه: واحد تخلیه در ماشین‌های خودگردان شامل شتاب دهنده نیز هست.

5-واحد انتقال قدرت: این واحد وظیفه انتقال توان به سایر واحدهای ماشین را دارد و شامل چند جعبه‌دنده، گاردان، تسمه و زنجیر و تجهیزات ایمنی می‌باشد.

 

بیرجندی، مجید، حاجی‌احمد، علی. (1398).كاربرد و سرويس ماشین‌های كاشت و داشت. تهران: شركت چاپ و نشر كتاب‌های درسی ايران