بیماری‌های مهم قارچ خوراکی دکمه‌ای
بیماری تريکودرمايی
علايم بیماری
مشخصه بیماری تريکودرمايی، کپك سبز رنگی است که در سطح خاک پوششی، وسايل چوبی و قفسه‌های چوبی سالن پرورش رشد می‌کند. لکه‌های ناشی از اين قارچ، روی کلاهك قارچ خوراکی به رنگ قهوه‌ای روشن بوده و فاقد حاشیه مشخص و واضح می‌باشد. اين لکه‌ها متعدد بوده و عموما کمتر از 5 میلی‌متر قطر دارند. با ظهور بیماری، جمعیت زيادی از کنه‌های فلفل قرمزی در بخشهای آلوده جمع می‌شوند تا از میسلیوم و اسپورهای قارچ تريکودرما تغذيه کنند. ظهور اين کنه‌ها خود معرف وجود قارچ تريکودرما در بستر پرورش قارچ خوراکی است.
شکل1- علایم بیماری تريکودرمايی
عامل بیماری
گونه‌های قارچ تريکودرما به ويژه گونه Trichoderma aggressivum (syn.: T. harzianum) يکی از قارچ‌های بیمارگر شايع در سالن‌های پرورش هستند که با تولید اسپورهای سبز رنگ، در طول مراحل مختلف رشد ديده می‌شوند. اگرچه گونه‌هايی از قارچ تريکودرما در گلخانه به عنوان يك عامل کنترل بیولوژيك بر علیه قارچ‌های بیمارگر محصولات کشاورزی به کار می‌روند ولی در سالن‌های پرورش قارچ خوراکی، اين قارچها عموما بیمارگر و خسات‌زا می‌باشند. استرينی از گونه Trichoderma harzianum يکی از قارچ‌های بیمارگر شايع اين جنس در سالن‌های پرورش است که رشد سريعی داشته و در هر ساعت بیش از يك میلی‌متر در دمای 27 درجه سلسیوس رشد می‌کند. هاگ‌های اين قارچ به راحتی توسط جريان هوا، حشرات، کنه‌ها، کارگران، ظروف و تجهیزات مورد استفاده در سالن پرورش قارچ خوراکی گسترش می‌يابند.
روش‌های کنترل غیرشیمیايی
-رعايت اصول بهداشتی بهترين راه کنترل اين بیماری است .
-بخشهای آلوده به کنه‌های فلفل قرمزی با نمك پوشانده شود يا به دقت برداشته و در ظرف حاوی نمك گذاشته و يا با استفاده از تفنگ‌های شعله‌دار سوزانده شود تا از گسترش هاگ‌ها جلوگیری به عمل آيد.
-چون هاگ‌های عامل بیماری تريکودرمايی توسط حشرات و کنه‌ها منتقل می‌شوند، لذا بايد تا حد امکان اين ناقلین از سالن پرورش حذف شوند.
-بقايای قارچها روی بستر يا کف سالن رها نشود .
-سطح کلاهك‌ها به مدت بیش از دو ساعت خیس نماند .
-وسايل، ظروف و تجهیزات مورد استفاده در سالن پرورش با هیپوکلريت سديم يك درصد ضد عفونی شوند .
-لباس و دستکش کارگران و برداشت‌کنندگان، به طور کامل شسته و ضدعفونی شوند .
-از فیلتر هوا برای استريل کردن هوای ورودی سالن پرورش، سالن بذر زنی و سالن پنجه دوانی استفاده شود.
- در فاز دوم پاستوريزاسیون کمپوست، حتما غلظت گاز آمونیاک به مدت سه ساعت در سطح 450 پی پی ام حفظ شود .
-از نگهداری کمپوست به مدت طولانی قبل از بذر زنی جلوگیری شود.
-از سرد شدن و گرم شدن بیش از حد کمپوست بذر زده شده جلوگیری گردد.
بیماری تار عنکبوتی
علايم بیماری
قارچ‌های خوراکی ممکن است در هر مرحله از رشد رويشی و زايشی به اين بیماری مبتلا شوند. در صورت وجود هاگ‌های عامل بیماری تار عنکبوتی در خاک پوششی،کلنی‌های عامل بیماری‌زا به سرعت گسترش يافته و قارچ خوراکی را احاطه می‌کند. سطح قارچ‌های بیمار با ريسه‌هايی به رنگ قرمز يا زرد پوشیده شده و نهايتا قهوه‌ای شده و می‌پوسند. بروز لکه‌های قهوه‌ای رنگ روی کلاهك‌های قارچ خوراکی، شبیه آنچه در تريکودرما ديده می‌شود در بیماری تار عنکبوتی نیز رخ می‌دهد. زمانی که آلودگی شديد است لکه‌های فراوان قهوه‌ای رنگ روی کلاهك‌ها ديده می‌شود. گاهی اوقات پوشش ريسه‌ای و هاگی بیمارگر از يك نقطه شروع شده و به صورت شعاعی رشد کرده و بخش وسیعی از کلاهك را می‌پوشاند. میسلیوم‌های قارچ بیماری‌زا ممکن است تغییر رنگ داده و به رنگ قرمز درآيند.
شکل 2- علایم بیماری تار عنکبوتی
عامل بیماری
عامل بیماری تار عنکبوتی قارچی به نام Cladobotryum dendroides (Dactylium dendroides) است. اين قارچ بهطور وسیع روی کلاهك‌ها و خاک پوششی رشد می‌کند و منظره‌ای شبیه تار عنکبوت روی بستر ايجاد می‌نمايد. اسپورهای بزرگ اين قارچ می‌توانند به آسانی در هوا پخش شوند. هر گونه حرکت در نزديك يك کلنی تار عنکبوتی می‌تواند موجب پراکنده شدن هاگ‌های آن در هوا شود و به آسانی توسط لباس کارگران، وسايل و ظروف موجود، از يك سالن به سالن ديگر منتقل شوند. هاگ‌های قارچ عامل بیماری می‌توانند توسط آب آبیاری، آب زهکشی، برداشت‌کنندگان محصول و مگس‌ها منتقل شوند.
روش‌های کنترل غیر شیمیايی
-به محض مشاهده بیماری در سالن پرورش، قارچ‌های خوراکی آلوده را به دقت کنده و از سالن دور کنید.
-بعد از کندن قارچ‌های آلوده، ناحیه آلوده و نواحی اطراف آن را با نمك بپوشانید .
-بسترهای آلوده را قبل از حذف کلاهك‌ها و بخش آلوده بستر، آبیاری نکنید .
-رطوبت يکی از عوامل مستعد کننده رشد قارچ عامل بیماری تار عنکبوتی است، بنابراين پس از آبیاری بستر، نگذاريد کلاهك‌ها به مدت طولانی خیس بمانند.
-در سالن پرورش، مقابل هوای ورودی و خروجی، فیلتر هوای مناسب نصب کنید.
-ظروف پلاستیکی و کلیه لوازم مصرفی در سالن‌های پرورش آلوده را قبل از انتقال به سالن‌های ديگر حتما ضدعفونی نمايید.