مقاله آشنایی با شورورزی

تولید اقتصادی انواع محصولات گیاهی ازجمله زراعی، باغی، جنگلی، مرتعی، صنعتی، زینتی و دارویی؛ محصولات جانوری ازجمله انواع دام‌های سبک و سنگین؛ زنبور و همه فراورده‌های آن‌ها و آبزیان شامل انواع ماهی، میگو، سخت‌تنان، نرم‌تنان، جلبک، گیاهان آبزی به‌علاوه تولیدات صنعتی مانند تولید محصولات غیربیولوژیک از قبیل تولید آب، نمک و انرژی و فراوری محصولات مختلف مانند تولید پروتئین از جلبک در محیط‌های شور را شامل می‌شود. منظور از محیط‌های شور، محیط‌های خاک و آب شور، همچنین، اکوسیستم‌های مناطق مبتلا به شوری است.

ضرورت‌هاي حركت به سوي شورورزي

-پيش‌بيني رشد انفجاري جمعيت در دهه‌هاي آینده، به‌ويژه در كشورهاي كمتر توسعه‌ یافته

-كمياب شدن فزاينده آب شيرين در سراسر جهان

-شور شدن اراضي كشاورزي و گسترش زمين‌هاي شور

-تهديد امنيت غذايي

-گیاهان هالوفیت یا شوردوست

-هالوفيت‌ها گياهانی نمك‌دوست يا به‌عبارت بهتر گياهان مقاوم به شوری هستند.

مشخصات یک سیستم شورورزی

-بايد محصولات سودمند با عملكردهاي به حد كافي زیاد توليد كند تا قادر به جبران هزينه باشد.

-باید تكنیك‌هاي زراعي جديدي با حداقل خسارت به محيط براي آبياري با آب شور توسعه يابند.

مراحل تولید هالوفيت‌ها

اطلاعات پايه‌اي مورد نياز

-اقليم (درجه‌حرارت، بارندگي، شرايط نوري و غیره)، خاك (بافت، تركیب شيميايي، نفوذپذيري، ثبات)، نياز آبي (سيستم‌هاي آبياري شور، انتخاب گونه مناسب با توجه به سطح شوري)

 

گیاه هالوفیت

شکل1- گیاه هالوفیت

انتخاب گياهان و سيستم‌هاي توليد

هالوفیت‌ها برمبنای سطح تحمل به شوری در سه گروه تحمل بسیار زیاد نمک، تحمل زیاد نمک و تحمل متوسط نمک قرار می‌گیرند. هالوفیت‌ها در تأمین غذا، علوفه، چوب، مواد شیمیایی، طراحی منظر، ترسیب کربن، فرایند نهایی پاکسازی، آب‌های نامتداول آبیاری، مواد خام صنعتی، حفاظت محیطی و حمایت از حیات‌وحش کاربرد دارند.

اجرا و پياده‌سازي

سه گام عملي برنامه‌ريزي صحيح و كارآمد براي جهت‌داركردن توليد گياهان هالوفيت در سطوح كلان عبارتند از: انتخاب گونه‌هاي سودمند، پياده‌سازي سيستم‌هاي توليدي و آزمون‌هاي عملكرد و پايداري محیط، ويژگي‌هاي اقتصادي_ اجتماعي، گونه‌هاي هالوفيت، انواع مصارف، فن‌آوری، ابزارهاي كشت‌وكار و مصرف عملي نيازهاي توليدي هستند كه براي اجراي سيستم‌هاي توليد گياهان هالوفيت اهميت بسیاری دارند.

نقشه راه مراحل پیاده‌سازی سیستم‌های تولید گیاهان شورزیست

اطلاعات پایه‌ای مورد نیاز

-مطالعات جامع هالوفیت در زیستگاه

-مطالعات جامع (بیولوژی، اکوفیزیولوژی، ژنتیک و ...)

 

کاشت گیاهان هالوفیت در خاک شور

شکل2-کاشت گیاهان هالوفیت در خاک شور

انتخاب گیاهان و سیستم‌های تولیدی

- پارامترهای محیطی شامل: اقلیم، آب و خاک

مراحل اجرا و پیاده‌سازی

- انتخاب گونه‌های سودمند

- پیاده‌سازی سیستم‌های تولیدی (طرح‌های پایلوت، مزارع نمایشی)

- آزمون‌های عملکرد و پایداری

- بررسی‌های اقتصادی و بازاریابی (مصارف و میزان پذیرش)

- جمع‌بندی نتایج (عملی بودن، سهولت کاربری، تاثیرات محیطی و ...)

مشاوره‌های لازم توسط متخصصین جهت تصمیم‌گیری کمیته طرح

- بررسی اگرواکولوژی، اگروتکنولوژی، تجزیه کیفی (علوفه، بیودیزل، غذا، روغن و ...

- پارامترهای اقتصادی، معیارهای امکان‌سنجی

- بازاریابی، آموزش، خدمات ترویجی

موارد احتمالی استفاده از هالوفیت‌ها

غذا

کربوهیدرات، پروتئین، روغن، ویتامین

علوفه

کربوهیدرات، پروتئین

چوب

آتش، ساختمان، مصارف صنعتی

مواد شیمیایی

مواد شیمیایی صنعتی، مواد دارویی و آرایشی،

تولید پلاستیک

طراحی منظر

اطراف جاده‌ها، فضای سبز مناطق مسکونی

تزئینی

پارک‌ها و ویلاها، گیاهان گلدانی

ترسیب کربن

ایجاد پوشش سبز، جنگل‌کاری

فرایند نهایی پاکسازی

آب (فلزات سنگین، باقیمانده سموم و کود)

آب‌های نامتداول آبیاری

پساب‌های صنعتی، فاضلاب‌ها

مواد خام صنعتی

الیاف، بیومس، بیودیزل

محافظت محیطی

خطوط ساحلی، تثبیت تپه‌های شنی، چمن‌کاری

حمایت از حیات وحش

نقش در biotope مانند مانگروها، تنوع گونه‌ای

 

 

 

زندی اصفهان، احسان.(1403). شورورزی، استفاده پایدار از منابع آب و خاک شور با هدف ایجاد پوشش گیاهی هالوفیت‌ها و تقویت معیشت بهره‌برداران.تهران: نشر آموزش کشاورزی

ارسال نظر