بیماری غربالی زردآلو
بیماري غربالی تقریبا در تمام مناطق معتدل جهان وجود دارد و هر ساله خسارت زیادي به باغداران وارد می‌نماید. در ایران اولین بار اسفندیاري در سال 1325 این بیماري را روي درختان میوه هسته‌دار گزارش کرده است و هم اکنون در اکثر مناطق زردآلو خیز کشور به خصوص استان‌هاي آذربایجان شرقی، سمنان، زنجان، آذربایجان غربی، خراسان رضوي، تهران، لرستان و یزد دیده می‌شود.
قارچ عامل بیماري غربالی Wilsonomyces carpophilus است. این قارچ، زمستان را به صورت ریسه، استروما و کنیدي در جوانه‌هاي آلوده و یا زخم‌هاي روي سرشاخه‌ها به سر می‌برد و از سالی به سال دیگر باقی می‌ماند. رایج‌ترین نشانه این بیماري، پیدایش لکه‌هایی ارغوانی رنگ روي برگ‌ها در فصول بهار و تابستان است که به تدریج بزرگ شده، قطر لکه‌ها به 3 تا 10 میلی‌متر می‌رسد، و رنگ آن‌ها متمایل به قهوه‌اي می‌شود. این لکه‌ها در هواي گرم و خشک از پهنک برگ جدا شده، می‌ریزند و برگ سوراخ سوراخ می‌شود. به همین علت این بیماري را غربالی نامیده‌اند. این لکه‌ها گاهی با لکه‌هاي ناشی از بیماري باکتریایی که کوچک، با حاشیه منظم و هاله شفافی در اطراف لکه هستند اشتباه می‌شوند، در صورتی که لکه‌هاي مربوط به بیماري غربالی بزرگتر و نامنظم می‌باشند. علایم بیماري ممکن است روي میوه نیز ظاهر شود. وقتی زردآلو حدود یک سانتی‌متر قطر دارد، لکه‌هاي قرمز مایل به بنفش به اندزه ته سنجاق روي آن ظاهر می‌گردد، به تدریج که میوه درشت می‌شود این لکه‌ها برآمده شده و به صورت نقاط برجسته و خال جوش در می‌آیند. ترکیبات مسی رایج‌ترین قارچکش‌هایی هستند که از زمان‌هاي بسیار دور تاکنون براي کنترل بیماري غربالی درختان میوه از جمله زردآلو طی دو مرحله سمپاشی (اواخر پاییز هنگام ریزش برگ‌ها و اوایل بهار هنگام تورم جوانه‌ها قبل از مرحله نوك صورتی) پیشنهاد شده‌اند این ترکیبات علاوه بر بیماري غربالی، بیماري‌هاي باکتریایی از جمله شانکر باکتریایی را نیز کنترل می‌کنند. در مواقعی که به دلایل اقتصادي سمپاشی‌هاي اواخر پاییز اجرا نمی‌شوند بیماري در مرحله زمستانی خود توسعه پیدا می‌کند و در سال بعد شایع می‌شود. علاوه بر قارچکش‌هاي مسی، قارچکش‌هاي دیگري مثل کاپتان، کلروتالونیل، زیرام، مانب، ایپرودیون، زینب و مانکوزب نیز براي کنترل بیماري غربالی درختان میوه هسته‌دار در دنیا توصیه شده‌اند که در مرحله شکوفه یا ریزش گلبرگ‌ها به‌کار می‌روند.
شکل1- علائم بیماری غربالی زردآلو
دستورالعمل
-از آنجاکه تاکنون در عمل ارقام مقاومی به بیماري غربالی معرفی نشده است و روش غیرشیمیایی مؤثري براي کنترل بیماري وجود ندارد،کنترل بیماري غربالی بر پایه استفاده از ترکیبات شیمیایی استوار است. بر این اساس قارچکش‌هاي مسی داراي ماده مؤثره مس که در کشور روي بیماري غربالی درختان میوه هسته‌دار به ثبت رسیده‌اند براي کنترل این بیماري توصیه می‌شوند. قارچکش‌هاي مسی مورد استفاده عبارتند از: میشوبردوکس 18% SC با دز 10 و 15 در هزار (1- 5/1 درصد)، بردوفیکس 18% SC با دز 15در هزار(5/1 درصد). میشوبردوکس و بردوفیکس، ماده معدنی بوده و عوارض سوء آن‌ها بر محیط زیست کمتر از قارچکش‌هاي آلی می‌باشد. از آنجاکه در دستورالعمل‌هاي تولید محصول ارگانیک استفاده از ترکیبات مسی مجاز می‌باشد، محصول درختان تیمار شده با این قارچکش‌ها، محصول سالم و حتی چنانچه سایر الزامات تولید محصول ارگانیک رعایت شود، محصول ارگانیک است.
-بهترین زمان سمپاشی طی دو مرحله، اواخر پاییز پس از ریزش برگ‌ها و آخر زمستان در مرحله تورم جوانه‌هاي گل می‌باشد. ازآنجاکه قارچ عامل بیماري غربالی در بهار سرد و مرطوب بیشتر گسترش می‌یابد لذا در مناطقی که به لحاظ آب و هوایی بیماري شدیدتر است می‌توان 14 روز بعد از سمپاشی مرحله دوم طی دو مرحله به فاصله 14 روز از یکدیگر سمپاشی تکرار شود. باید توجه داشت که قارچکش‌هاي مسی در غلظت‌هاي بالا و هواي گرم ممکن است باعث زرد شدن برگ‌ها و ریختن آن‌ها شود. به همین علت در صورت نیاز به سمپاشی نوبت سوم و چهارم در بهار، دز 5 در هزار میشوبردوکس توصیه می‌شود. در برخی منابع سمپاشی پاییزه حذف و اولین مرحله سمپاشی در اواخر زمستان قبل از بیدار شدن درختان و تورم جوانه‌ها و سه مرتبه در بهار، نوبت اول، بلافاصله بعد از ریزش گلبرگ‌ها و دو سمپاشی دیگر به فاصله 14 روز از یکدیگر توصیه شده است. از آنجاکه یک نوبت سمپاشی با ترکیبات مسی در اواخر پاییز می‌تواند علاوه بر کاهش جمعیت اولیه‌ي قارچ عامل بیماري غربالی از بروز سایر بیماري‌هاي باکتریایی و قارچی تنه و شاخه مثل انواع شانکرها پیشگیري نماید، بنابراین توصیه می‌شود سمپاشی پاییزه با ترکیبات مسی حذف نگردد.
- قارچکش کاپتان به میزان 3 در هزار براي کنترل بیماري غربالی درختان میوه هسته‌دار در ایران به ثبت رسیده است. ولی از آن جاکه این قارچکش پودر وتابل بوده و هنگام آماده‌سازي و مخلوط کردن آن با آب، براي کارگران خطر استنشاق گرد سمی وجود دارد، همچنین کاپتان عوارض مزمنی براي انسان دارد و در صورت تماس طولانی مدت با مقدار زیاد آن، سرطان‌زا می‌باشد توصیه می‌شود تا حد امکان مصرف این قارچکش محدود گردد. در ضمن اخیرا کارایی قارچکش‌هاي بردوفیکس، میشوبردوکس و کاپتان در کنترل بیماري غربالی درختان میوه هسته‌دار بررسی و مقایسه شده‌اند و کاپتان کمترین کارایی را در کنترل بیماري داشته است. از آنجاکه در این بررسی، میشوبردوکس 5 در هزار کارایی بهتري از کاپتان 3 در هزار داشت. بنابراین توصیه می‌شود حتی در سمپاشی بهاره نیز از غلظت 5 در هزار میشوبردوکس به جاي کاپتان استفاده شود.
- مخلوط بردو که در سال 1347 براي کنترل بیماري غربالی درختان میوه هسته‌دار در کشور به ثبت رسیده است به صورت دستی در زمان مصرف تهیه می‌شود لذا با میشوبردوکس 18% SC تفاوت دارد. در مناطقی که امکان دسترسی به فرمولاسیون‌هاي مناسبی از ترکیبات مسی (میشوبردوکس 18% SC) نیست از این نوع مخلوط بردو استفاده می‌شود. ولی در صورت امکان جهت اجتناب از عدم یکنواختی مخلوط بردو تهیه شده به صورت دستی و جلوگیري از گیاه سوزي احتمالی توصیه می‌شود که از ترکیبات مسی فرموله شده و ثبت شده در کشور استفاده گردد.