مقاله آشنایی با نسترن گونه‌ی مناسب جنگل‌کاری در مناطق خشک و نیمه‌خشک

نسترن (Rosa canina) درختچه یا بوته‌ای پهن‌برگ، بومی و خزان‌کننده است که به‌صورت خودرو در مناطق خشک و نیمه‌خشک بر روی صخره‌ها و در بوته‌زارها می‌روید. ویژگی‌های این گونه و رویشگاه‌های آن به‌شرح زیر است:

-در سایه یا آفتاب می‌روید، ولی درمجموع گیاهی نورپسند است.

-بردباری این گیاه نسبت به خشکی زیاد است.

-ارتفاع آن بستگی به منطقه رویشی آن بین 0.5 تا 3 متر است.

-مناسب‌ترین خاک برای کاشت نسترن، خا‌ک‌هایی با بافت متوسط و حتی سنگین دارای مقادیر متوسط عناصر غذایی است.

-بهترین دما برای کاشت نسترن 20-24 درجه سانتی‌گراد است.

-این گیاه را می‌توان در زمین‌های زراعی بدون استفاده که‌امکان فرسایش وجود دارد، کاشت.

زمان رسیدن و جمع‌آوری میوه/بذر: پاییز

نحوه جمع‌آوری میوه: جمع‌آوری میوه از طریق چیدن مستقیم میوه، از درختچه‌های عاری از آلودگی به آفات و بیماری‌ها انجام شود.

نحوه پاک کردن بذر: با برش دادن میوه، بذرها جدا شوند.

نوع بذر: ارتودوکس

نگهداری و انبارداری: قابلیت حیات بذر در ظروف دربسته با رطوبت کمتر از 10 درصد و دمای زیر صفر تا چند سال حفظ می شود.

زمان کاشت بذر: اواسط شهریور

تعداد بذر در هر کیلوگرم: 80000 تا 85000

تیمار جوانه‌زنی: گرمادهی مرطوب (15 درجه سانتی‌گراد) به مدت 12-8 هفته و سپس سرمادهی مرطوب (4درجه سانتی‌گراد) به مدت 12-8 هفته

 

درختچه نسترن

شکل1- درختچه نسترن

تولید نهال در نهالستان

-در اواسط شهریور اقدام به کاشت بذرها در خزانه شود.

-فاصله مناسب بین ردیف‌ها در خزانه 60-40 سانتی‌متر است.

-بذرها در عمق 1-3 سانتی‌متری خاک کاشته شوند.

-پس از آبیاری مناسب و وجین علف‌های هرز سطح خزانه، در بهار سال بعد بذرها سبز می‌شوند. ارتفاع نهال‌ها در پاییز به 20-15 سانتی‌متر و ضخامت ساقه‌ها به 0.5-1 سانتی‌متر می‌رسد.

-زمان مناسب انتقال نهال به زمین اصلی فصل پاییز است.

سن انتقال نهال به عرصه کاشت: یک‌ساله

کاشت نهال

-نهال‌ها در ردیف‌هایی با فاصله 3-4 متر کاشته شوند. فاصله بین دو نهال روی هر ردیف نیز 3-4 متر باشد.

-پیش از انتقال نهال‌ها به زمین اصلی، مبارزه با علف‌های هرز ضروری است.

کاشت نسترن از طریق قلمه

از ساده‌ترین روش‌های کاشت نسترن قلمه‌زدن آن است.

-در فصل بهار باید از ساقه‌های حداقل یک‌ساله، سبز و ترد و در فصل پاییز از ساقه‌های چوبی گیاه برای قلمه‌زدن استفاده کرد.

-ارتفاع قلمه‌های تهیه شده ۱۰ الی ۲۰ سانتی‌متر و ضخامت آن‌ها حداقل ۱ سانتی‌متر باشد.

-از قسمت اصلی شاخه یعنی یک شاخه ۵ برگچه‌ای که دارای جوانه سالم است، استفاده شود. برای تسریع در ریشه‌دهی، می‌توان تعداد برگ‌های قلمه را کاهش داد.

-باید قلمه‌ها را درون یک کیسه پلاستیکی قرار داد و درون آن مقدار کمی آب ریخت تا قلمه‌ها تا زمان کاشت از بین نروند.

-برای ریشه‌دهی بهتر قلمه‌ها میتوان پیش از کاشت، انتهای قلمه‌ها را به هورمون ریشه‌زایی آغشته کرد.

-قلمه‌ها در بستری از ماسه کشت شده، به‌طوری‌که حدود ۵ سانتی‌متر از قلمه داخل خاک باشد.

-بستر باید تا زمان ریشه‌دهی همواره از رطوبت کافی برخوردار باشد.

-پس از گذشت دو ماه قلمه‌ها ریشه‌دار شده و می‌توان پس از سه ماه قلمه‌ها را به زمین اصلی منتقل کرد.

کاشت نسترن به روش خوابانیدن

-در اواخر زمستان و اوایل بهار، زمانی‌که از فصل قلمه‌زدن گذشته است، به‌دلیل قوی و بلند بودن شاخه‌های نسترن، از روش خوابانیدن استفاده می‌شود.

-در این روش ابتدا شاخه سالمی که گل‌دهی خوبی داشته و ترد است، درون گلدان کوچکی خوابانیده، به‌طوری‌که قسمتی از شاخه بیرون از خاک قرار گیرد.

-برای ریشه‌دهی سریع‌تر، قسمتی را که در خاک قرار دارد، کمی زخمی کرده و پس از ریشه‌دهی ارتباط گیاه جدید با گیاه مادر قطع شود.

 

فکری قمی، سمیه؛ مکی‌زاده تفتی، مریم؛ هادی بیداخویدی، نجمه.(1402). گونه‌های مناسب جنگل‌کاری در مناطق خشک و نیمه‌خشک؛ نسترن. تهران: نشرآموزش کشاورزی