4 ـ مقاومت مکانیکی خاک
خاک یک ماده متخلخل متشکل از ذرات با اندازه و منشاهای مختلف است که تشکیل یک ماتریکس می‌دهد و درجه ارتجاعی آن را تحت تنش‌های مکانیکی نشان می‌دهد و به عنوان مقاومت مکانیکی توصیف می‌شود. مقاومت خاک یک بیان مرکب از خصوصیات مکانیکی خاک (چسبندگی، زاویه برش داخلی و تراکم پذیری) است و به وزن مخصوص ظاهری خاک، اجزای تشکیل دهنده خاک بستگی دارد. مقاومت خاک با افزایش وزن مخصوص ظاهری خاک افزایش می‌یابد و بالعکس با افزایش مقدار آب، کاهش می‌یابد. خاک‌هایی فقیر از نظر مواد آلی، یا غنی از نظر جز سیلتی، تمایل به تغییر شکل دارند و به آسانی فشرده می‌شوند و تحت تاثیر عمل پوسته پوسته شدن توسط قطرات باران یا تحت غرقاب شدن ناگهانی توسط آب و یا آبیاری، بسته شدن منافذ خاک اتفاق می‌افتد (شکل 1).
شکل 1ـ بسته شدن منافذ خاک و ایجاد مشکل در جوانه‌زنی بذور
انسداد خاک و پوسته‌های متراکم خاک از طریق محدود کردن تبادل گازی و نفوذ آب مانع جوانه زدن و ظهور جوانه‌ها می‌شوند و مانع مکانیکی برای ظهور گیاهچه‌ها هستند و یا از طریق مجموعه‌ای از این اثرات مانع از جوانه‌زنی می‌شوند. همان‌طور که نیروی چسبندگی خاک (بسته شدن منافذ و روزنه‌ها) افزایش می‌یابد و یا مقدار رطوبت کاهش می‌یابد، جوانه‌زنی و ظهور نهایی کاهش می‌یابد.
اثر نامطلوب روی جوانه‌زنی بذر و نمو گیاهچه ناشی از اثر نامطلوب بسته شدن منافذ به علت تراکم خاک است. افزایش مقاومت خاک نه تنها بازتاب مقاومت خاک در برابر تکثیر ریشه، آماس کردن بذر، یا توسعه غده است، بلکه محدود کننده ظهور گیاهچه به دلیل انسداد خاک نیز می‌باشد. با وجود این، تحت شرایط خشک و نیمه‌خشک جایی که شرایط رطوبتی خاک کم می‌باشد فشرده سازی بعضی خاک‌ها بر روی بذرهای کاشته شده، جوانه‌زنی و ظهور را بهبود می‌بخشد و به عنوان یک عملیات معمول زراعی پذیرفته شده است.
5 ـ جنبه‌های فیزیکی خاک
خاک می‌تواند یک محیط ایده‌آل و مطلوب برای رشد گیاه باشد ولی یک دشمن داخلی برای مرحله جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه است. با این حال، خاک‌ها یک زیستگاه طبیعی را تشکیل می‌دهند که در آن اکثر بذرها جوانه می‌زنند. خاک محیطی است که متقابلا روی بذر اثر می‌کند و در صورتی که سیستم خاک و اجزای آن نیازهای بذر را فراهم نمایند، آنها به طور موفق در خاک مستقر می‌شوند. خاک از مواد جامد (عمدتا مواد معدنی حاصل از هوازدگی مواد مادری اولیه، ذرات ثانوی عمدتا رس‌ها و مواد آلی)، مایع (آب و نمک‌های محلول) و گاز (یک ترکیب شامل نسبت‌های متنوع از اکسیژن و کربن‌دی‌اکسید و ...) تشکیل شده است.
ترکیب و اجزای سازنده مواد جامد خاک
مواد جامد از اجزای زیر تشکیل شده است:
1 ـ ذرات اولیه مشتق شده از سنگ‌های غیرهوادیده و ته‌نشین‌شدن رسوبات که خاک از آن ایجاد شده است (شکل 2).
2 ـ کانی‌های ثانویه (رس‌ها) که دارای بار الکتریکی هستند، از ذرات اولیه هوادیده مشتق شده است.
3 ـ مواد آلی که شامل بقایای آلی تجزیه شده و کاملا تجزیه شده و اجزای گیاهی مثل ریشه‌ها، میسلیوم قارچ‌ها و جانوران تجزیه شده است.
شکل 2ـ تصویری از انواع خاک و اجزای تشکیل دهنده آن