عوارض ناشی از کشت بذر بوجاری نشده
الف) گسترش علف‌های هرز مزارع: اگر در یک گرم بذر گندم و جو (حدود 25 دانه) فقط 3 عدد بذر علف‌هاي هرز موجود باشد، در یک کیلوگرم بذر 3000 عدد بذر علف هرز و در یک هکتار زمین که 150 کیلوگرم بذر در آن استفاده می‌گردد، 450000 عدد بذر علف هرز همراه بذر گندم وارد زمین شده و 450000بوته علف هرز در مزرعه سبز خواهد شد که خسارت جبران‌ناپذیري را به مزرعه وارد نموده و شدیدا عملکرد را کاهش و کیفیت محصول را پائین می‌آورد و این در حالی است که این تعداد علف هرز با رشد و نمو خود مقداري از مواد غذایی و آب را استفاده کرده، فضاي مزرعه را اشغال و در نهایت موجب کاهش محصول می‌گردند.
ب) شیوع و گسترش بیماری‌های بذر زاد: بیماري‌هاي بذرزاد از مهمترین عوامل خسارت‌زاي محصول گندم و جو می‌باشد. بذر آلوده به این عوامل موجب شیوع بیماري‌ها در مزرعه، ایجاد خسارت کمی و کیفی روي محصول، افزایش هزینه و... می‌گردد.
ج) کچلی مزرعه و نبود رویش یکنواخت: بین بذور بوجاري نشده دانه‌هاي شکسته و لاغر آلوده زیاد است. این گونه بذرها به دلیل نفوذ عوامل بیماري‌هاي مختلف از محل شکستگیها و اشکالات جنینی و فقدان مواد غذایی غالبا سبز نشده و باعث کچلی مزرعه گردیده و زمینه را براي رشد و نمو علف‌هاي هرز بیشتر فراهم می‌نمایند.
د) افزایش هزینه‌های تولید و کاهش محصول: استفاده مکرر از بذور بوجاري نشده به دلیل گسترش علف‌هاي هرز و توسعه بیماري‌هاي گیاهی همه ساله هزینه‌هاي اضافی و زحمات سمپاشی بر علیه علف‌هاي هرز و بیماري‌ها را به دنبال داشته که از کمیت و کیفیت محصول می‌کاهد. با استفاده از بذور بوجاري شده و رعایت تناوب کشت، مشکلات فوق به طور جدي مرتفع خواهند شد.
روش‌های بوجاری
-
بوجاری دستی
-
بوجاری با دستگاه
-
بوجاری متداول
بوجاری دستی
ابتدا غربالی را که سوراخ‌هاي آن مناسب بوجاري محصول است (به طوري که دانه‌هاي سالم از آن عبور نکند) انتخاب کرده و محصول بذري را یک‌بار با آن غربال می‌کنند. در این مرحله دانه‌هاي شکسته و تخم علف‌هاي هرز ریزدانه از غربال عبور کرده و دانه‌هاي سالم همراه با تخم علف‌هاي هرز بزرگ‌تر و هم‌اندازه با دانه باقی می‌ماند. سپس غربال دیگري را انتخاب کرده که قطر سوراخ‌هاي آن بزرگ‌تر از دانه باشد. در این مرحله محصول بذري را از این غربال عبور داده و بذر علف‌هاي هرز بزرگ‌تر از بذر مورد نظر و کاه و کلش در غربال مانده و فقط دانه‌هاي بذور و تخم علف‌هاي هرزي که با دانه‌هاي بذر هم‌اندازه است از غربال عبور می‌کند، سپس بذر را با پارو باد داده تا دانه‌هاي پوك و سبک و تخم علف‌هاي هرز باقی مانده از آن جدا شود.
شکل 1- بوجاری دستی
بوجاری با دستگاه
الف) بوجار سیار یا پشت تراکتوری: این دستگاه با استفاده از نیروي محرکه شافت تراکتور کار می‌کند و کلیه مراحل بوجاري بذور و ضدعفونی آن را به راحتی انجام می‌دهد.
ب) بوجاری ثابت یا کارخانه بوجار: دستگاه بوجار ثابت با برق سه فاز راه اندازي می‌گردد. بعد از ورود نیروي برق به دینام شافتی در قسمت جلو که داراي یک فلکه دو تسمه‌اي می‌باشد بر روي شافت دینام به همراه خار مربوطه متصل که نیروي چرخش را توسط دو عدد تسمه به قسمت بالایی انتقال و فن دستگاه را بهه حرکت در می‌آورد. در قسمت فن ب روي شافت اصلی یک فلکه آلومینیومی استقرار داشته که پره‌هاي فن را به گردش درآورده و سبب ایجاد مکش معکوس از کانال گندم کش به سمت سرند می‌گردد. نیروي حرکت فن توسط یک فلکه دیگر از جنس چدن به شافت اصلی سرند منتقل می‌گردد.
نیروي حرکت نیز توسط یک دنده آهنی به شافت حرکتی تریول و از آنجا به زنجیر و فلکه انتقال و سبب حرکت تریول پائین و از طرف دیگر نیروي دریافتی از چرخ دنده پشتی توسط تسمه‌اي به یک فلکه منتقل گردیده که این فلکه در روي یک عدد محور شافت عصائی قرار دارد که باعث گردش موازنه‌هاي قسمت فن بالایی و گردش شافت حرکتی داخل سرند گردیده و باعث حرکت برس‌ها و پاکی سطح زیرین الک‌ها می‌گردد. در روي شافت حرکتی استوانه تري‌یول یک دنده آهنی وجود دارد که در اثر گردش استوانه تري‌یول نیرو را به گیربکس زیرین منتقل می‌نماید. در قسمت پایین گیربکس نیز دو عدد چرخ دنده وجود دارد که یکی از جنس آهن و دیگري چدنی می‌باشد. قسمت آهنی فن نیرو و شافت حرکتی استوانه و گیربکس را به حرکت در می‌آورد که این عمل باعث حرکت مخلوط‌کن بزرگ می‌گردد و دیگري نیرو را از گیربکس گرفته و به هیلس کوچک منتقل می‌کند. در سر شافت حرکتی استوانه یک جفت کوپلینگ نر و ماده وجود دارد که در یک سر آن فلکه‌اي است که نیرو را از شافت حرکتی تریول پائین گرفته و توسط یک تسمه به قسمت ترازو منتقل و از آنجا توسط تسمه به شافت حرکتی استوانه مرتبط می‌گردد.
شکل 2- دستگاه بوجاری بذر
بوجاری‌های متداول (مقدماتی)
متداول‌ترین ماشین بوجاري مقدماتی، ماشین پوست‌کن است. این ماشین براي جدا کردن انواع پوسته و کلش‌هاي یک محموله بذري به کار می‌رود. هر چند که انواع مختلفی از پوست‌کن‌ها موجود می‌باشد، ولی معمولا تمام آن‌ها شامل یک صفحه (یا الک) دوار یا سرزان هستند که بذرهاي ریز به راحتی از آن می‌گذرند. عمل جداسازي معمولا با جریان هوا تلفیق می‌شود. جریان هوا، کلش، ساقه و دیگر مواد خارجی سبک را به خارج می‌راند. در بعضی از پوست‌کن‌ها فقط یک کانال جریان هوا تعبیه شده است که بذرها در آن سقوط می‌کنند و بدون اینکه بذور از نظر اندازه جداسازي شوند، مواد خارجی سبک آن‌ها جدا می‌گردند.
گرچه پوست‌کنی مهمترین کار عملیات بوجاري مقدماتی است، اما ممکن است عملیات دیگري نیز براي بالا بردن راندمان بوجاري مورد نیاز باشد، مثلا یولاف، جو و بذر بسیاري از گرامینه‌ها داراي پوست ریشک و زوائد دیگري هستند که آن‌ها را به هم چسبانیده و بوجاري را مشکل می‌کند. معضل فوق به ویژه در بذور به اصطلاح پوست‌دار (کلش‌دار) گرامینه‌هاي دشت‌هاي وسیع مشاهده می‌گردد. بذر این گونه‌هاي گیاهی اغلب با عملیاتی نظیر کوبیدن، ساییدن و یا خراش به طور مقدماتی بوجاري می‌شوند. ماشین‌هاي زیادي براي بوجاري مقدماتی وجود دارد اما احتمالا دستگاه پوست‌کن Debearder بیشتر از همه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماشین مجهز به یک قسمت کوبنده است که پوست، ریشک‌ها و یا کرك‌هاي بذر را گرفته و حتی خوشه‌هاي بذر گرامینه‌هاي پوست‌دار را طوري خرد می‌کند که به نظر می‌رسد بذور اصلا پوست نداشته به این ترتیب راندمان بوجاري آن‌ها را به مقدار زیادي بالا می‌برد. ماشین دیگر که Huller-scarifierنامیده می‌شود با عمل سایش یا خراش غلاف یا پوست بذوري مثل شبدر پاي پرنده، شلغم و غیره را جدا می‌کند. این ماشین همچنین درصد بذرهاي سخت موجود در بذور گیاهانی مثل شبدر شیرین، شبدر، پاي پرنده و یونجه را که پوستشان نسبت به آب غیرقابل نفوذ است را کاهش می‌دهد. این دستگاه عمل خراش دادن به بذر را به خوبی انجام می‌دهد ولی باید با دقت تنظیم شود تا بذرها زخمی نشوند.