مقاله آشنایی با راه‌های شکستن خواب بذر

جوانه‌زني بذر در بسياري از گونه‌هاي گياهي توسط مكانيسمي كه اصطلاحا خواب بذر ناميده مي‌شود، تحت تاثير قرار مي‌گيرد. خواب بذر را مي‌توان به عنوان مانعي در جوانه‌زني بذر گياه محسوب نموده كه حتي در شرايط محيطي مساعد، مانع جوانه‌زني مي‌شود. خواب بذر يك ساز و كار كلي جهت بقاي گياهان در محيط رشد طبیعی می‌باشد.

 

راه‌های شکستن خواب بذر

تیمار سرمادهی (استریفیکاسیون سرمایی)

 بذرها بر روی کاغذ مرطوب جوانه‌زنی در ظرف مناسب به مدت 7 روز در دمای 3 تا 5 درجه در یخچال قرار می‌گیرند. برای بذور با خواب بیشتر، تیمار می‌تواند تا 14 روز به طول انجامد. زمانی که استریفیکاسیون کامل شد، ظروف در انکاباتور قرار می‌گیرند و در شرایط جوانه‌زنی تعریف شده، قرار می‌گیرند.

 

شکستن خواب بذر از طریق تیمار سرمادهی

شکل 1- شکستن خواب بذر از طریق تیمار سرمادهی

تیمار گرمادهی

بذور در شرایط دمایی کمتر از 40 درجه به مدت 7 روز با تهویه هوای مناسب قرار می‌گیرند. سپس در شرایط مناسب جوانه‌زنی قرار داده می‌شوند.

اسید جیبریک

کاغذ جوانه‌زنی بذر را با محلول 50/0 درصد اسید جیبرلیک (GA3) که با استفاده از 500 میلی‌گرم اسید‌ جیبرلیک در 1 لیتر آب به دست آمده، مرطوب می‌کنیم و جوانه‌زنی بر روی کاغذ مورد نظر در شرایط توصیه شده انجام می‌شود.

 

شکستن خواب بذر از طریق اسید جیبرلیک

شکل 2- شکستن خواب بذر از طریق اسید جیبرلیک

نیترات پتاسیم

محلول 0.2 درصد نیترات پتاسیم (KNO3) که با انحلال 2 گرم نیترات پتاسیم در 1 لیتر آب به دست می‌آید، برای مرطوب سازی کاغذ جوانه‌زنی مورد استفاده قرار می‌گیرد و جوانه‌زنی طبق روش توصیه شده ادامه می‌یابد.

نور

نور ممکن است برای جوانه‌زنی لازم یا غیر ضروری باشد که بستگی به گونه مورد نظر دارد. زمانی که دمای ثابتی برای آزمون جوانه‌زنی به کار برود که برای گونه مورد نظر آن نور لازم است، در چرخه 24 ساعته حداقل 8 ساعت روشنایی باید در نظر گرفته شود. وقتی که دما در آزمایش متغییر است، رژیم نوری باید با حداکثر دما همزمان گردد. شدت نور بین 750 تا 1250 لوکس و از لامپ‌های سفید خنک تامین می‌گردد.

 

شاهمرادی، شکیبا. (1399). استاندارهای بانک ژن برای آزمون جوانه‌زنی بذر. کرج: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی