مقاله آشنایی با روش‌های مبارزه با علف‌های هرز مزرعه نخود (قسمت اول)

نخود به دلیل رشد نسبتا کند در اوایل رویش، توانایی اندکی در رقابت با علف‌هاي‌هرز دارد. علف‌هاي‌هرز نه تنها بر روي عملکرد نخود تاثیر می‌گذارند بلکه برداشت مکانیزه آن را نیز دچار مشکل می‌کند. یکی از دلایل عمده پایین بودن عملکرد نخود دیم در منطقه زاگرس در ایران تداخل علف‌هاي‌هرز است. افزایش طول دوره تداخل علف‌هاي‌هرز با نخود موجب کاهش وزن خشک گیاهچه و افزایش درصدگیاهچه‌هاي غیر نرمال می‌گردد. بدیهی است که دستیابی به بیشترین پتانسیل تولید نخود و سهولت برداشت آن، نیازمند توجه کافی به تداخل علف‌هاي هرز و به کارگیري روش‌هاي مدیریتی مناسب براي حذف یا کاهش اثرات تداخلی آن‌ها است. در ایران این خسارت در تبریز، کرمانشاه و ارومیه به ترتیب 3/48 درصد،57 درصد و  36 درصدگزارش شده است.

علف‌هاي‌هرز مهم مزارع نخود

تاریخ کاشت نخود یکی از عوامل مهم در ظهور علف‌هاي‌هرز است. درکردستان بی‌تی‌راخ و ماستونک در کشت پاییزه، ماستونک و شـمعدانی وحشی در کشت انتظاري و پیچک صحرایی در کشت بهاره بیشترین فراوانی را دارند. میانگین تراکم علف‌هاي‌هرز در نخود پاییزه زمستانه و بهاره به ترتیب 25.8، 18.8، 13.5 بوته در مترمربع محاسبه شده است. پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis) و شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra) ، عمده علف‌هاي‌هرز دایمی در مزارع نخود استان کرمانشاه می‌باشند. گونه‌هاي پهن برگ مشکل‌ساز در نخود اکثرا از خانواده‌هاي  Brassicaceae، Asterraceae، Chenopodiaceae، Fabaceae و Polygonaceae می‌باشند. جو خودرو عمده علف هرز کشت‌هاي پاییزه در لرستان می‌باشد.

گونه‌هاي غالب مزارع نخود در صورت انتقال به مناطقی با نیازهاي اکولوژیکی مشابه در اراضی، قادر به آلوده کردن این مناطق هستند و باید از ورود آن‌ها به این مناطق جلوگیري کرد. پاسخ جمعیت‌هاي علف‌هرز به تاریخ کاشت و رقم نخود دیم، در حضور تراکم‌هاي بالاي علف هرز برابر 91.8 درصد می‌باشد. از 70 گونه مشاهده شده در خرم آباد، بی‌تی‌راخ و ماشک گل خوشه‌اي بیشترین فراوانی را داشتند. سلمه تره، تاجریزي و تاج خروس در شمال خراسان، تاج خروس، سلمه تره، هفت بند، تاجریزي، علف شور و پیچک صحرایی در کرج بیشترین فراوانی را داشتند. باریک برگ‌هاي غالب مزارع نخود پاییزه کرمانشاه، شامل گندم خودرو، جودره، خونی واش و چچم می‌باشد، و مهمترین رستنی مزاحم در امر برداشت نخود، بی‌تی‌راخ، پیچک صحرایی،گلرنگ وحشی و شیرین بیان ذکر شده است.

 

علف های هرز مزرعه نخود

شکل1- علف‌هرز مزرعه نخود

مدیریت مکانیکی علف‌هاي‌هرز

1-وجین: عملیات وجین متداول‌ترین روش کنترل علف‌هـاي‌هرز در مزارع نخود ایران است. اما اجراي این روش براي کشاورزان هزینه‌هاي زیادي در بر دارد و در مزارعی با سطح کم قابل اسـتفاده اسـت. از طرفی براي رسیدن به عملکردي قابل قبول نیاز به دو بار وجین علف‌هاي‌هرز است. عملیات وجین سبب افـزایش 58 درصدي عملکرد دانه نخود در واحد سطح می‌شود. بنابراین یکبار وجین در نخود دیم در هفته سوم و یکبار وجین در هفته پـنجم در نخود آبی، منجر به بیشـترین عملکرد و کمترین وزن خشک علف‌هاي‌هرز می‌شود. مناسب‌ترین زمان وجین در دوره بحرانی علف‌هاي‌هرز می‌باشد. دوره بحرانی کنترل علف‌هاي‌هرز در هر منطقه با منطقه‌اي دیگر تا حدي متفاوت است، اما بهترین زمان از مرحله 4 برگی نخود تا شروع گلدهی ذکرشده است.

2-افزایش فاصله خطوط کشت: افزایش فاصله خطوط کشت به 45 تا 50 سانتی‌متري (به این ترتیب که نازل‌هاي بذر پاش یک در میان بسته می‌شود) و استفاده از کولتیواتور بین خطوط کشت در زمان 4 تا 6 برگی نخود. این روش در نخود پاییزه کارایی زیادي در کنترل علف‌هاي‌هرز دارد.

3-شخم سطحی: استفاده از شخم سطحی یا عمیق قبل از کشت بهاره نخود (جهت استفاده بهینه از این روش، پس از بارندگی در اسفند ماه و یا فروردین با سبز شدن علف‌هاي‌هرز اقدام به شخم کنند).

 

ویسی، مژگان.(1397). شناخت و مدیریت علف‌های هرز در زراعت نخود. تهران: موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور

ارسال نظر