هرس
هرس عبارتست از قطع کامل یا جزئی شاخه، ریشه، برگ، گل و میوه به منظور تحت تاثیر قرار دادن و هدایت نحوه رشد و باروری گیاه.
هرس یکی از عملیات مهم باغبانی است و هر باغدار باید وسایل لازم جهت این کار، مانند قیچی باغبانی و ارّه را همیشه همراه خود داشته باشد، چرا که درختان میوه پیوسته به هرس نیاز دارند. قطع نرک‌ها، پاجوش‌ها، تنه جوش‌ها و ... کارهایی هستند که نمی‌توان به آن‌ها زمان مشخصی قائل شد.
چرا انجام هرس ضروری است؟
موارد زیر بطور خلاصه ضرورت انجام عملیات هرس را روشن می‌سازند:
1-حذف شاخه‌های مزاحم، خشک شده، آفت‌زده، مریض و شکسته جهت حفظ و تامین سلامت گیاه.
2-ایجاد شرایط مناسب جهت ورود نور و هوا به داخل تاج و خلوت ساختن نقاط شلوغ و متراکم آن به منظور ایجاد امکان تولید محصول بیشتر و مرغوب‌تر.
3-ایجاد شکل ویژه در تاج گیاه، این امر به ویژه در میوه‌کاری و نیز در شکل‌سازی گیاهان جهت تزئین باغ و باغچه از اهمیت خاصی برخوردار است.
4-ایجاد تعادل بین شاخ و برگ و ریشه، بخصوص در هنگام نهال کاری و جابجا کردن گیاه، جهت تضمین موفقیت و ایجاد امکان رشد اولیه سریعتر برای گیاه.
5-جوان ساختن درختان مسن از طریق حذف شاخه‌های پیر و وادار کردن درخت به تولید شاخه‌های جدید جهت بالا بردن قدرت باردهی آن.
6-جلو یا عقب انداختن باروری گیاه و تنظیم گل‌دهی و ایجاد تعادل بین رشد رویشی و میزان محصول و بالا بردن کیفیت محصول تولید شده.
7-محدود کردن رشد و کوتاه ساختن گیاه برای تسهیل عملیاتی مانند سمپاشی و برداشت محصول و نیز به دلایل تزئینی.
شکل1-هرس درختان میوه
انواع هرس از نظر اهداف آن
1-هرس فرم (تربیت): که در 3 تا 4 سال اول به منظور تنظیم فرم ظاهری روی نهال انجام می‌شود. این مرحله از هرس مهم و ضروری است، چرا که اگر هرس فرم روی درخت میوه انجام نشود، درخت حالت وحشی و غیرقابل کنترل پیدا نموده و انجام هرس باردهی بر روی آن بسیار مشکل خواهد شد.
2-هرس باردهی: که بعد از هرس فرم جهت ایجاد شاخه‌های بارده، نگهداری آن‌ها، تنظیم میزان محصول و فراهم آوردن شرایط لازم برای تولید محصول با کیفیت مناسب و به مقدار کافی، انجام می‌پذیرد.
انواع هرس از نظر زمان
هرس زمستانه (هرس خشک): این نوع هرس پس از ریزش برگ درختان (شروع خواب نبات) تا قبل از تورم جوانه‌ها انجام می‌شود.
هرس تابستانه (هرس سبز): در دوران رشد و نمو نبات انجام می‌گیرد.
هرس روی قسمت‌های مختلف درخت از قبیل شاخه، ریشه، برگ، پوست، گل و میوه انجام می‌شود، ولی هرس شاخه و آن هم از نوع خشک به دلایلی بین باغداران بیشتر از سایر هرس‌ها مرسوم می‌باشد.
این دلایل عبارتند از:
1-قابل رویت بودن شاخه‌ها و در دسترس بودن آن‌ها.
2-وارد آمدن حداقل صدمات به قسمت‌های رویشی درخت.
3-امکان حذف شاخه‌های خشک و بیمار و آفت‌زده.
4-آسانی عملیات تربیت.
اصولا هر باغدار باید اطلاعات کافی از نحوه هرس درختان میوه داشته باشد و همیشه به هنگام حضور در باغ دارای ارّه‌ی کوچک هرس، قیچی باغبانی و چاقوی پیوند باشد. چرا که عمل هرس محدود به زمان خاصی نبوده و نمی‌توان با مراجعه به هرس کار یک یا دو بار در سال نیاز به هرس را برطرف نمود.