نکات کلیدی مربوط به مراحل مختلف پرورش انار
نیاز اقلیمی و خاکی انار
1-بهترين شرايط خاك جهت كشت و كار انار، خاك‌هاي رسي شني عميق است. اين گياه به خاك‌هايي كه داراي زهكشي كمي باشند، حساس بوده و رشد آن در اين شرايط كم و كيفيت محصول كاهش مي‌يابد.
2-بيشترين رشد، عملكرد و كيفيت محصول در مناطقي كه از تابستان‌هاي گرم و طولاني برخوردار هستند، قابل حصول است چرا که ميوه براي رسيدن كامل به تابستان‌هاي گرم و خشك و طولاني نياز دارد. البته تابستان‌هاي خيلي داغ نيز موجب آفتاب‌سوختگي در ميوه‌ها و شاخه‌ها مي‌شود. حد تحمل انار از اين لحاظ 45 درجه سانتی‌گراد ذكرگرديده است.
3- ارقام مختلف انار جهت خواب‌زمستانه نیازمند دریافت 200 تا 800 ساعت دمای بین صفر تا 7 درجه سانتی‌گراد می‌باشند.
4- يكي از مهمترين محدوديت‌هاي كشت وكار انار، حساسيت به سرما است. برگ انار در دمای نزدیک به صفر درجه‌ی سانتی‌گراد و درختان انار در دمای كمتر از 12- درجه سانتی‌گراد صدمه مي‌بیند و برخی منابع نیز آسیب‌پذیری به سرمای زمستان را تا 18 - درجه سانتی‌گراد ذکر کرده‌اند و از اين نظر حساسيت انارهاي شيرين از ترش بيشتر است.
5- احداث باغ يك سرمايه‌گذاري بلندمدت بوده و باغداران براي احداث باغ هزينه سنگيني را متحمل مي‌شوند. اغلب بيماري‌ها و مشكلات مربوط به نهال در از سن 5-4 سالگي باغ به سرعت خود را چند سال اول عمر باغ مخفي بوده و معمولا نشان مي‌دهند. لذا استفاده از رقم مناسب، نهال سالم و رعايت موازين بهداشتی مانع از اتلاف وقت و سرمايه ملي خواهد شد.
6- شرايط حاكم در هر منطقه پذيراي كاشت رقمي است كه در همان شرايط و به نام همان منطقه كاشت شود. لذا باید به شرایط سازگاری ارقام برای کاشت در هر منطقه توجه خاصی داشت و اگر رقمی از انار در یک منطقه، عملکرد مناسب، همراه با کیفیت بالایی دارد نمی‌توان انتظار داشت در شرایط اقلیمی خاکی مختلف و با مدیریت متفاوت همان خصوصیات را بروز دهد.
شکل1- احداث باغ انار
وضعیت ظهور برگ و گلدهی انار
7- زمان ظهور برگ‌های قرمز: از اواخر اسفند تا اویل فروردین ماه بسته به آب و هوا یا اقلیم، رقم و نوع خاک متفاوت می‌باشد. برگ‌های قرمز حدود 10 روز بعد از ظهور به برگ سبز تبدیل می‌شوند.
8- از نظر وضعيت گرده‌افشاني در انار، هم دگر و هم خودگشني وجود دارد لذا علاوه بر باد، حشرات نيز در گرده‌افشانی تاثیر دارند.
9- گلدهی در درختان انار در 3 تا 4 نوبت و در هر نوبت تعداد گل زيادي بوجود مي‌آيد. میوه‌های حاصل از گل‌های ابتدای فصل دارای کیفیت و رشد بهتری نسبت به میوه‌های حاصل از گل‌های نوبت‌های بعد می‌باشند.
10- گل‌های مثمر و غیرمثمر، عمدتا روی شاخه‌های 3-2 ساله ظاهر می‌شود. گل‌هاي علفي و غیرمثمر که داراي مادگي كوتاه مي‌باشند به نظر مي‌رسد تنها نقش توليد گرده را ايفا مي‌كنند.
11- علاوه بر شرایط ژنتیکی و محیطی یکی از دلایلی که گل غیرمثمر در انار زیاد می‌شود؛ این است که باغداران در فصل گل انار، حتی در شرایط تامین رطوبت زمستانه، باغ را آبیاری می‌کنند که در این حالت شیرهی غذایی رقیق شده و تمایز گل ناقص صورت می‌گیرد و گل ریزش خواهدکرد؛ بنابراین درخت انار و پسته را، برخلاف عناب و انگور به شرط تامین آب در فصل زمستان، نباید در فصل گلدهی آبیاری نمود.
12- در انار، رنگ گلبرگ و عدم محلول‌پاشی (همزمان با گلدهی)، با کیفیت و کمیت میوه، رابطه مستقيمي دارد.
13- بارندگی در زمان گل سبب اشکال در گرده افشانی بسیاری از ارقام انار می‌شود.
ازدیاد انار
14- انار را مي‌توان به‌وسيله بذر، پيوند (لوله‌ای، اسکنه و شکمی)، پاجوش، خوابانيدن شاخه و قلمه تكثير نمود. در حال حاضر روش معمول تكثير انار، ازدياد آن به وسيله قلمه مي‌باشد.
15- زمان گرفتن قلمه انار از اسفندماه تا اوايل فروردين و به‌طور کلی از شاخه‌های خشبی می‌باشد. در مناطقی که سرمای زمستانه ندارند می‌توان در اواخر پاییز نیز اقدام به گرفتن قلمه نمود.
16- در انار، تهیه قلمه باید از قسمت‌هاي بالايی درخت و از شاخه‌هاي بارده 2-3 ساله به طول حدود 20 تا 30 سانتي‌متر و قطر 0.5 – 2.5 سانتي‌متر (قطر یک خودکار تا ماژیک) تأمین شود.
17-قلمه‌ها نباید از نرك‌ها (شاخه‌هاي بي‌ثمر) یا پاجوش‌ها تهیه شوند زیرا درختاني كم‌محصول اما با رشد زیاد از آن‌ها ایجاد شده كه در آينده مجبور به اصلاح یا حذف آن، خواهيم بود بلکه قلمه باید از شاخه‌های دو تا سه‌ساله که سفید رنگ و چوب آن مثمر هست؛ گرفته شود.
18- انتخاب قلمه از شاخه‌های داخلی درخت که سفیدتر و صاف‌تر هستند، باید صورت گیرد نه شاخه‌های بیرونی، نازک و آبکی (شاخه‌های آبکی رشد خوب دارند ولی محصول خوبی تولید نمی‌کنند).
19- قلمه‌گیری یا هرس درخت نباید در آذر ماه صورت گیرد چون درخت فعال شده و آسیب سرما می‌بیند.
20- از نظر تجربی ثابت شده، قلمه‌ها را در رقم ملس یزدی اگر برعکس بکاریم درخت چتری شده و میوه‌های بهتری می‌دهد.