مقاله آشنایی با احداث و مدیریت باغ انار (قسمت دوم)

انار یكي از محصولات گروه ميوه‌هاي نيمه‌گرمسيري و از گياهان بومي آسياي مركزي و غربي است و ميتوان گفت كه زادگاه اصلي آن فلات ايران مي‌باشد. به‌رغم قدمت طولانی کشت و کار انار در ايران، باغ‌های يکدست و تجاری که بر اساس اصول صحيح علمی و فنی احداث شده باشند، تا دو دهه گذشته بسيار نادر و کمياب بود و باغ‌های موجود، اغلب به صورت سنتی و با ارقام مختلف و يا مخلوط با ساير گونه‌های باغی احداث شده بودند که بخش عمده آن به دليل ناشناخته بودن اين ميوه در دنيا و ناچيز بودن کارهای تحقيقاتی بود، ولی با معرفی اين ميوه به بازارهای جهانی، به‌خصوص کره‌جنوبی، ژاپن و کشورهای اروپايی و تقاضای گسترده برای اين ميوه و با معرفی ارقام تجاری و توليد نهال از اين ارقام برای توسعه در عرصه‌های جديد و جايگزينی باغات غيراقتصادي، گام بزرگی در احداث باغ‌های تجاری، فنی و يکپارچه انار در سطوح بزرگ برداشته شده است.

 

احداث باغ انار

1-قبل از احداث باغ، همانند دیگر درختان، انار نیز، نیازمند آگاهی از پروفیل خاک و متعاقب آن توجه به آزمایش خاک و آب می‌باشد.

2-کاشت نهال انار به دو روش کاشت مستقیم قلمه در زمین اصلی و یا کاشت قلمه در خزانه و انتقال به زمین اصلی در سال بعد صورت می‌گیرد (با توجه به مزیت نهال ریشه‌دار بهتر است از کاشت قلمه در محل اصلی خودداری شود).

3-زمان کاشت بسته به آب و هوا، نیمه‌ی دوم اسفند یا آبان ماه می‌باشد (نهال را زودتر از قلمه کشت می‌نمایند).

4-در کاشت قلمه كرت‌هاي كوچكي به ابعاد 20-10 متر مربع آماده می‌شود. کرتها به عمق 50-30 سانتي‌متر شخم و سپس به صورت جوي و پشته با فاصله50 سانتي‌متر از هم در مي‌آورند و پس از آن قلمه‌ها به فاصله 10 سانتي‌متر از هم طوري در خاك كاشته مي‌شوند كه 4-2 سانتي‌متر آن از خاك بيرون باشد؛ بلافاصله پس از كاشت، باید اقدام به آبياري نمود و از آن پس به فاصله هر 5 تا 10 روز (بسته به نوع خاک و دمای هوا) آبياري تكرار شود. در طول فصل رشد نیز باید با علف‌هاي هرز مبارزه نمود.

5-بسترسازي صحيح و سازگار با منطقه مساوی است با توسعه‌ی صحيح ريشه‌هاي درختان انار و افزایش عملکرد کمی و کیفی انار در آینده.

6-برای تهیه بستر کاشت مناسب (برای کشت قلمه ریشه لخت) ابتدا باید دقت کرد که اراضی با شیب بيش از 4 درصد باشد و تراس‌بندي زمین نیز انجام شود (عرض تراس‌ها حداكثر 50 متر)

7-عمق خاک قابل نفوذ باید بین 80 تا 100 سانتی‌متر باشد. در عمق خاک کمتر، باید پس از کندن گودال به ابعاد مناسب، نسبت به ریختن خاک در آن اقدام نمود. باید دقت شود؛ در لایه‌های 60 تا 100 سانتی‌متری خاک، لایه‌های سخت غیرقابل نفوذ، یا گچی و آهکی نباشد، ضمن اینکه انار به خاك‌هايي با زهكشي كم، حساس و در صورت بالا بودن آب تحت‌الارض، نمي‌توان توليد مناسب داشت.

 

باغ انار

شکل1- باغ انار

8-جهت احداث باغ باید از خاک مورد نظر برایکاشت انار، دو نمونه در هکتار در صورت یکنواختی خاک در سه لایه 30 -0 ، 60-30 و 90-60 سانتی‌متر تهیه و برای آزمایش به آزمايشگاه مجهز و معتبر ارسال و درخواست آزمايش‌های لازم را نمود.

9-محل احداث باغ انار نباید در معرض بادهای سوزان و حتی بادهای سرد باشد وکشت در دامنه‌های جنوبی باغ، به علت احتمال سرمازدگی بهاره به طور کلی پیشنهاد نمی‌شود.

10-اختلاط کاشت انار با انجیر، پسته و انگور به‌دلیل وجود آفات و بیماری‌های مشترک با انار صحیح نیست. هرچند برای کاشت انار میتوان از درختان بادشکن مثل سنجد یا اکالیپتوس (سته به شرایط منطقه کاشت) استفاده نمود.

11-ترکیب کاشت انار با رقم‌های مختلف انار، مناسب هست و اگر در باغ‌ها به‌صورت یکدست از یک رقم استفاده شود؛ از لحاظ گرده‌افشانی و هم از لحاظ وقوع آفات و بیماری‌های گیاهی، ممکن است دچار مشکل شود (البته این بدان معنا نیست که هر رقم به هر تعداد کاشت شود؛ بلکه توصیه می‌شود در کنار رقم اصلی که به تعداد زیاد کاشت می‌شود چند رقم دیگر نیز کاشت شود.

12- فاصله کاشت انار، بسته به رقم و منطقه، تربیت اصولی 3×3 یا 4×4 و تربیت سنتی 3×4 یا 5×4 یا حتی 6×5 میباشد.

13-برای کاشت انار در خزانه (نشا و قلمه‌گیری) خاک سبک شنی و بدون کود نیاز می‌باشد تا گیاه به اصطلاح، پر توقع نشده و آفات و بیماری‌های کمتری هم داشته باشد.

14-انار درختی هست که زهکشی مناسب می‌خواهد و در خاک کاملا سنگین رشد خوب ندارد و صدمه می‌بیند؛ برای رشد انار خاک رسی‌-شنی غنی از مواد غذایی، توصیه می‌شود.

15-انار درختی می‌باشد؛ که ریشه‌اش به هوادهی نیاز دارد و اگر جایی آب کنار درخت جمع شود، حرکت نکند و به ریشه‌ها، اکسیژن کافی نرسد، احتمال پوسیدگی طوقه، وجود خواهد داشت (به‌خصوص درختانی با سن بیشتر و مناطقی با آب شیرین).

16-در زمان احداث باغ، علاوه بر فاصله (بسته به منطقه و وضعیت خاک)، جهت کاشت نیز مهم است و جهت کاشت جنوب شرقی- شمال غربی به‌طور کلی، در نظر گرفته شده، که در این حالت،کمترین آفتاب سوختگی به جهت بیشترین سایه اندازی، دارد.

17-از درخت انار گلنار، گاهی اوقات به عنوان تله‌ی آفت کرم‌گلوگاه، می‌توان استفاده نمود؛ چون شب‌پره آن، به گل انار، علاقه‌ی زیادی دارد (البته کاشت در جهت ورودی باد در باغ).

18- حد مطلوب غلظت عناصر غذايي در خاك باغ‌هاي زيركشت انار، به شرح زیر است:

هدایت الکتریکی (ds/m)

کربن آلی

درصد

فسفر قابل جذب(ppm)

پتاسیم قابل جذب(ppm)

منیزیم قابل جذب(ppm)

گوگرد قابل جذب(ppm)

0.2>

1<

15-10

250-200

600-500

15<

آهن قابل جذب (ppm)

منگنز قابل جذب(ppm)

روی قابل جذب(ppm)

مس قابل جذب(ppm)

بور قابل جذب(ppm)

بافت خاک

6-4

5-3

1.5

1

1

لوم

 

 

19-جهت انجام آزمایش برگ، باید از برگ هشتم از نوک شاخه در ارديبهشت تا مرداد ماه نمونه، تهیه و به آزمایشگاه، ارسال نمود.

20-حد مطلوب غلظت عناصر غذايي در برگ‌هاي انار

ازت

فسفر

پتاسیم

کلسیم

منیزیم

آهن

روی

مس

منگنز

درصد ماده خشک

میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک

2-2.5

0.1-0.2

0.6-1.5

0.7-2

0.1-0.4

70-200

15-70

30-70

30-90

 

 

وظیفه‌شناس؛ محمدرضا؛ اسمعیل‌زاده حسینی، سیدعلیرضا؛ زارع، سمیه؛ یاوری، علی‌محمد.(1401). صد و بیست نکته‌ی کلیدی در پرورش انار. تهران: نشر آموزش کشاورزی