مقاله آشنایی با احداث و مدیریت باغ انار (قسمت سوم)

انار درخت كوچكي است كه در اقليم‌هاي خشك، نيمه‌گرمسيري و مديترانه‌اي رشد و باردهي خوبي دارد و نسبت به عوامل نامساعد اكولوژيكي نيز مقاوم است. انار در اكثر كشورهاي اروپايي به صورت خيلي محدود و به عنوان درختي زينتي كاشته مي‌شود ولي در كشورهاي شمال آفريقا، اطراف درياي مديترانه، هندوستان، كشورهاي مشترك المنافع، کشورهای آمریکای جنوبی، ایالات متحده آمريكا و چين و بعضي از كشورهاي ديگر به صورت باغ ميوه پرورش داده مي‌شود. قسمت‌هاي وسيعي از ايران كه در محدوده كوير مركزي (دشت كوير و كوير لوت) واقع شده است، داراي شرايط آب و هوايي خشك و نيمه‌خشك بوده و برای پرورش درختان انار مناسب هستند.

 

آبیاری

1-نیاز آبی انار هر درخت انار با بیش از 5 سال سن (سن اقتصادی) به شرح زیر می‌باشد:

-در اوایل بهار تا اوايل خردادماه، روزانه حدود 40-20 ليتر آب

-در اواسط تابستان، حداقل 60 ليتر در روز

- در انتهاي دوره رشد، در اوایل پائيز نيز با خنک شدن هوا، نياز آبي، كاهش و به 40 ليتر در روز می‌رسد (بدون تغییر دور آبیاری تنها با تغییر حجم آبیاری جهت کاهش ترکیدگی میوه)

2-اگر تعداد روزهاي آبياري براي درختان انار را در طول دوره گلدهي، رشد و انتهای رسيدن ميوه‌ها، حدود 180 روز در نظر گرفت؛ نياز آبي يك درخت بالغ انار، حدود 9000 ليتر در سال (9 متر مکعب) مي‌باشد كه در این صورت اگر 1000 درخت در هکتار داشته باشیم، نیاز آبی یک هکتار باغ انار حدود 9000 مترمکعب خواهد شد

3-از اواخر اسفند تا اواسط اردیبهشت ماه، به‌طور کلی، درخت انار، آبیاری نمی‌گردد؛ تا عناصری مثل پتاسیم در شیرهی آوندی، غلظت مناسب پیداکند و در رنگ‌گیری میوه، موثر واقع شود و زمان شروع گلدهی (در صورت تامین آب قبلی) به درخت آب‌ نداده، محلولپاشی و هرس نیز، در این مرحله، انجام نمی‌شود.

4-اگر آب زیاد به تنهی درخت برسد؛ احتمال پوسیدگی تنه و طوقه وجود دارد؛ لذا حتیال مقدور، خاک اطراف تنه درخت را طوری باید تنظیم نمود؛که آب آبیاری در نیمه‌ی دوم سایه‌انداز،که دارای ریشه‌های مویین بیشتر هست؛ پخش شود.

5- یخ‌آب زمستانه، یکی از اصول مبارزه با آفات و مقابله با سرمازدگی (اوج سرما در دی ماه) می‌باشد.

6-زمان ابتدایی خواب درختان، نباید به چوب درختان، دست‌زد وحتی توصیه می‌شود؛ بلافاصله پس از برداشت میوه، درخت آبیاری و پس از آن آب نداد تا درخت به‌موقع،خواب رود.

7-پیش‌از برداشت نباید آب به درخت داد چون محصول آبکی شده و آسیب‌پذیری بیشتری، درحمل و نقل و انبارمانی، خواهد داشت.

8-در صورت عدم بارندگی اسفندماه، لازم است؛ اواخر اسفند یا فروردین ماه آبیاری انجام داد؛ حتی اگر درخت، در مرحله‌ی گلدهی باشد.

9-در خصوص مسئله آبیاری، کمبود و افزایش آب هر دو باعث کاهش رنگ‌گیری میوه می‌گردد.

 

باغ انار

شکل1- باغ انار

توصیه‌های کلی استفاده از کود در باغ‌های انار

10-بهترین کود جهت تغذیه درختان انار کودهای آلی و کود دامی پوسیده می‌باشد.

11- برخالف کودشیمیایی،که سبب سفتشدن خاک )بهخصوص، در خاکهایی با درصد موادآلی پایین( میگردد؛ کود ارگانیک، وضعیت خاک را در درازمدت بهبود میبخشد.

12- ميزان كود مصرفي دامي در باغ‌هاي انار بين 5 تا 35 تن در هکتار (با توجه به آزمایش خاک و برگ انار) متغیر است. توصيه می‌شود؛ هر سال (مصرف سالیانه) به ازاي هر درخت مقدار30 تا40 کیلوگرم كود دامي پوسیده (ترجیحا گوسفندی و گاوی) وابسته به منطقه‌ی مورد کاشت همراه با كودهاي شيميايي، در زمان انجام شخم زمستانه و به صورت چالكود يا کانال‌کود در نيمه‌خارجي سايه‌انداز تاج درخت، مصرف شود.

13- حتما از کود حیوانی پوسیده استفاده گردد. اگر کود حیوانی نپوسیده و تازه در پای درخت انار، چال شود؛ به سه دلیل مشکل ساز می‌شود: الف- این کود در پاییز زمین را گرم می‌کند و این درخت خواب خوب ندارد و حتی در سرمای معمول زمستان، دچار یخ‌زدگی، می‌شود. ب- برای پوسیدن کود، ازت خاک مصرف شده و در فصل رشد درخت زرد می‌شود. ج-کود نپوسیده، منبع بسیار خوبی برای آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز خواهد بود.

14- کودهای حیوانی پوسیده، ترجیحا زمانی‌که هوا هنوز گرم نشده و پس از یخبندان استفاده می‌شود و درصورت استفاده‌ی سالیانه، می‌توان پای درخت ریخته‌شود؛ اما اگر چندسال کوددهی انجام نشود؛ اقدام به، چالکود، نمود.

15- کود حیوانی را در مناطق کم‌آب، نباید در فصل گرم، داد؛ چون درخت را تشنه‌تر می‌کند.

16- افزایش بدون آزمایش، نیتروژن خاک و یا انجام محلول‌پاشی نامناسب آن، سبب کاهش رنگ‌گیری میوه می‌شود به‌خصوص اگر دیر هنگام مصرف‌گردد. تجربه نشان داده‌است؛ که افزودن ازت به صورت اوره یا به فرم‌های دیگر به خاک و یا محلول‌پاشی آن از خرداد ماه به بعد (از زمان گردویی شدن میوه به بعد) رنگدهی میوه انار را به تاخیر می‌اندازد. ازت را پس از میوه بستن بر اساس آزمایش، می‌توان استفاده نمود.

17- کودهای پتاسیم‌دار موجب افزایش آنتوسیانین شده و رنگ‌گیری میوه را افزایش و حتی اثرات منفی کودهای ازته را نیز خنثی می‌کند. بدین منظور توصیه می‌شود؛ از اواسط مردادماه به‌بعد در دو نوبت کودهای پتاس بالا از محصولات معتبر به صورت محلولپاشی استفاده گردد. 1 -زمان گردویی شدن میوه، 2-زمان بزرگ شدن میوه و رنگ‌گیری میوه (درصورت استفاده از پتاسیم، جهت کاهش کیفیت میوه و نرم‌شدن آن محلولپاشی کلسیم و تکرار آن در طول فصل رشد میوه، ضروری می‌باشد).

18-کودهای فسفر و پتاس و ازت را باید همان اسفندماه به درخت داد و علاوه بر اسفند در مردادماه نیز می‌توان از کودهای پتاسه استفاده کرد.

19-کودهای فسفر و پتاس را نباید؛ اواخر فصل رشد، در استفاده‌ی خاکی به درخت داد؛ چون در خاک، کند حرکت بوده و کارایی لازم را نخواهند داشت.

20-زمان مصرف کودهای فسفاته در اسفندماه می‌باشد و در فصل گرما (دمای بالاتر از 38 درجه‌سانتیگراد) نباید از این نوع کودها مصرف شود.

 

وظیفه‌شناس؛ محمدرضا؛ اسمعیل‌زاده حسینی، سیدعلیرضا؛ زارع، سمیه؛ یاوری، علی‌محمد.(1401). صد و بیست نکته‌ی کلیدی در پرورش انار. تهران: نشر آموزش کشاورزی