آشنایی با روش کودآبیاری

کودآبیاری (Fertigation)

ﻛﻮدآﺑﻴﺎري ﻋﺒﺎرت از ﻣﺼﺮف ﻛﻮدﻫـﺎي ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻫﻤـﺮاه آب آﺑﻴـﺎري اﺳﺖ. در اﻳﻦ روش،ﻛﻮدﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻮل جامد و مایع از ﺟﻤﻠـﻪ ﻛـﻮد اوره یا UAN در آب ﺣـﻞ و ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻮدي (ﻣﺤﻠﻮل ﻛﻮد) در آب آﺑﻴـﺎري ﺗﺰرﻳـﻖ و در ﺳـﻄﺢ ﻣﺰرﻋـﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﻲ‎ﺷﻮد. بطور معمول سامانه‎های آبیاری تحت فشار که تاسیسات مجهزتری دارند، برای کودآبیاری مناسب‎تر هستند. علاوه بر کود می‎توان از سایر مواد شیمیایی مانند علفکش نیز همراه با آب آبیاری استفاده کرد. کود آبیاری زمانی بیشترین تاثیر را خواهد داشت که از طریق انتخاب مناسب سیستم آبیاری، توزیع یکنواخت آب را در مزرعه یا باغ داشته باشد. این شرط اصلی در کود آبیاری است. اگر توزیع آب در مزرعه یکنواخت نباشد ممکن است بخش‎های از مزرعه کود کمتری دریافت و در نتیجه با کمبود عناصر غذایی مواجه شوند، و بخش‎های دیگر کود بیشتری دریافت کنند، در نتیجه احتمال افزایش فشار اسمزی، سوختگی و کاهش عملکرد محصول است.

شکل 1- آبیاری قطره ای

یکنواختی توزیع کود

ﺑﻪ  دﻟﻴﻞ ﺗﺼﻮر موجود که آبیاری سطحی از بازده و یکنواختی توزیع پایینی برخوردار است، استفاده از کودآبیاری در آبیاری سطحی محدود می‌باشد. اما نتایج برخی مطالعات در مزارع زیادی در ایالت کالیفرنیای آمریکا نشان می‌دهد که بطور کلی یکنواختی آبیاری نواری و جویچه‌ای کمتر از سامانه‌های آبیاری تحت فشار نیست. یکنواختی توزیع کود به عوامل مختلف از جمله طراحی سیستم آبیاری، زمان مناسب تزریق کود به آب آبیاری، تجهیزات به کار رفته، مدیریت آبیاری و... بستگی دارد. بنابراین یک سامانه آبیاری باید به گونه‎ای طراحی شود که آب را بطور یکنواخت در تمام سطح مزرعه پخش کند.

شکل 2- آبیاری سطحی

محاسن کود آبیاری

کودآبیاری نسبت به روش‌های مرسوم و سنتی دارای مزایای نسبی فراوانی است. در کود آبیاری امکان استفاده کم، مکرر، مداوم و تقسیطی عناصر غذایی در طول دوره رشد مطابق با نیاز گیاه وجود دارد. همچنین پخش یکنواخت کود در خاک و توزیع یکنواخت آن در طول دوره رشد امکان‎پذیر است. در کودآبیاری کارایی مصرف آب بیشتر و توصیه کودی راحت‎تر است. در این صورت مقدار کود مصرفی به مقدار واقعی برداشت عناصر غذایی نزدیک‎تر است.

اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدآﺑﻴﺎري در ﻣﺼﺮف ﺑﻬﻴﻨﻪ آب و ﻛﻮد ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﺆثر بوده و ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﺼﺮف آب و ﻛﻮد را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ. ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه، ﺑـﺎ اﻋﻤـﺎل کودآبیاری 40 تا 60 درصد در مصرف کود صرفه‎جویی می‎شود. ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ آﺑﻴﺎري و ﻣﺼﺮف آب ﻛﻤﺘـﺮ ﺳـﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺴﺖ و ﺷﻮي ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻧﻴﺘﺮات در ﺧﺎك ﻣـﻲ‎ﺷـﻮد. اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈـﺮ آﻟـﻮدﮔﻲ آبﻫـﺎي زﻳـﺮزﻣﻴﻨـﻲ و اﺛـﺮات زﻳﺴـﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ. ﻳﻮن ﻧﻴﺘﺮات ﺑـﺮاي ﺳـﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴـﺎن زﻳـﺎن‌آور ﺑﻮده و اﮔﺮ ﻏﻠﻈﺖ آن در آب از ﻳﻚ حد معینی ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ، ﺳـﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴﺎن را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ.

ﻛﻮد اﻧﺪازه آﺑﻴﺎري از ﺟﺬب ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﺳﺪﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻣﺼﺮف ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻘﺴﻴﻄﻲ در ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻛﻢ وﻟﻲ ﻣﺪاوم از ﺟﺬب ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﻋﻨﺎﺻـﺮي ﻣﺜـﻞ ﺳـﺪﻳﻢ و ﭘﺘﺎﺳـﻴﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳد. رﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ و منظمﺗﺮ، ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺮدﮔﻲ ﺧﺎك، ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي، ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜـﺮد و ﻛﻴﻔﻴـﺖ ﻣﺤﺼـﻮل و ﻛـﺎﻫش ﺿـﺎﻳﻌﺎت و ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل از دﻳﮕﺮ ﻣﺰاﻳـﺎي ﻛـﻮدآﺑﻴـﺎري اﺳـﺖ.

ﻣـﻮاد ﻏـﺬاﻳﻲ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺧﺎك وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه‎اي ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺧـﻲ ﻛﻮدﻫـﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮدآﺑﻴﺎري ﺑﺎ ﻛﺎراﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي در اﺧﺘﻴـﺎر ﮔﻴـﺎه ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد. .ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮزﻳـﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧـﺖ ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻏـﺬاﻳﻲ در ﺧـﺎك، رﺷـﺪ ﻣﺤﺼﻮل در ﻣﺰرﻋﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻮده و رﺳﻴﺪن ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻤﺰﻣﺎن است.  اﻳـﻦ اﻣﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻬمي در ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ.

در روش ﻛﻮد آﺑﻴﺎري ﻣﺼﺮف ﻫـﻢ زﻣـﺎن دو ﻧﻬـﺎده آب و ﻛـﻮد ﻣﻮﺟـﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻮد میﮔﺮدد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻮدﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺤﻠﻮل در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﻴﺎه ﻗﺮار میﮔﻴﺮﻧﺪ، واﻛـﻨﺶ ﮔﻴـﺎه در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻛﻮدﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد. ﻋﻼوه ﺑـﺮ اﻳـﻦ، در اﻳـﻦ روش ﺑـﻪ  ﻋﻠـﺖ ﺗﻘﺴﻴﻄﻲ ﺑﻮدن ﻣﺼـﺮف ﻛـﻮد، ﺗﻠﻔـﺎت ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻏـﺬاﻳﻲ ﻛـﻢ اﺳـﺖ.  ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ ﻧﺸﺎن می‎دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻴﺘﺮوژن از ﻃﺮﻳﻖ سیستم‎های آﺑﻴﺎري روي ﺧﺎك‎ﻫﺎي ﺷﻨﻲﺗﺄﺛﻴﺮ بیشتری داشته اﺳﺖ. در ﻛﻮد آﺑﻴﺎري، به دﻟﻴـﻞ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ﻛﻤﺘـﺮ ﻛﻮد در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻮدآﺑﻴﺎري، زﻳﺎن ﻧﺎﺷﻲ از اﻓـﺰاﻳﺶ ﻓﺸـﺎر اﺳـﻤﺰي ﺑـﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ.

کود آبیاری نیازمند چیست؟

ﻛﻮدآﺑﻴــﺎري ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪ آﮔــﺎﻫﻲ از وﻳﮋﮔــﻲ گیاه، خاک، ﻛــﻮد، آب و واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:

• وﻳﮋﮔﻲهایﮔﻴﺎه مانند ﻣﺼﺮف روزاﻧﻪ ﻣﻮاد ﻏـﺬاﻳﻲ، ﺗﻮزﻳـﻊ رﻳﺸـﻪ در ﺧﺎك
• وﻳﮋﮔﻲهای ﻛﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺟﻪ ﺣﻼﻟﻴﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺣﺮﻛﺖ در خاک
• ویژگی‎های شیمیایی خاک از جمله هدایت الکتریکی و pH و...
• کیفیت آب آبیاری ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ، ﻣﻴﺰان و ﻧـﻮع آﻧﻴـﻮنﻫـﺎ و ﻛﺎﺗﻴﻮنﻫﺎ.