آشنایی با منابع کودی مولیبدن

شکل‎های مولیبدن در خاک

مولیبدن معدنی: متوسط غلظت مولیبدن در پوسته زمین تقریبا برابر ppm 2 بوده و محدوده غلظت آن از ppm 5 – 0.2 در خاک‎ها تغییر می‎کند. کانی‎های مولیبدن کنترل‎کننده غلظت MoO₄^2- عبارتند از PbMoO₄ و CaMoO₄ می‎باشند. CaMoO₄ در هر دو شرایط اسیدی و قلیایی کانی غالب می‎باشد. حلالیت مولیبدن در خاک از مولیبدن خاک پیروی می‎کند که حلالیتی نزدیک به حلالیت PbMoO₄ دارد.

مولیبدن محلول: مولیبدن محلول اغلب به شکل‎های HMoO₄^-، MoO₄^2- و H₂MoO₄⁰ مشاهده می‎شود. غلظت‎های HMoO₄^-، MoO₄^2- با افزایش pH افزایش می‎یابد. غلظت بسیار پایین مولیبدن محلول دلیل غلظت کم مولیبدن در اندام گیاهان می‎باشد. در غلظت‎های محلول بیشتر از ppb 4 مولیبدن از طریق جریان انبوه به ریشه‎های گیاه منتقل می‎شود. در حالی که در غلظت‎های کمتر از ppb 4 مولیبدن به سطح ریشه‎ها انتشار می‎یابد.

عوامل موثر بر قابلیت استفاده از مولیبدن

pH خاک: قابلیت استفاده MoO₄^2- شبیه سایر عناصر کم مصرف نیست و با افزایش هر واحد pH حدود 10 مرتبه افزایش می‎یابد. آهک‎دهی به منظور کاستن از اسیدیته خاک، قابلیت استفاده از مولیبدن را زیاد کرده و از کمبود مولیبدن جلوگیری می‎کند. از سوی دیگر قابلیت استفاده مولیبدن با به کارگیری کودهای اسیدزا به خاک‎های شنی کاهش می‎یابد.

اکسیدهای آهن و آلومینیوم: مولیبدن شدیدا به سطح اکسیدهای آهن و آلومینیوم جذب می‎شود و قسمتی از آن برای گیاه غیرقابل استفاده می‎شود. در خاک‎های حاوی مقدار زیاد این اکسیدها، قابلیت استفاده از مولیبدن کم می‎شود.

اقلیم: کمبود مولیبدن در شرایط خشک خود را بیشتر نشان می‎دهد که احتمالا به دلیل کاهش جریان انبوه و انتشار در شرایط رطوبتی کم می‎باشد.

عوامل گیاهی: گیاهان از نظر حساسیت به غلظت کم مولیبدن محلول متفاوت هستند. ارقام کارآمد و ناکارآمد از نظر مولیبدن برای یونجه، ذرت و کلم پیچ شناسایی شده است. تفاوت در حساسیت ارقام گل کلم به کمبود مولیبدن، به توانایی استخراج مولیبدن از خاک به وسیله آن‎ها مربوط است.

منابع کودی مولیبدن

مولیبدن آلی: تنها مقادیر بسیار کمی از مولیبدن در فضولات دامی (درصد 0.0005 - 0.0001) وجود دارد. هرچند در مورد اکثر کودهای دامی، مصرف مقدار کافی، مولیبدن در دسترس را فراهم می‎سازد. غلظت مولیبدن در پسماندهای شهری کم بوده و این مواد بطور متوسط دارای 0.0001 درصد مولیبدن می‎باشند.

مولیبدن معدنی: کودهای مولیبدنی در مقادیر کم (oz/a 5– 0.5) مصرف می‎شوند. محلول‎های حاوی مولیبدن در خاک بصورت محلول‎پاشی یا خاکی مصرف می‎شوند. مقدار مناسب مصرف مولیبدن بستگی به شیوه مصرف دارد و در دو روش اخیر، کمترین میزان مولیبدن مصرف می‎شود. آغشته نمودن بذر با محلول مولیبدات سدیم قبل از کاشتن بذر بطور گسترده‎ای استفاده می‎شود زیرا مقدار کمی مولیبدن مورد نیاز است. همچنین تیمار بذر با محلول و گَرد موثر است. برای دستیابی به توزیع مناسب مقدار کم مولیبدن اضافه شده در خاک، کودهای مولیبدن بعضی وقت‎ها با کودهای N-P-K مخلوط می‎شوند. محلول پاشی با مولیبدات سدیم یا آمونیوم در رفع کمبود موثر است. مقدار افزایش عملکرد شبدر به دلیل کوددهی مولیبدن در بعضی حالت‎ها مساوی با اضافه کردن سنگ آهک می‎باشد. از آنجایی که آهک‎دهی گرانتر است، کوددهی مولیبدن اغلب ترجیح داده می‎شود.

جدول 1: منابع کودی مولیبدن