آشنایی با روش های پخش کود در مزرعه

پخش کود در تمام سطح زمین

ﻳﻜﻲ از روش‎های ﻛﻮدﭘﺎﺷﻲ ﭘﺨﺶ ﻛﻮد در ﺳـﻄﺢ زﻣـﻴﻦ اﺳـﺖ، ﻛـﻪ ﻗﺒﻞ از ﻛﺸﺖ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ آﻣﺎده ﺳﺎزي زﻣﻴﻦ ﺑﻪﻛـﺎر ﻣـﻲرود. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑـﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ﻛﻮدﭘﺎش ﻳﺎ کارگر (یا روش دﺳﺘﻲ) ﻛـﻮد ﺗﻮﺻـﻴﻪ، ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ ﻣﺰرﻋﻪ ﭘﺨﺶ میﻛﻨﻨﺪ.  ﻣﺰﻳﺖ اﻳﻦ روش در آن است که ﺳـﻄﺢ  زﻣـﻴﻦ ﺗـﺎ ﺣـﺪي بطور یکسان و یکنواخت کوددهی می‌شود. اما در این روش مصرف کود زیاد است و گیاهان دیگری غیر از گیاه اصلی نیز کودپاشی می‎شوند. می‎توان کود مصرفی را در طول فصل رشد به همین صورت نیز استفاده کرد که در اصطلاح مصرف کود به صورت سرک گفته می‎شود. در این روش، باید با دیسک یا شخم، کود با خاک مخلوط شود. مخلوط کردن برای کودهای فسفاته و پتاسه ضروری است تا کود در دسترس گیاه قرار گیرد. کودهای ازته اگر با خاک مخلوط نشوند بر اثر گرمای زیاد، تصعید و تلفات آمونیاکی زیادی خواهند داشت. در این روش کوددهی، آبیاری موجب جابه‌جایی و انتقال کودها از نقطه ای به نقطه دیگر می‌شود.

شکل 1- پخش سطحی کود در مزرعه

روش نواری و خطی

روش نواری و خطی، با استفاده از ماشین کودکار، کود را در جویچه‎هایی به عمق 2 تا 5 سانتی‎متر زیر سطح خاک ریخته می‌شود. تلفات کمتر و دسترسی راحت‎تر ریشه به کود از جمله مزایای این روش کوددهی است.

شکل 2- ماشین کودکار برای کوددهی بصورت نواری و خطی

روش کوپه‎ای

در روش کوپه‎ای با ایجاد حفره‎ای در پای بوته، کود مورد نیاز داخل حفره ریخته می‎شود.

چالکود

از دیگر روش‎های کوددهی است که عمدتا برای درختان و درختچه‎های مثمر و غیرمثمر از جمله درختچه‎های زینتی مورد استفاده قرار می‎گیرد. در زیر سایه انداز (حد فاصله تاج و تنه) درخت، گودالی حفر و با کود دامی پوسیده و سایر کودهای توصیه شده و مقداری گوگرد پر می‎شود.

تزریق محلول کودی به داخل تنه درخت

این روش اغلب برای درختان مورد استفاده قرار می‌گیرد و محلول کود را با سرنگ‎های مخصوص به داخل تنه درختان تزریق می‎کنند.

شکل 4- تزریق کود یا سم به داخل تنه درختان

محلول پاشی

با استفاده از کودهای محلول، محلول کودی تهیه و روی سطح خاک یا روی گیاه پاشیده می‎شود.

شکل 5- محلول پاشی یا تغذیه برگی کود به وسیله ماشین آلات و نازل‎های مخصوص

تزریق کود به داخل خاک

در روش تزریق کود به داخل خاک، تزریق کود UAN به داخل خاک با سرنگ مخصوص صورت می‎گیرد. با دستگاه‌های مخصوص کود را در چندین نقطه در اطراف ریشه درخت یا محصول زراعی در خاک تزریق می‎کنند.

شکل 6- تزریق کود در خاک و نزدیک ریشه گیاه به وسیله ماشین آلات مخصوص

کودآبیاری در روش‎های آبیاری سطحی

برخی از زارعین بطور سنتی با قرار دادن کیسه اوره در مسیر جریان آب از این روش استفاده می‎کنند. قرار دادن کیسه کود در کانال آبیاری موجب حل شدن سریع کود در آب و غلظت زیاد کود در زمان‎های اولیه آبیاری را به همراه خواهد داشت. نتیجه آن تلفات زیاد کود در کانال آبیاری و غیریکنواختی توزیع آن در طول مزرعه است.

نتیجه پژوهش‎های انجام شده در خاک‎ها و مناطق مختلف نشان می‎دهد که زمان تزریق کود به آب آبیاری تاثیر بسزایی در یکنواختی توزیع کود دارد. مناسب‎ترین زمان تزریق کود به سیستم‎های آبیاری به عوامل مختلفی از جمله شیب و طول مزرعه و به ویژه به رژیم آبیاری بستگی دارد. زمان مناسب تزریق کود در رژیم‌های مختلف آبیاری متفاوت است. در رژیم‎های انتها باز زمان مناسب تزریق کود در ابتدای زمان آبیاری است. چنانچه کود دیر به آب آبیاری تزریق شود، بخش زیادی از آن از طریق رواناب سطحی از انتهای مزرعه تلف می‎شود. برای کاهش تلفات کود و همینطور افزایش بازدهی آب آبیاری توصیه می‎شود پس از تکمیل پیشروی حدود 80 درصد از طول مزرعه، دبی ورودی کاهش و یا حتی پس از تکمیل جبه پیشروی دبی ورودی به مزرعه قطع شود. در صورت عدم مدیریت صحیح، تزریق کود در رژیم‎های انتها باز می‎تواند تا 60 درصد کود تزریق شده را به صورت رواناب از انتهای مزرعه تلف نماید.

بر خلاف رژیم‎های انتها باز، در رژیم‎های انتها بسته هر چه زمان شروع تزریق کود به آب آبیاری به تاخیر افتد، بر یکنواختی توزیع کود تاثیر مثبت دارد. مناسب‎ترین زمان تزریق کود در رژیم های انتها بسته، شروع تزریق کود به آب آبیاری قبل از رسیدن جبهه پیشروی به انتهای مزرعه است. در این حالت یکنواختی توزیع کود در آب آبیاری بیشترین است. تزریق کود پس از تکمیل جبهه پیشروی در رژیم‎های انتها بسته به دلیل پس‎زدن آب و نرسیدن کود به بخش انتهایی مزرعه موجب کاهش یکنواختی توزیع کود می‎شود. در صورت مدیریت صحیح و رعایت توصیه‎های فوق یکنواختی توزیع کود یا یکنواختی توزیع آب برابری و بیشتر از 80 درصد خواهد بود.

برای تزریق کود به آب آبیاری بجایی قرار دادن کیسه کود در مسیر جریان آب، توصیه می‎شود که کود مورد نیاز بخش‎های از مزرعه که قرار است با هم آبیاری شوند، در یک بشکه حل و بسته به رژیم آبیاری در زمان‎های توصیه شده به تدریج در اختیار مزرعه قرار گیرد. برای کاهش تلفات کود و کم کردن اثرات منفی فشار اسمزی، توصیه می‎شود که کودهای نیتروژنی مورد نیاز گیاه در دو الی سه مرتبه در مراحل حساس رشد به مزرعه داد شود.