عوامل پوسیدگی مغز گردو
بیماری سوختگی باکتریایی یا بلایت گردو یكی از مخربترین و مهمترین بیماری‌های گردو در دنیا است كه هر ساله منجر به ریزش و کاهش تولید گردو در غرب، مركز و شمال ایران می‌شود. عامل این بیماری باكتري زانتوموناس آربوریکولا پوتی‌وار جوگلاندیس است. اين بيماري در تمام مناطق پرورش گردو در دنیا شایع است. تکثیر شدید باکتری در هوای مرطوب و دمای بین 16 تا 29 درجه سانتیگراد اتفاق می‌افتد. عامل بیماری به تمام گونه‌های جنس گردو حمله می‌كند كه البته مقاومت این گونه‌ها در برابر بیماری متفاوت است. علایم این بیماری روی قسمت‌های هوایی گیاه از جمله برگ‌ها، میوه‌ها و سرشاخه‌ها مشاهده می‌شود. در این بیماری لکه های قهوه‌ای تا سیاه‌رنگ روی برگ‌ها، دمبرگ و میوه‌ها تشکیل می‌شود. در انتهای گلگاه و قسمت جانبی میوه نقاط سیاه رنگی ظاهر شده و در شرایط رطوبتی مساعد، توسعه یافته و باعث سیاه شدن پوست سبز میوه می‌شود. با ترک خوردن پوست‌رویی، لکه‌های روی میوه شیرابه سیاه و غلیظی از آن خارج می‌شود. بروز عفونت و تشکیل لکه در محل گلگاه در میوه‌های جوان منجر به نفوذ باکتری به مغز و باعث فساد آن و نرم و لزج شدن مغز میوه می‌شود. اما چنانچه آلودگی میوه دیرتر رخ دهد، مغز گردو چروکیده و سیاه می‌شود.
اين بيماري يكي از مهمترين عوامل محدود كننده توليد گردو و توسعه باغ‌ها در استان‌های مهم تولیدکننده گردو از جمله کهگیلویه و بویر احمد، همدان و کرمانشاه بوده و اغلب درختان به اين عارضه مبتلا می‌شوند.
علاوه بر عامل اصلی بروز این بیماری یعنی باکتری زانتوموناس آربوریکولا پوتی‌وار جوگلاندیس چند عامل باکتریایی دیگر نیز گزارش شده که در پوسیدگی و سیاه شدگی مغز گردو نقش دارند. از جمله آن‌ها میتوان به باکتری‌های سودوموناس سینکسانتا، آسینتوباکتر گوئیلوئیه و استافیلوکوکوس وارنری در استان کهگیلویه و بویراحمد و باکتری‌های سودوموناس رودسیا، انتروباکتر آمنیجنوس و استنوتروفوموناس مالتوفیلیا در استان همدان و سودوموناس اورینتالیس در استان کرمانشاه اشاره نمود.
شکل 1- علایم سیاه شدگی روی پوست میوه بر اثر بیماری بلایت باکتریایی گردو
شکل 2- نرم و لزج شدن به همراه سیاه شدگی مغز گردو بر اثر بیماری بلایت باکتریایی گردو
مدیریت تلفیقی بلایت گردو
به منظور رعایت مدیریت تلفیقی بلایت گردو لازم است که به موارد ذیل توجه داشت:
-استفاده از نهال‌هاي سالم و عاری از آلودگی براي كاشت
-رعايت فاصله كاشت در نهالستان‌ها (بررسی‌ها نشان داده كم بودن فاصله نهال‌ها به گسترش بيماري در اندام‌هاي هوايي كمك مي‌كند. همچنین رعایت فواصل کاشت استاندارد هنگام غرس نهال در کاهش بروز بیماری مؤثر است. حداقل فاصله کاشت درختان گردو 10 متر و بهترین فاصله کاشت برای آفتابگیری تاج درخت بین 12 تا 15 متر است).
-استفاده از ارقام دیر گل مانند فرانکوت و هارتلی براي فرار از بيماري
-هرس و انهدام شاخه‌ها و بافت‌های آلوده و جمع‌آوری بقایای آلوده گیاهی، به منظور حذف آلودگي و نيز افزايش جريان هوا در شاخه‌ها.
-مديريت آبیاري باغ‌ها و اجتناب از آبياري باراني به خصوص در زمان گلدهي (از اواسط فروردين تا اواخر ارديبهشت)
-مبارزه با علف‌های هرز
-تغذيه مناسب درخت گردو (مشخص شده كه عدم توازن مواد غذايي ممكن است به عنوان عامل حساس‌كننده گردو در مقابل بيماري عمل كند، از اين رو مصرف كودهای مغذي و بصورت متعادل مي‌تواند باعث افزايش محصول و كيفيت آن شود و در نهايت خسارات ناشي از بيماري را بكاهد.
- كنترل شيميايي
مهمترين روش كنترل شيميايي باكتري‌ها استفاده از سموم مسي و آنتي‌بيوتيك‌ها است. در مواقعي كه خطر بروز بيماري بالا است، دو بار سمپاشي با سموم مسي مانند مخلوط بردو يا اكسي-كلرور مس، يكي در اوایل دوره رويشي (قبل از تورم جوانه‌ها در اسفند ماه) و ديگري در زمان فندقی شدن میوه‌ها دوره توصيه شده است.
برخي از محققين نيز توصيه كرده‌اند كه اولين سمپاشي در مرحله شكوفه‌دهي، يعني در زمان بازشدن اولين گل‌هاي ماده صورت گيرد و سپس هر 7-14 روز (به خصوص از اواسط ارديبهشت تا اواسط خرداد ماه) تكرار شود. ترکیبات شیمیایی مانند بردوفیکس و نوردکس (در مرحله تورم جوانه‌ها و یک بار هم در مرحله فندقی شدن) نیز در کنترل بیماری می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
کرم گردو
کرم گردو همان کرم سیب است که میوه‌های سیب، گردو و سایر دانه دارها را مورد حمله قرار می‌دهد که دارای مشخصات و خصوصیاتی به شرح ذیل است:
-پروانه کرم گردو در اواخر اردیبهشت و اواخر خرداد ماه ظاهر می‌شود.
-لاروهای نسل اول این پروانه از قسمت گلگاه وارد میوه‌ها شده، باعث ریزش آن‌ها می‌شود
- لارو نسل دوم آفت علی‌رغم چوبی شدن پوست میوه حدود مرداد ماه از ناحیه بافت نرم انتهای دم میوه وارد می‌شود و با تغذیه از مغز گردو و فراهم نمودن شرایط برای ورود عوامل پوسیدگی قارچی، باعث سیاه شدن و از بین رفتن مغز آن می‌شود.
مدیریت تلفیقی کرم گردو
به منظور مدیریت تلفیقی کرم گردو توجه به موارد ذیل ضروری است:
-از بین بردن پناهگاه‌های زمستانه آفت، از جمله پوسته‌های شل و شکسته روی تنه درختان
- بستن نوارهای مقوا چین‌دار و یا گونی به دور تنه درخت برای ورود لاروها به داخل سوراخ‌های مقوا برای زمستان‌گذرانی و انهدام آن‌ها در اواخر زمستان
-کنترل شیمیایی همزمان با خروج روهای سن یک از پوسته تخم (بسته به شرایط دمایی یک تا دو هفته پس از ظهور حشره کامل) و قبل از ورود به میوه
برای تعیین زمان مبارزه از تله فرمونی برای تعیین پیک جمعیت استفاده می‌شود که این تله‌ها از اوایل اردیبهشت باید نصب شوند. بنابراین با توجه به دو نسلی بودن این آفت در باغ‌های گردو، نیاز به دوبار سمپاشی است. در صورت نیاز به مبارزه شیمیایی استفاده از سموم ذکر شده در (جدول 1 ) توصیه می‌شود.
جدول 1 - سموم قابل استفاده جهت کنترل شیمیایی کرم گردو
|
نام سم
|
میزان استفاده
|
نکته
|
|
سايپرمترين (ریپکورد)
|
75 میلی لیتر در هزار میلی‌لیتر آب
|
_
|
|
استامي‌پرايد (موسپیلان)
|
500 گرم در هزار میلی‌لیتر آب
|
برای کنترل کرم سیب در مناطق کوهستانی برای مبارزه با نسل اول کرم استفاده شود.
|
|
ايندوكساكارب (آوانت)
|
450 میلی لیتر در هزار میلی لیتر آب
|
ایندوکساکارب در مناطق کوهستانی با دو نسل آفت کرم سیب اثر مطلوب تری دارد.
|
|
تياكلوپريد (بیسکایا)
|
500 میلی لیتر در هزار میلی لیتر آب
|
_
|
|
لوفنورون (مچ)
|
1 لیتر در هزار میلی لیتر آب
|
_
|
|
كلرپيريفوس متيل (گلادیاتور)
|
5/1 لیتر در هزار میلی لیتر آب
|
_
|
|
ديفلوبنزورون (ديميلين)
|
500 گرم در هزار میلی لیتر آب
|
_
|
|
كائولن (سپیدان)
|
50 کیلوگرم در هزار میلی لیتر آب
|
_
|
|
روغن‌پاشي
|
5-10 لیتر در هزار میلی لیتر آب
|
در نسل اول و دوم جهت از بین بردن تخم های نسل اول و دوم استفاده شود.
|
شکل 3- کرم گردو