کوددهی مرسوم زرشک
زرشک خاك‌هاي لومی و تا اندازه‌اي سبک لومی شنی با زهکش خوب و مناطق کوهپایه‌اي را ترجیح می‌دهد و در خاك‌هاي گچی و آهکی نیز به خوبی رشد می‌کند. در حال حاضر در بین کشاورزان، این نظریه که زرشک گیاه کم توقعی محسوب می‌شود پایه کوددهی و تغذیه زرشک قرارگرفته، ازاین‌رو در بسیاري از باغات زرشک تنها به مصرف کود دامی و ترکیب نامتعادلی از تعداد محدودي کود شیمیایی بسنده می‌شود (جدول‌هاي 1 و 2 .(
جدول 1- مصرف کود آلی بر پایه عرف زارع
|
نوع کود
|
مقدار کود (کیلوگرم برای هر درخت)
|
|
کود گاوی سال اول و دوم
|
0
|
|
کود گاوی سال سوم
|
5-10
|
|
کود گاوی سال‌هاي بعد (با فواصل هر سه سال یکبار)
|
10
|
|
کود گاوی سال دهم به بعد
|
15
|
جدول 2- مصرف کود شیمیایی بر پایه عرف زارع
|
نوع کود
|
مقدار کود (گرم برای هر درخت)
|
|
کود اوره
|
150
|
|
کود سوپر فسفات تریپل
|
200
|
باید در نظر داشت که براي رشد و نمو کافی و تولید اقتصادي محصول، علاوه بر نیتروژن و فسفر بایستی مقدار کافی از دیگر عناصر غذایی از جمله، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، گوگرد، آهن، منگنز، مس، روي و بور نیز در دسترس درخت قرار گیرد. درصورتیکه خاك توانایی تامین هر یک از این عناصر به مقدار کافی نداشته باشد، ناچار از مصرف کودهاي داراي این عناصر خواهیم بود. در غیر این صورت، از رشد درخت کاسته شده، تعداد میوه کمتر و نامرغوب‌تري تولید خواهد شد.
براي توجیه اقتصادي تولید این محصول، اصلاح و تغییر روش تغذیه این درخت براي افزایش کمیت و کیفیت میوه آن ضروري است؛ ولی مشکل اساسی در این مسیر، این است که برخلاف بسیاري از درختان میوه، پارامترهاي مهمی، مانند حد بحرانی عناصر غذایی و حدود کمبود، کفایت و مسمومیت عناصر غذایی براي این درخت مشخص نشده است. در چنین شرایطی، توصیه‌هاي عمومی مصرف کود (با در نظر گرفتن ویژگی‌هاي فیزیکی و شیمیایی خاك‌هاي منطقه خراسان جنوبی و مراحل رشد و نیاز فیزیولوژیکی این درخت) میتواند تا اندازه‌اي خلا موجود در این زمینه را پرکرده، جوابگوي نیاز کشاورزان در این خصوص باشد.
کوددهی بهینه زرشک
مصرف کود آلی
کود گاوي یکی از رایج‌ترین کودهاي آلی براي مصرف در باغات زرشک محسوب می‌شود. این کود مانند دیگر کودهاي دامی، علاوه بر دارا بودن عناصر غذایی مختلف، نفوذپذیري، تهویه و ظرفیت نگهداري آب در خاك را نیز افزایش می‌دهد.
میزان کود آلی
نتایج برخی آزمایش‌ها نشان می‌دهند که میزان ماده آلی در اغلب خاك‌هاي تحت کشت باغات زرشک کمتر از 5/0 درصد است. در چنین شرایطی، مصرف حدود 15 تن کود گاوي یا 10 تن کود گوسفندي پوسیده در اواخر فصل زمستان براي هر هکتار باغ زرشک توصیه می‌شود. براي اثربخشی بیشتر، توصیه می‌شود مصرف کود در باغات زرشک به روش چالکود یا کانال‌کود انجام شود. در روش چالکود، دو حفره به فاصله حدود یک متر از تنه، در سایه‌انداز درخت و در مسیر جریان آب حفر شده، کود دامی در داخل این چاله‌ها ریخته شده و با خاك پوشانده می‌شود. میزان مصرف کود آلی در روش چالکود یا کانال‌کود و براي هر درخت، در جدول 3 آمده است.
شکل 1- موقعیت جایگذاری کود در روش چالکود
ذکر این نکته ضروري است که به دلیل نبود داده‌هاي کافی ویژه تغذیه زرشک، مقادیر کود توصیه شده در جدول‌هاي یک توصیه عمومی بوده که براساس تجربیات و مشاهدات میدانی، اطلاعات کلی از مشخصات خاك و آب استان خراسان و در نظر گرفتن توصیه‌هاي کودي براي دیگر درختان میوه صورت گرفته است.
جدول 3- توصیه کود آلی (هر دو سال، یکبار) براي درخت زرشک بارده ( 15ساله) براساس کربن آلی خاك و عملکرد پتانسیل
|
کربن آلی خاک (درصد)
|
وزن تَر میوه
(کیلوگرم بر درخت)
|
کود گاوی پوسیده
(کیلوگرم بر درخت)
|
|
کمتر از 0.5
|
10
|
15
|
|
20
|
25
|
|
0.5 - 5
|
10
|
10
|
|
20
|
15
|