مقاله آشنایی با مدیریت غیرشیمیایی علف‌های هرز (مدیریت زراعی) (قسمت ششم)

از جمله روش‌های زراعی برای کنترل علف‌های هرز تغییر در تاریخ کاشت، تراکم و یکنواختی مناسب بوته، مبارزه مکانیکی که شامل انواع روش‌های خاکورزی و غیره است. همواره در اثر زیر و رو شدن خاک مخلوطی از بذور به لایه‌های سطحی خاک منتقل می‌شوند. اما با این وجود معمولا انجام عملیات خاکورزی به عنوان یکی از مراحل پیش کاشت محصولات مورد بحث قرار می‌گیرد چرا که برای کشت هر گیاه قبل از هر چیز لازم است که محیط مناسبی وجود داشته باشدت ا خاکورزی بذور کاشته شده بتواند جوانه زده و رشد و نمو نمایند، علاوه‌بر این موارد انجام خاکورزی می‌تواند تا حد خوبی برخی علف‌های هرز را کنترل نماید.

 

خاکورزی

خاکورزی ثالثیه ضرورتا مدیریت مکانیکی علف‌های هرز در محصول زراعی در حال رشد است. بعد از برداشت گیاه زراعی، می‌توان چندین خاکورزی بعد از برداشت را در برنامه قرار داد که به طور مستقیم یا غیرمستقیم برای مدیریت علف‌های هرز سودمند باشند. قرارگیری غده‌های باقیمانده سیب‌زمینی بعد از برداشت در نزدیکی سطح خاک و از بین بردن آنها توسط سرما به عمق شخم بستگی دارد. زمان اجرای اولین عملیات خاکورزی پس از برداشت تاثیر بسزایی بر ماندگاری بذور تازه ریزش یافته علف هرز و گیاه زراعی دراد. عواملی که سبب افزایش فرصت لازم برای شکار علف هرز می‌شود تاثیر بسزایی بر پویایی بذور علف هرز خواهد داشت. تغذیه پرندگان و حشرات از بذور، پس از برداشت، نیز دارای سودمندی متقابلی است. مدفون‌سازی زود هنگام بذور تازه ریزش یافته کلزا (شکل 1) از طریق القای نیاز نوری موجب خفتگی بذر و به تبع آن ماندگاری طولانی مدت آن در بانک بذر می‌شود. فاصله زمانی دو تا سه هفته‌ای پس از برداشت، برای آغاز جوانه‌زنی بذور ریزش یافته کلزا و از بین بردن آنها با استفاه از خاکورزی تاخیری کافی است.

 

مدفون‌سازی زود هنگام بذور تازه ریزش یافته کلزا از طریق القای نیاز نوری موجب خفتگی بذر و به تبع آن ماندگاری طولانی مدت آن در بانک بذر می‌شود.
شکل 1ـ مدفون‌سازی زود هنگام بذور تازه ریزش یافته کلزا از طریق القای نیاز نوری موجب خفتگی بذر و به تبع آن ماندگاری طولانی مدت آن در بانک بذر می‌شود.

 

البته، در مورد بذور برخی گونه‌ها نظیر Anisantha sterilis، قرارگیری طولانی مدت در معرض نور (در سطح خاک) سبب القای خفتگی می‌شود. در صورتی که چنین بذوری در خاک مدفون شوند در مقایسه با بذوری که بلافاصله پس از برداشت گیاه زراعی مدفون شده‌اند، از ماندگاری بالاتری برخوردار خواهند بود. بنابراین، در صورتی که علف هرزی مانند A. starilis علف هرز غالب باشد، خاکورزی زود هنگام بعد از برداشت گیاه زراعی می‌تواند سودمند باشد.

خاکورزی بلافاصله پس از برداشت گیاه زراعی، برای مدیریت علف‌های هرز باریک برگ ریزوم‌داری نظیر Elytrigia repens و Agrostis gigantea (شکل 2) سودمند است. کاربرد فشرده کولتیوار دوار برای گیاهانی که سیستم ریزومی سطحی دارند امری ضروری می‌باشد. هدف از این کار، قطعه قطعه کردن ریزوم‌ها تا حد ممکن است و این عمل در خاکی که عملیات خاکورزی روی آن انجام گرفته است بهتر پاسخ می‌دهد.

 

Agrostis gigantea

شکل 2ـ Agrostis gigantea

بعد از این که خاک یک بار شخم خورد، تکرار عملیات شخم در همان زمان فقط ریزوم‌ها را جابه‌جا می‌کند. قطعه قطعه کردن موجب تحریک و از سرگیری رشد جوانه‌های خفته روز هر یک از قطعات ریزوم می‌شود. برای جلوگیری از رشد محدود گیاهان چندساله، می‌توان از شخم مکرر به فواصل دو تا سه هفته، یا زمانی که باریک برگ‌ها دارای برگ‌هایی به طول 5 تا 10 سانتی‌متر باشند و تا پیش از شروع باززایی  بیشتر، استفاده کرد. همچنین از شخم برگردان برای مدفون‌سازی گیاهان حاصل از رشد مجدد و از گیاهان پوششی نیز برای خفه کردن آنها می‌توان استفاده نمود. در این جا هدف تخلیه ذخایر غذایی موجود در اندام‌های زایای رویشی و جلوگیری از تجمع دوباره ذخایر است.

 

زند،  اسکندری(1388). مدیریت علف‌های هرز (چاپ دوم). مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

 

ارسال نظر