قارچ میکوریز
قارچ‌های میکوریز برای به دست آوردن کربن، ریشه گیاه را کلونیزه می‌کنند و از کربن برای تشکیل قند و لیپید جهت رشد و تکثیر خود استفاده می‌کنند. در عوض این قارچ‌ها مواد معدنی خاک را در اختیار میزبان قرار می‌دهند که این عمل را توسط ریسه‌های خارج سلولی انجام داده و لذا حجم زیادی از خاک که برای ریشه غیرقابل در دسترس بوده است، در اختیار گیاه قرار می‌گیرد.
قارچ‌های همزیست همچنین نقش مهمی را در تشکیل و پایداری سنگدانه‌های خاک ایفا می‌کنند و کیفیت خاک را با تولید یک ماده قندی-پروتئینی خاص به نام گلومالین بهبود می‌بخشند. گلومالین‌ها می‌توانند به ذرات معدنی (مثل شن، رس، نمک) و یا ماده ارگانیک خاک بچسبند و تشکیل توده‌ها گرانولی خاک را بدهند.
شکل1- قارچ میکوریز آربسکولار
تاثیر میکوریز روی رشد رویشی و جذب مواد غذایی
همزیستی میکوریزایی آربسکولار که قدیمی‌ترین همزیستی ریشه می‌باشد، از برهمکنش میان گروهی از قارچ‌های شاخه‌ی و بسیاری از گیاهان زمینی منتج شده است. اعضای شاخه‌ی گلومرومیکوتا، همزیست ریشه‌ی 80 درصد گیاهان از جمله غلات (گندم، جو، برنج، ذرت خوشه‌ای)، حبوبات (لوبیا، نخود، باقلا، یونجه و انواع شبدر)، درختان میوه دانه‌دار (سیب، گلابی، به)، درختان میوه هسته‌دار (هلو، گیلاس، آلبالو، آلو)، مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیمو ترش، گریپ فروت، لیمو شیرین، نارنج)، سبزی‌ها، صیفی‌جات، گیاهان پیازی، درختان جنگلی و سایه‌دار و انواع گیاهان داروئی و معطر هستند. این نوع رابطه همزیستی در همه جا حضور داشته و علی‌رغم طیف گستردهی خانواده‌های درگیر این نوع همزیستی، خصوصیات عملکردی و ساختمانی این همزیستی تقریبا ثابت است.
در این نوع از رابطه‌ی همزیستی، همزیست قارچی بافت کورتکسی داخل ریشه‌ها را کلونیزه می‌کند و در آن، ساختارهای داخل سلولی منشعب به نام آرباسکول‌ها (که نام این نوع همزیستی از این ساختارها گرفته شده است) را تشکیل و توسعه می‌دهد.
قارچ‌های میکوریزی از با اهمیت‌ترین میکروارگانیسم‌های موجود در اغلب خاک‌های تخریب نشده می‌باشند. بطوری که بر طبق تخمین‌های موجود حدود 70 درصد از توده زنده جامعه میکروبی خاک‌ها را میسیلیوم این قارچ‌ها تشکیل می‌دهد. گیاهانی که دارای همزیستی میکوریزی می‌باشند به دلیل اینکه عناصر غذایی و آب بیشتری از خاک جذب می‌نمایند دارای رشد بهتری خواهند بود، عملکرد بیشتری خواهند داشت و نیز مقاومت بیشتری در برابر تنش‌های زنده (عوامل بیماری‌زا که ریشه گیاهان را مورد حمله قرار می‌دهند) و غیره‌زنده (خشکی، سرما و شوری) از خود نشان می‌دهند.
در گیاهان دارای همزیستی میکوریزی، عضو اصلی در جذب عناصر معدنی از خاک قارچ میکوریزی است. مرکبات ریشه‌های مویین کم و کوتاهی دارد و به میزان زیادی به این همزیستی وابسته است. به همین دلیل رابطه همزیستی می‌تواند جایگزین بخشی از وظایف ریشه‌های مویین گردد.
از آنجایی که قارچ‌های میکوریزی موجب افزایش توانایی گیاه میزبان در جذب فسفر و عناصر معدنی از خاک و بخصوص از منابع غیر قابل دسترس آن‌ها می‌شوند، لذا به این میکروارگانیسم‌های مفید لفظ کود زیستی اطلاق شده و عقیده براین است که قارچ‌های میکوریزی می‌توانند جایگزین خوبی برای قسمتی از کودهای شیمیایی مصرف شده، مخصوصا کودهای فسفاته در اکوسیستم‌های مختلف باشند.