تقاضا برای محصولات کشاورزی، به‌دلیل رشد جمعیت در جهان روزبه‌روز در حال افزایش است و امروزه روش‌های سنتی کشاورزی کارایی لازم را ندارند و باید از روش‌های نوین کشاورزی بهره گرفت. شیم آبیاری یکی از این روش‌هاست که در آن امکان استفاده مکرر و مناسب سم، کود و سایر عناصر غذایی وجود دارد و میتوان عناصر غذایی و کودهای مورد نیاز گیاه را به‌صورت تقسیطی و در طول دوره رشد، همراه با آب آبیاری به مصرف رساند. همچنین میتوان با مدیریت مناسب سیستم آبیاری، کود و سم را به‌صورت یکنواخت در مزرعه و باغ پخش کرد.
تعریف شیم آبیاری
شیم آبیاری کاربرد هر نوع ماده شیمیایی کشاورزی (کود، سم و..) همراه آب آبیاری است. بنابراین میتوان شیم آبیاری را معادل به‌کارگیری دو واژه سم‌آبیاری و کودآبیاری برای کاربرد انواع مختلف سموم و کودها دانست. شیم آبیاری علاوه بر سهولت در استفاده، کارایی و سودآوری بیشتری دارد و اغلب دارای سازگاری بهتری با محیط‌زیست است.
مزایا و معایب شیم آبیاری
از جمله مزایای کاربرد سم وکود با استفاده از روش شیم آبیاری نسبت به سایر روش‌ها میتوان موارد زیر را برشمرد:
البته انجام شیم‌آبیاری باید به‌صورت اصولی و علمی انجام شود و توجه خاصی به زمان، مدت تزریق و مدت زمان آبیاری وجود داشته باشد. زیرا اجرای نامطلوب شیم‌آبیاری باعث تلفات سم و کود می‌شود و ممکن است به آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی و نیز به آلودگی‌های زیست‌محیطی منجر شود. بنابراین نظارت دقیق و مستمر بر نحوه کارکرد سیستم آبیاری و تزریق مواد شیمیایی کاملا ضروری است. در واقع مدیریت و سیستم آبیاری مناسـب باعث توزیع یکنواخت سم و کود در سطح مزرعه و انتقال مؤثر آن به گیاه می‌شود. از جمله معایب شیم‌آبیاری نیز میتوان نیاز به تخصص بالا و تجهیزات نسبتا گران (هزینه اولیه بالا) را برشمرد.
شکل1- شیم‌آبیاری
روش‌های انجام شیم‌آبیاری
در شیم آبیاری معمولا یکی از سه روش زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:
روش ایجاد اختلاف فشار
اساس کار این روش بر افت فشار در خط اصلي است که توسط يک شير تنظيم‌کننده فشار ايجاد می‌شود. در اين روش با ايجاد اختلاف فشار در سامانه آبياري، آب وارد تانک (مخزن ذخیره) شده و سپس محلول مورد نظر به‌تدریج از تانک خارج می‌شـود. معایب این روش عبارتند از: تغییر غلظت محلول شیمیایی در طول زمان مصرف، محدوديت در مصرف دقيق محلول و نياز به ايجاد افت فشار در خط اصلي يا نياز به پمپ بوستر. از مزایای این روش میتوان به این موارد اشاره کرد: سهولت در اجرا، بهره‌برداري و نگهداري آسان، تغيير آسان مقدار کود و سم‌های مصرفي و بی‌نيازی از انرژي الکتريکي يا ساير منابع انرژي.
مشخصات تانک ذخیره
برای تهیه محلول کودی نیاز به تانک ذخیره است. تانک ذخیره باید به اندازه‌ای بزرگ باشد تا در یک استقرار آبیاری بتوان با غلظت مناسب شیم‌آبیاری را انجام داد. تانک ذخیره علاوه بر کدربودن، برای جلوگیری از رشد جلبک‌ها و تجمع خس و خاشاک یا مواد معدنی محیط باید سرپوشیده باشد. زیرا ناخالصی‌های تجمع یافته در تانک ذخیره می‌تواند باعث گرفتگی نازل تزریق و عدم تأمین کود یا ماده شـیمیایی مورد نیاز محصول، به اندازه کافی شود. سرپوشیده نبودن تانک ذخیره و در نتیجه افزایش تبخیر از سطح آن، علاوه بر احتمال خطر آلودگی محیط و مشکلات تنفسـی برای کارگر یا آبیار (بسته به نوع ماده شیمیایی مصرفی)، باعث افزایش غلظت کود و مواد شیمیایی موجود در تانک می‌شود و احتمال صدمه به محصول را افزایش می‌دهد.
قدمی فیروزآبادی، علی؛ توکلی، علیرضا؛ داداری، علی. (1399). دستورالعمل کاربرد کود و سم همراه با آب آبیاری (شیم آبیاری). تهران: نشر آموزش کشاورزی