هورمون به موادی گفته می‌شود که در بخشی از موجود زنده ساخته شده و پس از انتقال، اثرات فیزیولوژی محسوسی در دیگر قسمت‌های آن به جا می‌گذارد و در غلظت‌های بسیار کم فعال هستند. هورمون‌های گیاهی بیشتر به عنوان یک ماده آلی است تا یک ماده غذایی، در مقادیر بسیار اندک فعالیت کرده (اغلب کمتر از میکرومول)، در بخش‌های معینی از گیاه ساخته شده و به جایگاه‌های دیگر منتقل شده و در آنجا واکنش‌های بیوشیمیایی، فیزیولوژی و یا مورفولوژی را سبب می‌شود.
نقش پلیآمینها در افزایش ماندگاری محصولات برداشت شده
در یک بررسی که بر روی میوه‌های هسته‌دار مختلف انجام شد، کاربرد پوتریسین در غلظت ا میلی‌مولار در مرحله پیش از فرازگرایی منجر به افزایش ماندگاری میوه‌ها گردید. همچنین تیمار میوه‌های هلو با پوتریسین به غلظت ۱ میلی‌مولار سفتی گوشت میوه را افزایش داد. حفظ سفتی گوشت و بافت محصول در نتیجه تیمار با پلیآمینها در ارقام سیب، توت‌فرنگی (شکل 1)، هلو و آلو گزارش شده است.
شکل 1ـ حفظ سفتی گوشت و بافت محصول در نتیجه تیمار با پلیآمینها در ارقام توت‌فرنگی نیز گزارش شده است.
در تحقیقات ما که در مورد تاثیر پوتریسین بر عمر پس از برداشت، خواص کیفی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی میوه کیوی رقم هایوارد انجام شد، نتایج نشان داد که پوتریسین می‌تواند باعث حفظ میزان اسیدهای آلی، ویتامین ث، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، افزایش فعالیت کاتالاز شود و نیز باعث کاهش میزان سرمازدگی و حفظ بازار پسندی گردید. نتایج مشابهی را نیز در توت‌فرنگی، گیلاس و سیب بدست آورده‌ایم. در اغلب این مطالعات کاربرد اسید سالیسیلیک به همراه پوتریسین باعث افزایش اثر آن در حفظ خواص کیفی و ایجاد مقاومت به شرایط نامساعد گردید، که نشان دهنده همکاری نزدیک این دو هورمون در اثرات مفیدشان می‌باشد. هر دو هورمون باعث افزایش سطوح آنتی‌اکسیدان‌های مختلف و محتوای آنتی‌اکسیدان كل شده و سرعت پیری و رسیدن را به تأخیر می‌اندازند. همچنین در تحقیق دیگر که تاثیر پوتریسین با غلظت ۱و ۲ میلی‌مولار بر بازار پسندی و برخی خصوصیات کیفی پرتقال هاملین (شکل 2) صورت گرفت، محلول‌پاشی پوتریسین با غلظت ۱ میلی‌مولار بطور معنی‌داری سرعت نرم شدن میوه‌ها را به تأخیر انداخت و باعث حفظ سفتی بافت گردید.
شکل 2ـ پرتقال هاملین
همچنین کاربرد ا میلی‌مولار پوتریسین باعث حفظ ظاهر و بازار پسندی مطلوب میوه‌ها شد و بطور معنی‌داری برتر از سایر تیمارهای مورد بررسی بود. همچنین در تحقیق دیگری که بر روی خواص کیفی و محتوای فنلی کل میوه انگور رقم سفید بی‌دانه انجام شد، نتیجه گرفتیم که پوتریسین در غلظت‌های ۱ و ۲ میلی‌مولار موجب کاهش پوسیدگی شده و همچنین از کاهش وزن خشک و وزن تازه حبه‌های انگور جلوگیری نمود. این تیمار بطور مؤثری باعث حفظ میزان فنل کل و اسیدهای آلی حبه‌های انگور شد. نقش پلیآمینها در حفظ سایتوکینین‌ها، اکسین‌ها و جیبرلین‌ها و اثر بسیار ارزشمند آنها در تولید و حفظ کلروفیل و پروتئین‌های مختلف این پیشنهاد را تقویت می‌کند که می‌توان از این ترکیبات بطور مؤثری در حفظ کیفیت گل‌های بریده و سبزیجات و افزایش ماندگاری آنها استفاده نمود، بطوری که گزارش‌های متعدد این موضوع را بخوبی تأیید می‌نماید.
نتیجه گیری کلی
با توجه به اثرات ارزشمند پلیآمینها بر رشد و نمو و فعال شدن سیستم‌های مقاومت در گیاهان می‌توان از این ترکیبات برای افزایش میزان محصول و کیفیت آن بطور مؤثری استفاده نمود. اثر این ترکیبات در حفظ کلروفیل و سطوح هورمون‌های رشد در شرایط تنش باعث شده است که از این هورمون‌ها به عنوان هورمون‌های ضد تنش خصوصا در شرایط تنشهای خشکی و شوری استفاده شود. برای این منظور قبل از بروز شرایط تنش باید از این ترکیبات در غلظت‌های مناسب استفاده نمود. همچنین برای کاشت در خاک‌های شور و خشک باید بذور گیاهان و یا نشاهای آنها قبل از انتقال به خاک اصلی با غلظت‌های مناسب پلیآمینها تیمار شوند. استفاده از این ترکیبات در تکنولوژی پس از برداشت محصولات کشاورزی و خصوصا میوه‌ها و سبزی‌ها می‌تواند به عنوان یک روش جایگزین مناسب برای روش‌های شیمیایی تلقی شود. زیرا این ترکیبات برای سلامتی انسان مفید بوده و هیچ اثر سوئی ندارند. در مطالعات آینده لازم است بررسی‌های مولکولی و ژنتیکی برای درک بهتر مسیرهای انتقال علائم پلیآمینها و ارتباط آنها با سایر تنظیم کننده‌های رشد گیاهی بررسی و مطالعه شود.
اصغری، محمدرضا(1394). هورمون‌ها و تنظیم کننده‌های رشد گیاهی جدید (چاپ اول). ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه.