مقاله آشنایی با آبیاری میکرو (قسمت اول)

محدوديت منابع آب باعث شده است استفاده از روش‌هاي آبياري تحت‌فشار در سال‌هاي اخير جايگاه ويژه در كشاورزي داشته باشد. در روش‌هاي آبياري ميكرو (خرد آبياري يا آبياري موضعي) آب فقط در نزديكي ريشه گياه جريان داشته و بخشي از زمين كه فاقد گياه است آبياري نمي‌شود. در اين روش‌ها، انتقال و توزيع آب در داخل مزرعه توسط لوله صورت مي‌گيرد و از تلفات انتقال نيز جلوگيري مي‌شود. سيستم‌هاي آبياري ميكرو مشتمل بر انواع قطره‌ چكان‌ها، فواره‌ها يا حباب‌سازها، لوله‌هاي نواري منفذدار، لوله‌هاي تراوا، خرد آبپاش‌ها، ميكروجت‌ها و غيره مي‌باشند. سيستم‌هاي آبياري ميكرو بسته به وضعيت كمي و كيفي آب، نوع محصول، امكانات فني موجود، نوع خاك، پستي و بلندي زمين و شرايط آب و هوايي به‌كار گرفته مي‌شوند. عملكرد سيستم‌هاي آبياري ميكرو، علاوه بر طراحي و اجراي صحيح سيستم آبياري، به كيفيت وسايل و تجهيزات مورد استفاده، چگونگي مديريت بهره‌برداري، سرويس، نگهداري و مراقبت‌هاي بهره‌برداري بستگي دارد. اگر سيستم‌هاي آبياري ميكرو از دقت طراحي و اجراي بالايي برخوردار باشند و همچنين از تجهيزات و وسايل با كيفيت مناسب استفاده شده باشد، اگر سرويس، نگهداري و مراقبت‌هاي بهره‌برداري به درستي اجرا نشود، سيستم‌هاي فوق در اندك زماني پس از بهره‌برداري با مشكل جدي مواجه خواهند شد.

 

آبیاری میکرو

در روش‌هاي آبياري ميكرو آب از يك منبع مركزي دريافت و با فشار مناسبي كه توسط پمپ تأمين مي‌شود، در داخل شبكه‌اي از لوله‌هاي اصلي، نيمه‌اصلي، آبرسان و آبده به جريان در مي‌آيد. لوله‌هاي آبده كه معمولا از كنار رديف گياهان عبور مي‌كنند مجهز به قطره‌چكان‌هايي مي‌باشند كه جريان آب توسط آن‌ها با فشار كم روي زمين پخش مي‌شود. همچنين از وسايل جانبي مورد استفاده در اين سيستم‌ها ميتوان به شيرهاي يكطرفه قطع و وصل، اتصالات و تجهيزات تزريق كود، سم، اسيد و ادوات اندازه‌گيري و تصفيه آب كه عموما در بخش كنترل مركزي نصب مي‌شوند اشاره كرد. عملكرد صحيح سيستم‌هاي آبياري ميكرو به عوامل مختلفي از جمله طراحي و اجراي صحيح، استفاده از تجهيزات و وسايل با كيفيت مناسب، مديريت بهره‌برداري، سرويس و نگهداري مناسب بستگي دارد.

مزاياي اصلي سيستم‌هاي آبياري ميكرو

  • صرفه‌جويي در ميزان آب مصرفي و افزايش بازده آبياري
  • امكان انجام آبياري با جريان‌هاي كم
  • امكان انجام كودآبياري و كنترل پخش مواد مغذي گياهي
  • امكان استفاده از آب‌هاي شور
  • بهبود كيفي محصول
  • عدم نياز به تسطيح و تراس‌بندي اراضي

 

آبیاری میکرو

شکل1-آبیاری میکرو

محدوديت‌هاي اصلي سيستم‌هاي آبياري ميكرو

  • گرفتگي خروجي‌ها
  • تجمع املاح در سطح خاك (پيرامون پياز رطوبتي)
  • بالا بودن هزينه اوليه و هزينه‌هاي راهبردي و نگهداري سيستم

نكات كاربردي و مديريتي در سيستم‌هاي آبياري ميكرو

سيستم‌هاي آبياري ميكرو بيش از ساير سيستم‌هاي آبياري نياز به مديريت دارد. بهره‌گيري از منابع آب و خاك و مزاياي اين سيستم‌هاي آبياري تنها در سايه يك نظام مديريتي كارآمد امكان‌پذيرخواهد بود. شستشو و بازبيني لوله‌هاي نيمه‌اصلي و آبده، تعويض خروجي‌ها، نحوه استفاده از كود، وضعيت سيستم تصفيه، دور و مدت آبياري در كاربرد و مديريت روش‌هاي آبياري ميكرو نقشي مهم دارند. از عمده‌ترين ملاحظات مديريتي در اين سيستم‌ها ميتوان به موارد زير اشاره كرد:

-فشار توصيه شده بايد با استفاده از فشارسنج‌هاي موجود در سيستم و شيرهاي تنظيم فشار تنظيم شود. در اين راستا تعداد قطعاتي كه همزمان آبياري مي‌شوند نيز بايد طوري انتخاب شود كه فشار سيستم جوابگو باشد.

-حجم آب آبياري بايد بر اساس برنامه و تقويم آبياري با دبي‌سنج حجمي كنترل شود.

-ميزان نفوذ آب در خاك و كفايت حجم خاك مرطوب شده در اطراف ريشه‌ها بايد در مراحل مختلف رشد گياه به طور مرتب كنترل و بررسي شود.

-كفايت آبياري با توجه به نياز آبي گياه در مراحل مختلف رشد بررسي و كنترل شود.

-شوري آب و خاك به طور مداوم بررسي و در صورت لزوم نسبت به كاهش دور آبياري اقدام شود.

-ميزان كود تزريقي با توجه به نياز گياه در مراحل مختلف رشد تعيين و تزريق شود.

-آبياري بر اساس تقويم آبياري و با در نظر گرفتن مراحل حساسيت گياه به آب اجرا شود.

 

اکبری، مهدی؛ صدرقائن، سید حسین؛ دهقانی سانیچ، حسین؛ زارعی، قاسم.(1389). بهره‌برداری از سیستم‌های آبیاری میکرو. تهران: موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

ارسال نظر