مقاله آشنایی با نقش عنصر منیزیم در خاک

آشنایی با نقش عنصر منیزیم در خاک

مدت زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه
تاریخ انتشار: 1399/09/26 آخرین تاریخ ویرایش: 1400/01/16

کودهای منیزیمی

تعداد بازدید 1,064

مقدمه

منیزیم هشتمین عنصر فراوان پوسته زمین است که در گروه دوم جدول تناوبی به عنوان فلز قلیایی خاکی قرار دارد. این عنصر 1.93 درصد از پوسته زمین را تشکیل میدهد (Maguire & Kwan, 2002) مقدار کل منیزیم خاكها متغیر است و از مقادیر ناچیز در خاكهاي شنی درشت بافت مناطق مرطوب تا چندین درصد در خاك‎هاي ریز بافت مناطق خشک و نیمه خشک (تشکیل شده از مواد مادري غنی از منیزیم)، نوسان می‎کند. منشأ منیزیم خاك، تجزیه سنگ‎هاي مادري داراي کانی‎هایی نظیر بیوتیت، دولومیت، کلریت، سرپنتین و الیوین است. این عنصرکه جزء عناصر ضروري پرمصرف براي گیاه طبقه‎ بندي می‎گردد، داراي نقش‎هاي حیاتی در گیاه می‎باشد. بسیاري از واکنش‎هاي متابولیکی، فیزیولوژیکی و زیستی در گیاهان، تحت تأثیر کمبود منیزیم قرار گرفته و باعث اختلال در رشد و عملکرد گیاه میگردد (Farhat et al.,2016) مقدار منیزیم در محصولات زراعی و باغی و غلظت آن در رژیمهاي روزانه غذایی در کیفیت غذا و تغذیه انسان نیز بسیار مهم است، بخصوص که 75 درصد جذب روزانه منیزیم از طریق غلات انجام می‎شود ((Broadley,2008.

متن

منیزیم در خاك

منیزیم در خاك به شکل‎هاي تبادلی، محلول، موجود در ساختمان کانیها و موجود در جزء آلی خاك وجود دارد. منشأ منیزیم در خاك از سنگهاي مادري است که حاوي کانیهاي سیلیکاتی مختلف هستند. مقدار منیزیم کانیهاي سیلیکاتی مختلف تفاوت زیادي دارد (موسکوویت < بیوتیت < هورنبلند < اوژیت < الیوین). مهمترین منبع منیزیم مورد استفاده گیاه، منیزیم محلول، تبادلی و مقداري از منیزیم غیر تبادلی است که در طول فصل رشد به صورت محلول یا تبادلی درآمده و قابل استفاده گیاه گردیده است. منیزیم به شکل تا حدودي کندرهاتر نیز ممکن است در خاك وجود داشته باشد که در این فرم با منیزیم قابل تبادل در تعادل است. معمولا مقدار منیزیم در خاكهاي رسی در مقایسه با خاكهاي شنی بیشتر است که دلیل آن مقدار بیشتر کانی‎هاي سیلیکاتی در این خاك‎ها است. قابلیت استفاده منیزیم به عوامل مختلفی که شامل ویژگی‎هاي شیمیایی سنگ مادر، میزان هوادیدگی، عوامل اقلیمی و انسانی مکان ویژه، نوع و گونه گیاه کشت شده، تناوب، تراکم کشت و میزان کودهاي آلی و شیمیایی استفاده شده، بستگی دارد.

عواملی که سبب بوجود آمدن کمبود منیزیم در خاك می‎شوند شامل موارد زیر است:

خاك‎هایی که میزان منیزیم در سنگ مادر آن‎ها ناچیز است.
خاك‎هاي اسیدي با ظرفیت تبادل کاتیونی کم. در این خاك‎ها بارندگی زیاد منجر به شستشوي منیزیم از پروفیل خاك میشود. همچنین سمیت آلومینیوم در این خاكها میتواند منجر به کمبود منیزیم شود.
تنش گرمایی و خاك خشک
مقادیر زیاد کاتیون‎هاي رقیب مانند پتاسیم، کلسیم، آمونیوم و سدیم
کوددهی طولانی مدت و غیرمتعادل با نیتروژن، فسفر و پتاسیم منجر به تخلیه منیزیم از خاك، رقابت کاتیونی و شستشوي منیزیم از خاك می‎شود.
کشت‎هاي متراکم مانند کشت‎هاي گلخانه‎اي با عملکرد زیاد که حتی در خاك‎هاي آهکی با میزان قابل توجه منیزیم می‎تواند در دراز مدت، منجر به تخلیه این عنصر از خاك و بروز کمبود آن شود.

وضعیت منیزیم در خاك‎های ایران

با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک اکثر مناطق در ایران و آهکی بودن خاك و فراوانی منیزیم در این خاك‎ها و اینکه کمبود منیزیم معمولا در این خاك‎ها مشاهده نشده است، بررسی‎هاي محدودي در مورد وضعیت منیزیم در خاك‎هاي ایران انجام شده است.

منبع

Broadley, M.R., J.P. Hammond., G.J. King., D. Astley., H.C. Bowen., M.C. Meacham., A. Mead., D.A. Pink., G.R. Teakle and R.M. Hayden. 2008. Shoot calcium and magnesium
concentrations differ between subtaxa, are highly heritable, and associate with potentially pleiotropic loci in Brassica oleracea. Plant Physiology.146(4): 1707-1720.

Farhat, N., Elkhouni, A., Zorrig, W., Smaoui, A., Abdelly, C., & Rabhi, M. (2016). Effects of magnesium deficiency on photosynthesis and carbohydrate partitioning. Acta physiologiae plantarum, 38(6), 145.

Maguire, M. E., & Cowan, J. A. (2002). Magnesium chemistry and biochemistry. Biometals, 15(3), 203-210.