سایر موارد تجمع نیترات
-در برخی گزارش‌ها مصرف علفکش‌ها به ویژه علفکش‌های گروه فنوکسی مثل توفوردی به دلیل ویژگی هورمونی و سرعت بخشیدن به رشد گیاه از عوامل موثر در تجمع نیترات محسوب گردیده‌اند.
-کمبود عناصر ریزمغذی (کم مصرف) مثل مولیبدن، گوگرد و مس در خاک نیز از عوامل موثر در تجمع نیترات در گیاهان محسوب گردیده‌اند که بنظر می‌رسد این عناصر در تبدیل به نیتریت و آمونیوم نقش موثری دارند.
-عوامل نامساعد محیطی مثل تگرگ، باعث کاهش سطح برگ‌ها می‌شود و می‌تواند پتانسیل تبدیل نیترات به پروتئین را کاهش دهد و بنابراین تجمع نیترات در گیاه می‌شود.
-گیاهان معمولا قبل از طلوع آفتاب و قبل از شروع فعالیت فتوسنتزی، دارای حداکثر مقادیر نیترات هستند زیرا در طول شب جذب نیترات از خاک بر خلاف عمل فتوسنتز، ادامه داشته است.
نیترات و مسمومیت حاصل از تجمع نیترات
بالا بودن نیترات در سبزیجات و گیاهان علوفه‌ای می‌تواند برای انسان و دام‌های تغذیه‌کننده خطر آفرین باشد. عموما نیترات برای دام‌ها سمی نیست اما در مقادیر بالا می‌تواند به نیتریت تبدیل و نیتریت حاصله به نیتروزآمین تبدیل شده و سمیت ناشی از آن را به وجود آورد. در نشخوارکنندگان نیترات ابتدا به نیتریت و سپس آمونیوم تبدیل می‌گردد. در مقادیر بالای نیترات فرآیند تبدیل نیتریت به آمونیوم به کندی انجام شده و نیتریت پس از ورود به سیستم گردش خون با هموگلوبین آمیخته و ترکیب جدیدی به نام مت هموگلوبین را بوجود می‌آورد. ترکیب جدید بر خلاف هموگلوبین توانایی کمی برای حل اکسیژن دارد و بنابراین توانایی خون برای حمل اکسیژن از شش‌ها با بافت‌های بدن کاهش می‌یابد و بیمار کمبود اکسیژن یا انوکزیا را بوجود می‌آورد.
با افزایش درصد مت هموگلوبین، رنگ خون از قرمز به قهوه‌ای شکلاتی تغییر می‌باید و وقتی در معرض هوا قرار می‌گیرد به رنگ قرمز روشن در می‌آید.
علائم ناشی از مصرف علوفه با نیترات بالا در دام‌ها عبارتند از:
علائم اولیه: تراخم چشم‌ها، کاهش تولید شیر، کاهش وزن یا اضافه نکردن وزن، سقط جنین، کاهش اشتها و علائم کمبود ویتامین A
علائم حاد: افزایش ضربان قلب، لرزش عضلات، تلوتلو خوردن، به سختی تنفس کردن، تغییر رنگ قسمت سفید چشم به آبی
شکل1- مسمومیت نیتراتی دام به دلیل تغذیه از علوفه‌ای با تجمع نیترات بالا
حساسیت دام‌ها به نیترات بالا در علوفه یکسان نیست. غیر نشخوارکنندگان مثل خوک‌ها و اسب‌ها مکانیسمی برای تبدیل نیترات به نیتریت ندارند. بنابراین حساسیت طبیعی به مسمومیت در آن‌ها مشاهده نشده ولی اگر نیتریت به شکل مستقیم وارد جیره غذایی آن‌ها شود (مثلا مصرف علوفه کپک‌زده) بسیار حساس هستند. گوسفندان راندمان بالایی برای تبدیل نیترات به نیتریت و سپس آمونیوم دارند. بنابراین بر خلاف گاوها، حساسیت کمتری به مسمومیت حاصله از نیتریت دارند.
در مواردی که استفاده از علوفه با نیترات بالا بتدریج صورت گرفته باشد، دام‌ها مقاومت بهتری در مقابل مقادیر بالای نیترات پیدا می‌کنند. در جیره‌های غذایی که مقادیر بالایی از کربوهیدرات وجود داشته باشد میکروب‌های روده انرژی کافی برای تبدیل نیتریت به آمونیوم را دارند و بنابراین حساسیت به سطوح بالای نیترات کاهش می‌باید.