مقاله آشنایی با بهینه‌سازی کارایی علف‌کش‌ها (قسمت چهارم)

كنترل علف‌هاي هرز مشكل عمده زراعي است كه پرورش‌دهندگان گياهان با آن روبرو هستند. علف‌هاي هرز به خاطر كاهش مستقيم يا غير مستقيم رشد و كيفيت محصول بايد كنترل شوند. آنها مستقيما براي آب، مواد غذايي و نور رقابت مي‌كنند. تعدادي از علف‌هاي هرز با توليد مواد شيميايي مانع رشد گياهان ديگر مي‌شوند. تاثير غير مستقيم علف‌هاي هرز بر گياهان، پناهگاه بودن آنها براي جونده‌ها است كه پوست درختان و بوته‌ها را خورده و صدمه شديد يا مرگ آنها را بدنبال دارد.

درجه حرارت

دمای پیش از سمپاشی تأثیر زیادی بر رشد و نمو گیاه دارد و از این رو بر کارایی علف‌کش‌ها تأثیر می‌کند. البته اثرات دمای پیش از سمپاشی کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است به همین دلیل نتایج قاطعی در دسترس نیست. جذب شاخساره‌ای علف‌کش‌ها فرایندی سه مرحله‌ای است. این مراحل عبارتند از: ورود بخشی از علف‌کش قرار گرفته در سطح برگ به داخل کوتیکول، انتشار غیرفعال در عرض کوتیکول و انتقال بخشی از علف‌کش از کوتیکول به درون آپوپلاست. از بین مؤلفه‌های مختلف، انتشار غیرفعال به درجه حرارت وابسته است و به لحاظ نظری افزایش درجه حرارت سبب افزایش جذب شاخساره‌ای می‌شود. مطالعات بسیاری حاکی از آن است که با افزایش درجه حرارت جذب علف‌کش زیاد می‌شود، البته در برخی منابع نیز بین جذب علف‌کش و درجه حرارت یا رابطه‌ای دیده نشده و یا درجه حرارت باعث کاهش جذب شده است. همانند شدت نور، افزایش درجه حرارت سبب تحریک فتوسنتز و به تبع آن انتقال علف‌کش در آوند آبکش می‌شود. افزایش سرعت انتقال در آوند آبکش در دماهای بالا برای علف‌کش‌های گلیفوزیت، فلوآزیفوپ بوتیل و ستوکسیدیم روی علف هرز Elytrigia repens (شکل 1) مشاهده شده است، البته به استثنای ستوکسیدیم، درجه حرارت بالا سبب افزایش تأثیر بلندمدت این علف‌کش‌ها نشد.

Elytrigia repens
شکل 1ـ Elytrigia repens

افزایش سرعت انتقال علف‌کش در آوند آبکش منجر به انتقال سریع‌تر علف‌کش از بافت برگ می‌شود که انتظار می‌رود این موضوع از طریق افزایش انتشار کوتیکولی و تخصیص علف‌کش به آپوپلاست سبب تحریک جذب شاخساره‌ای شود. افزایش درجه حرارت، موجب افزایش تعرق و جذب آب در گیاهان می‌شود. مطالعات بسیاری نشان داده است که جذب علف‌کش‌های خاک کاربرد با سرعت تعرق همبستگی مثبتی دارد. البته برخی پژوهش‌ها نیز مؤيد فقدان چنین همبستگی می‌باشد. تفاوت‌های مربوط به ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی علف‌کش‌ها از نظر تجمع در بافت ریشه‌ای به تشریح این اختلاف‌ها کمک می‌نماید. براساس مطالعات جذب علف‌کش‌ها، پاسخ کارایی علف‌کش به افزایش درجه حرارت به طور قابل ملاحظه‌ای بسته به نوع علف‌کش متفاوت است. برخی علف‌کش‌ها نظير فنوکسی آلکانوییک اسیدها، هیدروکسی بنزونیتریل‌ها و بنتازون از بالابودن درجه حرارت در حول و حوش زمان سمپاشی، سود می‌برند، در حالی که بسیاری از علف‌کش‌های سولفونيل اوره‌ها به میزان اندکی تحت تأثیر درجه حرارت قرار می‌گیرند. برای برخی علف‌کش‌های غیرسیستمیک، بالابودن درجه حرارت در زمان کاربرد و به دنبال آن وقوع درجه حرارت‌های پایین، برای دستیابی به کارایی بهینه مناسب است. علت این امر احتمالا در آن است که درجه حرارت بالا سبب تحریک رشد مجدد جوانه‌های جانبی می‌شود، از این‌رو به نظر می‌رسد که کارایی بهتر علف‌کش‌ها در پی کاهش دما چند روز پس از سمپاشی به کاهش توانایی علف‌های هرز برای رشد مجدد و بازیابی خود مربوط است. در نواحی سردسیر ممکن است حول و حوش زمان کاربرد علف‌کش یخبندان شود، البته مطالعات بسیار اندکی به ارزیابی تأثیر یخبندان بر کارایی علف‌کش‌ها پرداخته‌اند. نتایج نشان می‌دهد که یخبندان شدیدی که به برگ گیاهان آسیب برساند، اثرات منفی برای فعالیت علف‌کش‌های شاخ و برگ مصرف برجای می‌گذارد، این در حالی است که اغلب یخبندان ملایم تأثیری بر کارایی علف‌کش ندارد یا حتی ممکن است سبب افزایش اثر علف‌کش شود، این موضوع برای تأثير علف‌کش گلیفوزیت بر روی علف هرز Elytrigia repens نشان داده شده است. در عمل به نظر می‌رسد که یخبندان تحمل گیاه زراعی را بیشتر از کنترل علف هرز تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا متابولیسم علف‌کش در گیاه زراعی کاهش می‌یابد و از این‌رو وجود یخبندان در حول و حوش زمان کاربرد علف‌کش اغلب منجر به آسیب دیدن گیاه زراعی
می‌شود (شکل 2)، که می‌توان به تأثير علف‌کش ایزوپروتورون در غلات زمستانه و برخی علف‌کش‌های چغندرقند اشاره کرد.

وجود یخبندان در حول و حوش زمان کاربرد علف‌کش اغلب منجر به آسیب دیدن گیاه زراعی می‌شود.

شکل 2ـ وجود یخبندان در حول و حوش زمان کاربرد علف‌کش اغلب منجر به آسیب دیدن گیاه زراعی می‌شود.

 

زند،  اسکندری(1388). مدیریت علف‌های هرز (چاپ دوم). مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

ارسال نظر