جوندگان به گروهی از جانوران پستاندار گفته می‌شود که از روی خصوصیات دندان‌ها از سایر گروه‌ها متمایز می‌شوند. بدین ترتیب که در فک پایین دارای جفت و در فک بالا دارای یک یا دو جفت دندان ثنایا می‌باشند. این دندان‌ها درشت و فاقد ریشه بوده و ارتفاع آن همیشه ثابت است. در این جانوران دندان آسیاب مطلقا وجود ندارد و جای آنها روی فک خالی و نمایان است. یکی از مهم‌ترین جوندگان زیان‌آور در کشاورزی موش مغان است.
موش مغان (Microtus socialis)
از بین گونه‌های مختلف اشاره شده در مقالات قبل، مهم‌ترین گونه‌ایی که در کشور ما درکشاورزی خسارت بیشتری ایجاد کرده و در اغلب محصولات زراعی فعالیت دارد موش مغان می‌باشد. به همین لحاظ، و به‌عنوان نمونه‌ای از جوندگان، برخی از نکات مهم مربوط به این گونه را به‌طور بسیار خلاصه ذکرمی‌کنیم.
موش مغان (Microtus socialis): موش مغان جونده‌ای کوچک به رنگ قهوه‌ای و با دم کوتاه می‌باشد که کاملا از مو پوشیده شده است. طول دم معمولا از نصف طول اندازه سر و بدن کوتاه‌تر بوده، چشم‌ها کوچک، لاله گوش مدور و نیزکوچک است. پوزه نسبتا کوتاه و در اطراف پوزه سبیل‌های زیاد به رنگ قهوه‌ای یا سفید روییده است (شکل 1).
شکل 1ـ Microtus socialis
این جونده بطور دسته جمعی زندگی کرده و تونل‌های زیر زمینی کم عمق و باریک و بسیار پرپیچ و خم و طولانی برای خود می‌سازد. بنابراین می‌توان با شخم زدن (مبارزه زراعی) لانه‌ها را خراب کرد (شکل 2).
شکل 2ـ با شخم زدن می‌توان لانه موش‌ها را خراب کرد.
لانه‌ها معمولا با هم ارتباط پیدا کرده و دیده می‌شود که قطعه زمین بزرگی سرتاسر پر از سوراخ لانه این جونده می‌شود که در زیر خاک با هم ارتباط دارند. قطر سوراخ ورودی آن حدود 5-5/5 سانتی‌متر و توده‌های کوچک خاک نزدیک لانه آنها دیده می‌شود. محل زندگی این جونده بیشتر در زمین‌های سبز و مراتع و کشتزارهاست و از قسمت‌های مختلف گیاهان بخصوص غلات تغذیه می‌کند. مزرعه یونجه بدلیل چندساله بودن معمولا از بهترین مزارع برای این جونده است. جمعیت موش مغان معمولا به طور ناگهانی و انفجاری افزایش می‌یابد به طوری‌که مناطق اطراف را هم تصرف خواهد کرد و حتی در محلی که مبارزه انجام شده ممکن است دوباره ساکن شود. از این رو ردیابی منظم آن ضروری می‌باشد. طغیان جمعیت معمولا دو سه سال یک‌بار و به دلیل مساعد بودن شرایط محیطی وکاهش تلفات آن اتفاق می‌افتد. در چنین سال‌هایی که طغیان می‌کنند به صورت آفت بزرگی برای محصولات کشاورزی ظاهر می‌شوند وگاهی محصولات یک ناحیه را به کلی از بین می‌برند. این گونه هم در شب و هم در روز دیده می‌شود ولی از آفتاب شدید پرهیز می‌کند، اما بیشتر، شب‌ها و بعد از غروب آفتاب و نزدیک صبح فعالیت دارد. همانند سایر جوندگان، تولیدمثل آنها نیز خیلی سریع است آن‌چنان‌که علی‌رغم شکار به وسیله دشمنان طبیعی مختلف هنوز هم جمعیت آن قابل توجه می‌باشد، زیرا تعداد تلفات وارده مقابل تولیدمثل سریع آنها ناچیز است. موش مغان در اکثر مناطق کشور انتشار داشته و به جز استان کرمانشاه، در استان‌هایی همچون خوزستان، فارس، اصفهان، تهران، قزوین، زنجان، آذربایجان، کردستان، لرستان وخراسان نیز دارای اهمیت زیادی می‌باشد. ضمنا، به اکثرگیاهان زراعی و نیز نهال درختان خسارت می‌زند. آستانه زیان اقتصادی موش مغان در تراکم‌های پایین جمعیت است زیرا حتی جانورانی که تنها زندگی می‌کنند نیز می‌توانند خسارت قابل ملاحظه‌ای به مزارع و محصولات وارد کنند. لازم به ذکر است که به دلیل آنکه حتی در مناطق کوچک سطوح جمعیت این جانور یکنواخت نمی‌باشد، پیش‌بینی آستانه زیان اقتصادی آفت بسیار مشکل است.
محجوب، سید مهدی (1394). جوندگان مهم زیان آوردرکشاورزی و دستورالعمل فنی اجرایی مبارزه با آنها، دانشگاه کرمانشاه.