مقاله آشنایی با کود هیومیک اسید (قسمت دوم)

اسید هیومیک می‌تواند به‌طور مستق1.2 درصد نیتروژن، 2.6 درصد هیدروژن و 45.2 درصد اکسیژن است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر رشد گیاه اثر دارد. این ماده آلی به‌طور مستقیم بر تعدادی از مسیرهای رشدی در گیاهان اثر مثبت دارد و جوانه‌زنی بذر، رشد نشاء، تشکیل و رشد ریشه، توسعه شاخه و جذب عناصر پرمصرف (پتاسیم، کلسیم و فسفر) و عناصر کم‌مصرف (آهن، روی و منگنز) را در تعدادی از محصولات افزایش داده و منجر به افزایش عملکرد می‌شود و به‌طور غیرمستقیم بر خصوصیات خاک از جمله تراکم، تهویه، نفوذپذیری، قابلیت نگهداری آب و انتقال و دسترسی به عناصر کم‌مصرف را افزایش می‌دهد. همچنین، مواد معدنی می‌توانند به سطح نقاط تبادلی ترکیبات هیومیکی بچسبند و قابل استفاده گیاهان شوند.

 

 

اهمیت هیومیک اسید در حاصلخیزی خاک و رشد و باروری گیاه

-هيوميک اسيد با ایجاد ساختار مناسب در خاک، نفوذ آب را به درون خاک تسهيل كرده و به ماندن آب در ناحيه ریزوسفر (خاک اطراف ریشه)  كمک مي‌كند. به دليل سطح وسيع خود مانند یک اسفنج عمل كرده و توانایي نگهداری آب را تا هفت برابر بيشتر از خاک‌های رسي دارد. اهميت نگه‌داری آب توسط این اسيد در زمان تنش خشکي دو چندان مي‌شود. هيوميک اسيد در زمان تنش خشکي، رطوبت را در اختيار ریشه قرار مي‌دهد و با تاثير بر درجه باز بودن روزنه‌های برگ سبب كاهش تبخير از سطح برگ مي‌شود، به همين دليل كشاورزاني كه از كودهای هيوميکي استفاده مي‌كنند، در مواجه با تنش خشکي نسبت به كشاورزاني كه از كود هيوميکي استفاده نمي‌كنند، محصول بيشتری برداشت مي‌كنند.

-اسيد هيوميک به دليل تركيبات خاص خود قدرت كاهش ميزان نمک خاک و خنثي كردن اثرات سوء آن را دارد.

-مواد هيوميکي با ایجاد ارتباط بين مولکول‌های آب و عناصر موجود در خاک مانع از كریستاله شدن این عناصر و تسهيل جذب توسط ریشه گياه و همچنين كاهش آبشویي آن‌ها مي‌شوند.

 

تاثیر هیومیک اسید در حاصلخیزی خاک و رشد و باروری گیاه

شکل1-تاثیر هیومیک اسید در حاصلخیزی خاک و رشد و باروری گیاه

-مواد هيوميکي به عنوان یک منبع انرژی برای ميکروب‌ها و باكتری‌های مفيد خاكزی عمل كرده و از این طریق سبب افزایش جمعيت آن‌ها مي‌شوند به طور كلي سبب تحریک فعاليت ميکروبي مفيد در خاک مي‌گردد.

-مکانيسم كليدی دیگر مواد هيوميکي، افزایش كارایي مصرف سایر كودها در خاک و كاهش آبشویي عناصر به ویژه نيترات و در نهایت كاهش آلودگي آب‌های زیرزميني است.

-در بسياری از منابع به تاثير مواد هيوميکي بر رشد گياهان به طور مستقيم و غيرمستقيم (باروری و حاصلخيزی خاک) و ارتباط مثبت آن با عملکرد و كيفيت محصول اشاره شده است. پس از جذب ملکول‌های ارگانيک (فولویک و هيوميک اسيد) توسط گياه، تغييرات بيوشيميایي زیادی در متابوليسم گياه و اجزای سيتوپلاسمي و ساختار غشا رخ مي‌دهد.

-یکي از اثرات مثبت مواد هيوميکي بر گياه، افزایش جذب عناصر عمده (نيتروژن، فسفر و پتاسيم) چه از طریق برگ و چه ریشه است.

-مواد هيوميکي همچنين تاثير مثبتي بر درصد و سرعت جوانه‌زني بذور دارند. هنگامي كه ماده هيوميکي وارد سلول‌های بذری مي‌شود سبب افزایش نرخ تنفس و تقسيم سلولي شده و دیگر نقاط رشد را فعال مي‌كند. بنابراین قرار دادن كودهای هيوميکي در كنار ردیف‌های كشت یا بذر مال كردن با مواد هيوميکي به طور موثری مي‌تواند سبب افزایش جونه‌زني بذر شود.

 

تقي زاده طبری، زهرا؛ حسين زاده، زهرا؛ لطفي، شایلين.(1391).كاربرد اسيد هيوميک گامي نوین در جهت كشاورزی پایدار، اولين همایش ملي حفاظت و برنامه‌ریزی محيط زیست، همدان: دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان