مقاله آشنایی با هورمون‌های گیاهی

ویژگی اصلی هر گیاهی این است که یک موجود زنده است و هر موجود زنده‌ای از جمله گیاهان برای بقا و ادامه زندگی باید بتواند به محرک‌های مختلف در هر زمان پاسخ مناسب بدهد و بر اساس مقتضیات زمان و مکان استراتژی‌های ویژه‌ای را برای ادامه حیات اتخاذ کند. هر موجود زنده‌ای تحت تاثیر دو گروه عوامل محرک و تاثیرگذار قرار می‌گیرد که عبارتند از عوامل بیرونی و عوامل درونی. محرک‌های بیرونی یک گیاه شامل آفات، بیماری‌ها، موجودات زنده دیگر اعم از میکرواگانیسم‌ها و ماکروارگانیسم‌ها، تغییر درجه حرارت، شدت، نوع و مدت نور، رطوبت نسبی محیط، باد، غلظت و نوع گازهای اتمسفری، صدمات مکانیکی، عوامل داخل خاک نظیر بافت و ساختمان خاک، تخلخل خاک، عناصر معدنی، ترکیبات آلی، ترشحات سایر گیاهان، نوع و میزان عناصر خاک و نوع ترکیبات آنها می‌باشند. محرک‌های درونی گیاه تمام محرک‌هایی هستند که در داخل گیاه (داخل و بین سلول‌ها) در جریان هستند نظیر نوع و غلظت ترکیبات آلی مثل ویتامین‌ها، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها، اسیدهای آمینه، هورمون‌ها، عناصر غذایی، PH، میزان آب، سن فیزیولوژیکی و سایر عوامل داخلی اشاره کرد.

 

هورمون

هر گیاهی برای رشد مطلوب به شرایط ویژه‌ای از لحاظ محرک‌های فوق نیاز دارد و تغییر هر کدام از شرایط از حالت ایده‌آل به حالات کمی یا زیادی باعث عکس‌العمل‌های مختلف گیاه می‌گردد تا گیاه بتواند به حیات خود در شرایط دشوار ادامه دهد. حیوانات دارای سیستم عصبی پیشرفته برای انتقال علائم و پیام‌ها در بین سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها هستند که به سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز منتهی می‌شود که مغز پس از دریافت اطلاعات دستورات لازم را به اندام‌های مختلف با تولید هورمون‌های مختلف صادر می‌کند. در حالیکه گیاهان دارای سیستم عصبی مرکزی نیستند ولی سلول‌های گیاهی به طور مداوم و پیوسته با هم در ارتباط بوده و شرایط موجود در داخل خود و محیط پیرامون‌شان را به سلول‌های دیگر اطلاع می‌دهند که به این ارتباطات پیچیده بین سلول‌ها در گیاهان مکالمات بین سلولی گفته می‌شود.

تعریف هورمون

هورمون یک مولکول آلی است که در مقادیر کم در یک یا چند سلول تولید و برای انتقال اطلاعات ویژه‌ای به سلول‌های دیگر ارسال می‌گردد و بعد از انتقال پیام غیر فعال و یا تجزیه می‌شود. هدف از ایجاد الگوهای انتقال علائم، که هورمون‌ها محور اصلی آنها را تشکیل می‌دهند، انتقال پیام از سلولی به سلول دیگر در داخل یک بافت و یا بین بافت‌های مختلف است (شکل 1). برای اینکه هر محرکی از جمله هر محرکی از جمله هر هورمونی توسط سلولی دریافت شود، آن سلول باید گیرنده اختصاصی آن محرک را داشته باشد. اگرچه ممکن است برخی محرک‌های محیطی و یا تنظیم‌ کننده‌های رشد دیگر توسط گیرنده‌های مشترک دریافت بشوند، ولی تمامی هورمون‌ها دارای گیرنده‌های اختصاصی هستند که اغلب در غشا سلول‌ها و یا گاهی در سیتوپلاسم و یا غشا اندامک‌های داخل سلول قرار دارند. اگر گیرنده تخصصی هورمونی در یک سلول وجود نداشته باشد، آن سلول توانایی دریافت آن هورمون و پاسخ‌دهی را نخواهد داشت. گیرنده‌ها بعد از دریافت محرک آن را به زبان سلول هدف ترجمه می‌کنند. این انتقال پیام و ترجمه آن ممکن است شامل تولید و ارسال برخی رادیکال‌های آزاد، امواج الکترومغناطیسی، یون‌های معدنی نظیر کلسیم و یا مولکول‌های دیگر به هسته و یا گاهس اندامک‌های دیگر داخل سلول باشد. هسته و یا اندامک هدف در داخل سلول به محض دریافت پیام اقدام به بروز پاسخ می‌کند.

هدف از ایجاد الگوهای انتفال علائم، انتقال پیام از سلولی به سلول دیگر داخل یک بافت یا بین بافت‌های دیگر است.

شکل 1ـ هدف از ایجاد الگوهای انتفال علائم، انتقال پیام از سلولی به سلول دیگر داخل یک بافت یا بین بافت‌های دیگر است.

 

حجت جلالی،  علی اکبر(1385). کنترل زیستی نماتدهای انگل گیاهی (چاپ اول). کرمانشاه: انتشارات طاق بستان.

Graham R.stirling. (2005). Biological control of plant parasitic nematodes, 1th ed.

ارسال نظر