آماده به کار کردن ماشين کارنده
اصول كار ماشين‌هاي كارنده به این صورت است كه مقدار معيني بذر (غده، نشا) به وسيله موزع از مخزن بذر گرفته و داخل لوله‌اي به نام لوله سقوط ریخته مي‌شود. بذر از طریق لوله سقوط داخل شياري كه با شياربازكن در خاک ایجاد شده قرار مي‌گيرد. در همين موقع مقداري خاک به وسيله پوشاننده روي بذر ریخته مي‌شود سپس با حركت فشاردهنده بر روي خاک ریخته شده در شيار، بذر در موقعيت خود تثبيت مي‌گردد و در تماس با خاک براي جذب مواد معدني و رطوبت قرار مي‌گيرد.
حركت لازم براي بکار انداختن موزع‌ها از چرخ حامل (چرخ فشاردهنده) تأمين مي‌شود. حركت چرخ از طریق زنجير و چرخ زنجير به جعبه دنده منتقل مي‌گردد. حركت چرخشي با دور مناسب از محور خروجي جعبه دنده به وسيله زنجير یا گاردان به محور موزع مي‌رسد. باید توجه داشت كه زمان كاشت، چرخ محرک حتما با زمين درگير بوده و بچرخد. به هر دليلي چرخ نچرخد بذري كاشته نمي‌شود و درنتيجه سطح كاشته شده مناسبي نخواهيم داشت.
شکل 1- اصول کاشت بذر با کارنده
قبل از شروع به كار با ماشين‌هاي كارنده باید اجزاي آنها را بازدید نمود تا در صورت خرابي، تعمير و یا تعویض شوند. ساختمان ماشين‌هاي كارنده با توجه به تنوع آنها ممکن است متفاوت باشد؛ ولي به طوركلي، اجزاي كارنده شامل شاسي، مالبند، مخزن بذر (یا مخزن بذر و مخزن كود)، موزع، لوله سقوط، شياربازكن، پوشاننده، فشاردهنده، علامت‌گذار (ماركر)، وسایل انتقال توان و چرخ‌هاي حامل است.
هر ردیف كار از تعدادي واحد كارنده تشکيل شده است. این واحدهاي كارنده كاملا مستقل بوده و مي‌توانند به تنهایي به عنوان یک ماشين كامل استفاده شوند.
آنچه كه باعث تمایز كارنده‌های مختلف از یکدیگر می‌شود نوع موزع به كار رفته در آنها است. انواع مهم
موزع‌ها عبارتند از:
-موزع شیاردار و موزع غلتکي كه در خطي كارها به كار مي‌روند: این موزع‌ها روي یک محور مشترک قرار مي‌گيرند كه حركت آنها به وسيله چند چـخ دنده یا زنجير از چرخ‌هاي خطي‌كار تامين مي‌شود. به ازاي هر سوراخ خروج بذر یک واحد موزع وجود دارد كه در حين چرخش مقداري بذر را از مخزن برداشته و داخل لوله سقوط رها مي‌كند.
-موزع صفحه‌اي و موزع مکشي كه در ردیف‌كارها به كار مي‌روند: موزع صفحه‌اي در ته مخزن بذر قرار مي‌گيرد. در اثر دوران صفحه موزع، بذرها كه در سلول‌هاي صفحه قرار گرفته‌اند به حركت در مي‌آیند. جداكن، بذرهایي را كه به طور نامناسب در اطراف سلول‌ها قرار گرفته‌اند جدا مي‌كند. در نتيجه فقط یک بذر در صفحه بذر تک دانه كار و یا چند بذر در صفحه بذر كپه كار قرار مي‌گيرند. بذر یا بذرهاي موجود در سلول‌ها توسط نيروي وزن یا ضربه بيرون انداز به خارج از مخزن هدایت مي‌شوند. از این موزع در ردیف كارهاي مکانيکي استفاده مي‌شود.
در موزع مکشي صفحه سوراخ‌داري به صورت عمودي قرار گرفته است كه در یک طرف آن بذر و در طرف دیگر خلاء نسبي وجود دارد. با حركت دوراني صفحه، بذر با مکش اعمال شده در سوراخ‌ها نگهداشته مي‌شود. یک وسيله جدا كننده، از قرار گرفتن دو بذر در یک سوراخ جلوگيري مي‌كند. با حركت صفحه بذرها با فاصله‌هاي زماني منظم در قسمتي از مسير حركت بذر كه خلاء وجود ندارد در داخل لوله سقوط مي‌افتند. هواي داخل موزع توسط فن مکيده شده و مکش ایجاد شده باعث جذب دانه‌هاي بذر روي سوراخ‌هاي صفحه موزع مي‌گردد. با رسيدن بذر به نقطه سقوط، مکش قطع شده و بذر از صفحه موزع جدا و روي خاک سقوط مي‌كند.
شکل 2- موزع صفحه‌ای
-موزع زنجیري پیاله‌دار و موزع خورشیدي كه در غده‌كارها به كار مي‌روند: موزع پياله‌دار از یک زنجير نقاله كه به طور عمودي قرار گرفته تشکيل شده است، به این زنجير تعدادي پياله كوچک متصل است. در اثر حركت زنجير، پياله‌ها غده‌ها را از داخل مخزن برداشته و داخل لوله سقوط رها مي‌كنند. یک تکان دهنده از قرار گرفتن بيش از یک غده در هر پياله جلوگيري مي‌كند.
موزع خورشيدي داراي قطعه چند حفره‌اي است كه مي‌تواند حول محور خود روي یک صفحه چرخش كند. غده‌ها توسط یک یا دو كارگر داخل حفره‌هاي موزع قرار داده مي‌شود. با چرخش خورشيدي، غده‌ها همراه آن به حركت در مي‌آیند و پس از رسيدن به بالاي سوراخ رها مي‌شوند.
انتخاب ماشين کارنده
برای كاشت بذرهای مختلف متناسب با نوع گياه، روش كاشت متداول در منطقه و شرایط خاک نوع ماشين كاشت تفاوت می‌كند، مثلا برای كاشت گندم و جو از خطی‌كارها یا بذرپاش‌های سانتریفوژ متناسـب با رسم و عادت كشاورزان و امکانات موجود استفاده می‌شود. علاوه براین برای انتخاب مدل خاصی از یک نوع ماشين كارنده باید روش آبياري، وضعيت بارندگـي و نوع خاک را در نظر گرفت؛ مثلا در اراضی دیم ، عميق‌كارها بهترین وسيله هستند.