آشنایی با مدیریت مکانیکی علف‌های هرز (قسمت اول)

مدیریت مکانیکی علف‌های هرز

مؤثرترین روش مکانیکی مدیریت علف‌های هرز مدفون‌سازی کامل گیاهچه‌های علف‌هرز زیر عمق یک سانتی‌متری یا قطع آنها از سطح خاک یا کمی پایین‌تر از آن است. وجین‌کن‌های مکانیکی، از ابزارهای دستی اولیه تا دستگاه‌های پیشرفته تراکتوری را در بر می‌گیرند. وجین‌کن‌های مکانیکی شامل ابزارهای کولتیواتورزنی نظیر کج‌بیل‌ها، چنگک‌ها، دندانه‌ها و برس‌ها، ابزارهای قطع کننده مانند دروگرها و چمن‌زن دستی (شکل 1) دوار و همچنین ابزارهایی است که هر دو عمل را انجام می‌دهند می‌باشد.

شکل 1ـ نمونه‌ای از چمن زن‎‌های دستی

 نقایص وجین مکانیکی شامل سرعت کار پایین، به تاخیر افتادن ناشی از شرایط آب و هوایی و ریسک عدم موفقیت به دلیل بزرگ بودن علف‌های هرز است. انتخاب ابزار به نوع گیاه زراعی وابسته است. هرس‌های دندانه‌دار ثابت برای استفاده در مزارع مناسب هستند. در حالی که وجین‌کن‌های بین ردیفی برای استفاده در گیاهان باغی مؤثر می‌باشند. مدیریت ممکن است در سطح کشت یا منحصرا محدود به ردیف‌ها ‌باشد. در گیاهان زراعی با فواصل کاشت زیاد که الگوی کاشت مربع‌مانند دارند، می‌توان با استفاده از ابزار مکانیکی در دو جهت عمود بر هم نسبت به وجین بین ردیف‌ها اقدام نمود. علاوه‌بر این، برخی از ابزارها برای وجین بین ردیف‌ها طراحی شده است که خاک را به طرف گیاه زراعی کشت شده می‌ریزند و بدین ترتیب علف‌های هرز کوچک روی ردیف‌های کاشت را مدفون می‌سازند. زمان‌بندی و تکرار عملیات وجین به اندازه و ترکیب گونه‌ای علف‌هرز، نوع ابزار وجین و گیاه زراعی بستگی دارد. علف‌های در مراحل اولیه رشد معمولا به خوبی با استفاده از ابزار وجین کنترل می‌شوند، اما در صورتی که علف‌های هرزی که دیرتر جوانه زده‌اند نادیده گرفته شوند، مدیریت جامعی حاصل نمی‌شود. تاثیر ابزارهای مختلف اغلب بسته به مراحل رشدی گیاهان و سرعت حرکت تراکتور متغیر است. در کشت غلات زمستانه، علف‌های هرز دارای ریشه راست عمیق به طور کاملا مؤثری با استفاده از دندانه‌های فنری در پاییز و قبل از استقرار کامل علف‌های هرز، کنترل می‌شوند. علف‌های هرز پربرگ و دارای ریشه‌های منشعب، در فصل بهار، هنگامی که شاخ و برگ زیادی برای درگیر شدن با دندانه‌ها دارند، بهتر مدیریت می‌شوند. در مورد محصولی نظیر کلم بروکلی نشایی که به سرعت کانوپی گسترده‌ای ایجاد می‌نماید، ممکن است یک مرحله خاکورزی زودهنگام بین ردیف‌های کاشت، مدیریت عالی علف‌های هرز را در پی داشته باشد، در حالی که در کشت‌های با توانایی رقابتی کم که توسعه اولیه گیاه زراعی به کندی صورت می‌گیرد یا زمانی که فصل رشد طولانی است، اقدم‌های کنترلی مکرری مورد نیاز است.

ابزارهای دستی

اغلب حذف دستی یا وجین، مؤثرترین شیوه برای جلوگیری از مشکل ساز شدن علف هرز است. در کشت غلات، به استثنای آلودگی‌های کم، وجین دستی علف‌های هرز معمولا غیر عملی است (شکل 2).

شکل 2ـ در کشت غلات، به استثنای آلودگی‌های کم، وجین دستی علف‌های هرز معمولا غیرعملی است.

 استفاده از وجین‌کن‌های دستی و سایر روش‌های سنتی وجین دستی، هنوز هم در گیاهان باغی کشور انگلستان متداول است. معمولا بعد از وجین مکانیکی علف‌های هرز بین ردیف‌های کاشت، از وجین دستی برای حذف علف‌های هرز باقیمانده روی ردیف‌های کاشت استفاده می‌شود. برای بهبود کارایی وجین دستی، می‌توان از سکویی در پشت تراکتور استفاده کرد که چندین ردیف کشت را در بر می‌گیرد و گروهی از کارگران روی آن در حین حرکت به وجین مبادرت ورزند.