مقاله آشنایی با پلی‌آمین‌ها (قسمت چهارم)

پلی‌آمینها گروهی از تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی هستند و اثرات زیاد و بسیار مهمی در گیاهان دارند. از جمله آنها اثر بسیار مهم ترکیبات پلی‌آمین که ناشی از طبیعت پلی‌کاتیونیک آنهاست، قابلیت اتصال به رادیکال‌های آزاد و خنثی کردن آنها به‌طوری که خود اکسید شده و رادیکال‌های آزاد را احیا کرده و آنها را از حالت رادیکالی در می‌آورند. از این‌رو این گروه هورمونی به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی نقش مؤثری در  کاهش اثر تنش‌ها و جلوگیری از تخریب سلول‌های گیاهی و حیوانی دارند.

 

نقش پلی‌آمین‌ها در مقاومت بافت‌های گیاهی به تنش‌های زنده و غیر زنده

از اتفاقات مهمی که در شرايط تنش در گیاهان می‌افتد، کاهش سطح هورمون‌های رشد است (شکل 1) که اگرچه برای  برای تغییر مسیرهای متابولیکی برای تولید ترکیبات مقاومتی این اتفاق لازم است ولی کاهش بیش از اندازه این هورمون‌ها می‌تواند به از بین رفتن پروتئین‌ها و کلروفیل منجر شود، که نتیجه آن از دست رفتن ظرفیت فتوسنتزی و مختل شدن فعالیت‌های طبیعی گیاه است.

در شرايط تنش در گیاهان، سطح هورمون‌های رشد کاهش می‌یابد.

شکل 1ـ در شرايط تنش در گیاهان، سطح هورمون‌های رشد کاهش می‌یابد.

 با در نظر گرفتن این واقعیت که پس از برطرف شدن شرایط تنش گیاه باید بتواند به سرعت فعالیت‌های رشد و نموی خود را از سر بگیرد، که لازمه آن شروع فتوسنتز عادی می‌باشد، از بین رفتن کلروفیل و آنزیم‌ها  منجر به عدم توانایی گیاه در بازیابی شرایط فتوسنتز طبیعی خواهد بود. نقش پلی‌آمین‌ها در این موضوع تقریبا بی‌بدیل و حیاتی است. پلی‌آمین‌ها با اتصال به پروتئین‌ها، کلروفیل و سایر مولکول‌های مفید از تجزیه آنها جلوگیری می‌کند و باعث حفظ مقادیر پایه اکسین‌ها، سایتوکینین‌ها، جیبرلین‌ها و براسینواستروئیدها می‌شوند. از طرف دیگر با کاهش تولید اتیلن و عوامل تحریک‌کننده تخریب سلولی باعث کاهش قدرت تخریب‌کنندگی آنها می‌شود. بنابراین کاربرد بیرونی پلی‌آمین‌ها در شرایط تنش یک استراتژی بسیار مهم برای حفظ شرایط تنش یک استراتژی بسیار مهم برای حفظ شرایط طبیعی سلول‌ها می‌باشد.

بنابراین می‌توان گفت که تولید بیشتر پلی‌آمین‌ها نتیجه تصمیم گیاه برای افزایش سرعت نمو و کاهش سرعت رشد است. پلی‌آمین‌ها به سه روش به کمک سلول‌های گیاهی می‌شتابند. اول این‌که در فعال کردن سیستم‌های مقاومتی و تحریک تولید متابولیت‌های ثانویه مفید برای مقاومت به تنش به عنوان سیگنال‌های مؤثر عمل می‌کنند، دوم این‌که با حذف رادیکال‌های آزاد تولید شده، اتصال به غشاها، پروتئین‌ها، کلروفیل و سایر ماکرومولکول‌‌ها آنها را از آسیب ناشی از تنش محافظت می‌کنند که این اثر مستقیم این ترکیبات است، سوما با حفظ کلروفیل و ساختارهای دخیل در فتوسنتز باعث حفظ پتانسیل فتوسنتزی گیاه می‌شوند (شکل 3).

پلی‌آمین‌ها در گیاهان با حفظ کلروفیل باعث حفظ پتانسیل فتوسنتزی گیاه می‌شوند.

شکل 2ـ پلی‌آمین‌ها در گیاهان با حفظ کلروفیل باعث حفظ پتانسیل فتوسنتزی گیاه می‌شوند.

 

اصغری،  محمدرضا(1394). هورمون‌ها و تنظیم کننده‌های رشد گیاهی جدید (چاپ اول). ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه.