مقاله آشنایی با پلی‌آمین‌ها (قسمت ششم)

شاید بیشترین مطالعات در مورد اثرات پلی‌آمین‌ها بر سرمازدگی در محصولات برداشت شده صورت گرفته است. دلیل این موضوع این است که محصولات برداشت شده بیشتر در معرض سرمازدگی بوده و نیز کاهش چند درجه‌ای در دمای محصول نقش زیادی در افزایش و ماندگاری آن دارد. همچنین در مطالعات در مورد محصول برداشت شده راحت‌تر از گیاه کامل می‌باشد.

 

پلی‌آمین‌ها و مقاومت به تنش سرمایی

در میوه‌های مختلف افزایش در سطوح پلی‌آمین‌های مختلف به عنوان یک مکانیسم حفاظتی یا یک پاسخ فیزیولوژیک مهم در مقابل انواع مختلف تنش‌ها نظیر آسیب سرمایی گزارش شده است (شکل 1).

نمونه‌ای از آسیب ناشی از تنش سرمایی

شکل 1ـ نمونه‌ای از آسیب ناشی از تنش سرمایی

می‌دانیم که تنش سرمایی باعث تغییراتی در ساختار غشای پلاسمایی می‌شود و اولین تغییر ایجاد شده به وسیله سرمازدگی تغییر فاز در ترتیب مولکول‌های لیپید غشا می‌باشد که منجر به اثرات مخرب از جمله تغییر نفوذپذیری انتخابی غشا و تغییر در فعالیت پروتئین‌ها می‌شود. گزارش شده است که میزان پوتریسین در گونه‌های گیاهی مختلف در شرایط تنش سرمایی افزایش می‌یابد و در این شرایط پلی‌آمین‌ها با اتصال به فسفولیپیدهای غشا توسط NADPH اکسیداز می‌شود. اغلب هورمون‌ها ثرکیبات طبیعی هستند که مسیرهای مختلف را در سلول‌ها و بافت‌های تمامی فعال می‌کنند و خود پس از اعمال اثرات از بین می‌روند و یا غیر فعال می‌شوند و جنبه مصرفی ندارند یعنی این‌که به طور مستقیم درگیر فعالیت‌های متابولیکی نمی‌شوند، ولی پلی‌آمین‌ها از معدود تركيبات طبیعی گیاهی هستند که علاوه‌بر این‌که دارای اثرات هورمونی هستند و بسیاری از مسیرهای انتقال و ترجمه علائم را در گیاهان فعال می‌کنند بلکه خود به عنوان. ترکیبات دفاعی و مفید برای سلول‌ها بطور مستقیم وارد عمل شده و به عنوان ترکیبات آنتی‌اکسیدانی رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند. این خصوصیات پلی‌آمین‌ها یک نقش منحصر به فردی را برای این ترکیبات هورمونی بوجود آورده که آنها را به عنوان ترکیبات ضد تنش و پیری معرفی می‌نماید. علاوه‌بر این پلی‌آمین‌ها پیش ماده تولید تعداد زیادی از متابولیت‌های ثانویه از جمله برخي آلكالوئیدها و فرم‌های اتصالی سینامیک‌اسید هستند که این ترکیبات خود نقش‌های اساسی در مکانیسم دفاعی گیاه ایفا می‌کنند.

نقش انکارناپذیر پلی‌آمین‌ها در حدف رادیکال‌های آزاد و نیز فعال کردن سیستم‎های دفاعی در مقابل تنش‌های مختلف بخوبی به اثبات رسیده است. بطوری که گزارش شده است پوتریسین به عنوان عامل حفاظتی در مقابل تنش سرما در گياه و میوه گوجه‌فرنگی عمل می‌کند (شکل 2) و اسپرمیدین در جلوگیری از آسيب سرمایی در خیار و کدو زوچینی عمل می‌کند.

پوتریسین به عنوان عامل حفاظتی در برابر تنش سرما در گیاه و میوه گوجه‌فرنگی عمل می‌کند.

شکل 2ـ پوتریسین به عنوان عامل حفاظتی در برابر تنش سرما در گیاه و میوه گوجه‌فرنگی عمل می‌کند.

 پلی‌آمین‌ها قادر هستند با حذف رادیکال‌های آزاد و نیز تحریک تولید ترکیبات و پروتئین‌های حفاظتی ملکول‌های DNA و سایر مولکول‌های زیستی را از تجزيه آنزیمی و نیز تخریب در اثر رادیکال‌های آزاد در شرایط تنش‌های مختلف محافظت کنند. از تغییراتی که منجر به آسیب به سلول‌ها در شرایط تنش می‌شود تغییر در میزان اسیدیته سیتوپلاسم و اندامک‌های درون سلول‌هاست. پلی‌آمین‌ها به دلیل داشتن خاصیت بافری از تغییرات شديد pH در شرایط تنش بخصوص تنش اسيدي جلوگیری می‌کنند، اغلب در میوه‌های برداشت شده تغییر قابل توجهی در سطح پایه‌ای پلی‌آمین‌ها در پاسخ به تنش گزارش شده است. بطوری که آسیب سرمازدگی منجر به افزایش معنی‌دار در پوتریسین در بیشتر میوه‌های مختلف می‌شود.

 

اصغری،  محمدرضا(1394). هورمون‌ها و تنظیم کننده‌های رشد گیاهی جدید (چاپ اول). ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه.

ارسال نظر