ضرورت احداث هوتَک
یکي از ويژگي‌هاي بارز مناطق خشک و بياباني، توزيع نامناسب زمان وقوع بارش‌ها است. در اين مناطق، بارش‌ها بهطور عمده به‌صورت رگبار بوده و در زماني کوتاه، حجم زيادي از رواناب به شکل سيلاب جاري مي‌شود که پس از فرسايش شديد خاک، به سرعت از دسترس خارج مي‌شود. طراحي سامانه‌هاي جمع‌آوري آب باران برای مهار چنين سيلاب‌هايي نيازمند درک کامل و جامع از مقدار نزولات جوي و توزيع زماني وقوع بارش‌ها است که مردم بومي با تکيه بر دانش پیشینیان و با استفاده از سال‌ها تجربه به اين امر دست يافته و سازه‌هايي بنا کرده‌اند که به‌خوبي سيل را مهار کرده و می‌توانند از آن بهره‌برداري کنند.
شکل1- هوتَک
مناطق قابل اجرا
بهطور کلي، هوتَک در مناطق خشک و جلگه‌هاي رسي با شيب کم قابل اجرا است. براساس گزارش‌ها، هم‌اکنون در منطقه دشتياري و چابهار بیش از 2000 هوتک، آب مورد نياز بيش از 240 روستا را تأمين مي‌کنند.
مشخصات هوتَک
گودال‌هاي حفر شده با اشکال هندسـي دايره، مستطيل، مربع با عمق 3 تا 5 متر است که در زميني با بافت ريزدانه (رسي و سيلتي) ساخته شده و اطراف آن ديواره خاکی با ارتفاع حدود یک تا 2 متر ايجاد مي‌شود. حجم ذخيره هوتک‌ها بين 100 تا 400 مترمکعب بوده که از طريق دروازه و کانال آبگيري، فقط از آب سيلاب پر مي‌شوند. حجم مناسب ذخيره آب در هوتک‌ها و ماندگاري آب در آن‌ها (7 تا 9 ماه از سال)، امکان تأمين آب مورد نياز براي نهالکاري در عرصه‌هاي مرتعي مناطق خشک و بياباني را فراهم آورده و مجريان پروژه‌هاي احيايي مي‌توانند با استفاده از تانکر، آب را از محل هوتَک به عرصه‌هاي احيايي منتقل کنند.
فواید احداث هوتَک
-تأمين آب شرب انسان، دام‌هاي اهلي و حيات وحش
-کنترل سيلاب و فرسايش خاک
-تأمين آب مورد نياز عمليات احيايي در مراتع
-امکان درختکاري در حاشيه هوتَک و ارتقاي سرانه فضاي سبز
-اشتغال‌زايي و ارتقاي سطح معيشتي روستاييان منطقه از طريق آبزي‌پروري
حفاظت و نگهداري هوتَک
يکي از اشکالاتي که بر هوتک‌ها وارد است، کيفيت بسيار نامطلوب آب آن است، زيرا حتی ابتدايي‌ترين روش‌هاي حفاظت و جلوگيري از آلودگي مانند ايجاد ديوار يا سيم‌توري (كه حيوانات به آن دسترسي مستقيم نداشته باشند) برای آن‌ها درنظر گرفته نمی‌شود. بنابراين، آب هوتَک‌ها از نظر کيفي و ظاهري در معرض آلودگي‌هاي زيادي قرار دارد. از اینرو، حفاظت، حصارکشي، رسوب‌برداري، لايروبي سالانه و بهسازي و ايجاد سکو براي برداشت آب و همچنين تمهيدات لازم براي کاهش احتمال سقوط اطفال به داخل هوتَک کاملا ضروري است.