قارچکشهای تدخینی
استفاده از قارچکشهای تدخینی به منظور ضد عفونی شاخ و برگهای آلوده فقط تحت شرایط خاصی مانند گلخانهها و نیز برای ضد عفونی بسترهای بذری دارای پوشش غیر قابل نفوذ امکانپذیر میباشد. در گلخانهها از بخار گوگرد در کنترل برخی از بیماریهای قارچی و بخصوص سفیدکهای حقیقی استفاده میشود. روش بسیار قدیمی در استفاده از گوگرد به این ترتیب بوده که پودر گوگرد را در لولههایی ریخته و آن را حرارت میدادند که این عمل موجب تماس بخار گوگرد با سطح گیاه میشود. به عنوان مثال، بیماری پوسیدگی خاکستری انگور که یک بیماری انباری است، با استفاده از سوزاندن گوگرد و ایجاد گاز دی اکسید گوگرد در مقیاس وسیع به راحتی کنترل میشد. همین روش در سال 1850 توسط Hays علیه سفیدک دروغی سیبزمینی به کار گرفته شد که چندان موفقیت آمیز نبود. البته امروزه با استفاده از صفحات الکتریکی مخصوص، این عمل را با سرعت و دقت بیشتری انجام میدهند و در مدت زمان کوتاهتری حجم وسیعی از گلخانهها یا بسترهای بذری را ضد عفونی مینمایند. یک مورد کاملا موفقیت آمیز در به کارگیری قارچکشهای تدخینی اخیرا در استرالیا، در خزانه تنباکو و علیه سفیدک دروغی با استفاده از بخار بنزن و تولوئن به کار گرفته شد. پارادیکلروبنزن نیز به عنوان یک تدخین کننده مطلوبی و مؤثر محسوب میگردد که در ایالت متحده کاربرد وسیعی دارد. امروزه گردهای قارچکشهای آلی در سطح وسیعی کاربرد پیدا کرده و جای قارچکشهای تدخینی قدیمی را گرفتهاند.
محلول بورگوندی
پس از پیدایش مخلوط بردو در سال 1887، محلول دیگری با نام محلول بورگوندی توسط شخصی به نام Masson به بازار عرضه شد. ایشان با ایجاد تغییر در مخلوط بوردو و به کارگیری کربنات سدیم به جای آهک محلولی جهت مبارزه با سفیدک دروغی انگور (شکل 1) تهیه نمود که بعضی آن را به نام سودا – بوردو نیز نامگذاری نمودند فعل و انفعالات محلول بورگوندی برخلاف مخلوط بوردو کامل میباشد و رسوب هیدروکسید مس به طور کامل تهنشین شده و همزمان با آن PH محیط نیز خنثی میگردد. اگرچه اثر قارچکشی محلول بورگوندی شبیه بوردو بوده و نیز خاصیت گیاهسوزی آن تا حدودی کمتر از بوردو گزارش شده است، امابورگوندی هرگز به شهرت و وسعت کاربرد بوردو نرسیده است.
شکل 1: سفیدک دروغی انگور
اکسیکلریدمس
اکسیکلرید مس دارای سه فرمول مختلف است که هریک از آنها دارای 50% مس خالص میباشند و معمولا به نسبت 3 تا 4 در هزار به کار میروند. مزیت اکسیکلرید مس بر مخلوط بردو سهولت کاربرد و نیز اثرات منفی کمتر آن روی گیاه است. این ترکیب روی جانوران خونگرم، زنبور عسل و ماهیها سمیت ندارد و همچنین با سایر قارچکشها و حشرهکشهای خنثی و کمی قلیایی سازگار است. اکسیکلرید مس به عنوان یک قارچکش استاندارد و با این خصوصیت که به کارگیری آن نیز بسیار ساده میباشد، به عنوان یک قارچکش مطلوب قابل توصیه است.
سولفات مس
سولفاتمس یا کات کبود در قرن نوزدهم و نیز تا اوایل قرن بیستم کارآمدترین قارچکش مورد استفاده در کنترل بیماریهای گیاهی بود. سولفاتمس به دلیل کاربرد در صنایع رنگرزی و چرمسازی به سهولت قابل دسترس میباشد. اگرچه کاربرد عمده سولفات مس در تهیه خلوط بوردو و محلول بورگوندی است اما به تنهایی نیز برای ضدعفونی بذر غلات به کار میرود که در این رابطه، بذر برای مدت 20 تا 30 دقیقه در محلول 0.5 % سولفات مس ضد عفونی میشود.
کربنات مس
کربنات مس گرد آبی رنگی است که برای ضد عفونی بذر غلات به صورت خشک و به نسبت 2 تا 3 در هزار به کار میرود. مهمترین موارد کاربرد آن علیه سیاهک پنهان گندم و سیاهک سخت جو میباشد.
اکسید مس
اکسید مس به دو شکل اکسید کوئیوریک به رنگ سیاه و اکسید کوئیرو یا اکسیدول به رنگ قرمز آجری وجود دارد. نحوه کاربرد آن مانند سایر ترکیبات مسی بوده و بخصوص در مبارزه با علیه سفیدک دروغی سیبزمینی (شکل 2) به نسبت 3 تا 4 در هزار به کار برده میشود.
شکل 2: سفیدک دروغی سیبزمینی