آشنایی با برخی از کنه کش‌ها (قسمت دوم)

6= کلروفنتزین

کلروفنتزین با نام تجاری آپولو، جز ترکیبات تترازین می‌باشد. دارای خاصیت کاملا  انتخابی است که فقط روی مرحله زمستان‌گذران (تخم) کنه قرمز درختان میوه سردسیری مؤثر می‌باشد و روی کنه‌های شکارگر (شکل 1) بی‌تاثیر است. تاثیر تخم‌کشی این کنه‌کش براساس جلوگیری از رشد جنین در داخل تخم می‌باشد و نکته مهم اینکه این کنه‌کش در دماهای پایین (حدود 15 درجه سانتی‌گراد) کارآمدتر از دماهای بالاتر می‌باشد. فرمولاسیون این ترکیب، امولسیون 50% می‌باشد که به نسبت 0.25 تا 0.5 در هزار توصیه می‌شود. سمیت این کنه‌کش،  mg/kg 32 می‌باشد.

شکل 1: کنه شکارگر

7-دایکوفول

دایکوفول با نام‌های تجاری کلتان (Keltan, Mithgan, Hifol) از کنه‌کش‌های کلره و غیرسیستمیک می‌باشد که روی طیف وسیعی از کنه‌ها بخصوص کنه‌های تارعنکبوتی (شکل 2) مؤثر است (به میزان 2.5 لیتر در هکتار). اما روی تخم کنه‌ها بی‌تاثیر می‌باشد که به همین دلیل تکرار سمپاشی بعد از 15 روز الزامی است. مهم‌ترین فرمولاسیون‌های این کنه‌کش شامل پودر وتابل و امولسیون 18.5% می‌باشند. دایکوفول اگرچه خاصیت سرطان‌زایی ندارد اما طی فرایندی که نتیجه ان از دست دادن اتم اکسیژن می‌باشد، به D.D.T تبدیل شده و در نتیجه خاصیت سرطان‌زایی پیدا می‌کند. قابلیت ترکیب شدن با سایر حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها را دارا می‌باشد. اگرچه روی حشرات مفید تاثیر اندکی دارد اما روی کنه‌های شکارگر اثرات سو دارد.

شکل 2: آثار خسارت کنه تار عنکبوتی

8- دینوبوتون

این کنه‌کش با نام‌های تجاری دینوفن، آکرکس، سیستوزول، در آب نسبتا نامحلول اما در گزیلول و استون محلول می‌باشد. دینوبوتون دارای اثر تماسی و نیز اثر ضربه‌ای می‌باشد که فرمولاسیون پودر وتابل 50% آن برای کنترل کنه‌های گیاهی پنبه، لوبیا، سویا، مرکبات و سبزیجات قابل کاربرد است. جز سموم مؤثر علیه کنه قرمز اروپایی و کنه قهوه‌ای پابلند باغ‌های سیب و گلابی (شکل 3) می‌باشد که برای این منظور از محلول 0.15 تا 0.2 از فرمولاسیون فوق استفاده می‌شود. علاوه ‌بر خاصیت کنه‌کشی، دارای خاصیت قارچ‌کشی نیز می‌باشد که غلظت 0.1 % از فرمولاسیون پودر وتابل 50% برای کنترل سفیدک سطحی درختان میوه و گل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. امولسیون 30% این کنه‌کش نیز برای کنترل کنه‌های پنبه و به میزان 3 تا 5 کیلوگرم در هکتار به کار می‌رود. دینوبوتون دارای سمیت زیادی برای حیوانات خونگرم می‌باشد. در محیط‌های اسیدی پایدار اما در محیط‌های قلیایی  و نیز در داخل گیاه به تدریج هیدرولیز شده و به ماده سمی دیگر به نام دینوزب و سپس به متابولیت‌های غیرسمی مانند  کربونیل و دی اکسیدکربن تبدیل می‌گردد. دوره کارنس این کنه‌کش حدود 20 روز می‌باشد و خاصیت گیاه‌سوزی در غلظت‌های توصیه شده مشاهده نشده است.

شکل3: آثار خسارت کنه قهوه‌ای پابلند درختان سیب و گلابی

9- میلبکس

میلبکس با نام تجاری سولفید کلروفن ترکیبی نامحلول در آب اما محلول در اغلب حلال‌های آلی می‎باشد. به دلیل قدرت تبخیر نسبتا زیاد آن، بقا و پایداری آن روی سطوح سمپاشی شده اندک است. جز ترکیبات نسبتا پایدار است به‌طوری که در محیط‌های اسیدی و قلیایی به سرعت تجزیه شده و خاصیت سمی خود را از دست می‌دهد. با توجه به اینکه با افزایش دما سرعت تجزیه افزایش می‌یابد لذا سرعت تجزیه در مناطق گرمسیری به مراتب سریع‌تر از مناطق معتدله و سردسیری می‌باشد. به هر حال حداکثر دوام این ترکیب حدود 35 روز می‌باشد. میلبکس متشکل از دو ترکیب مختلف با مکانیسم اثر متفاوت می‌باشد که این امر موجب شده است تا مقاومت سریع کنه‌ها اتفاق نیفتد. این کنه‎‌کش دارای اثر ضربه‌ای شدیدی روی لاروها و نیز کنه‌های بالغ می‌باشند و به‌علاوه خاصیت عقیم‌کنندگی روی کنه‌های ماده دارد.

10- سی‌هگزاتین

این کنه‌کش با نام تجاری پلیکتران، به دلیل داشتن اتم قلع جز ترکیبات ارگانوتین‌ها محسوب می‌شود. علاوه ‌بر خاصیت کنه‌کشی دارای اثرات ضد تغذیه‌ای و دورکنندگی می‌باشد، به طوری که کنه‌های ماده از تخم‌گذاری و لارو پروانه‌ها (شکل 4) از تغذیه روی سطوح سمپاشی شده  با پلیکتران اجتناب می‌کنند. همچنین روی تمام مراحل زیستی کنه‌ها به طور بسیار مطلوب مؤثر است. مهم‌ترین فرمولاسیون آن پودر قابل تعلیق 25% می‌باشد که به میزان 2.5-2 کیلوگرم در هکتار است. پیلکتران در طبیعت و بخصوص بر اثر اشعه ماورابنفش تجزیه می‌شود و هیدروکسید قلع موجود در ان به استیک اسید تبدیل می‌شود و به این ترتیب خاصیت سمی خود را از دست می‌دهد. دوره کارنس این کنه‌کش حدود 30 روز است.

شکل 4: لارو پروانه