مشخصات گیاهشناسی لوبیا چشم بلبلی
لوبیا چشم بلبلی گیاهی یک ساله، روز کوتاه و بعضی ارقام روز بیتفاوت، دارای تیپ‌های با رشد محدود و رشد نامحدود، ساقه‌های آن از نوع ایستاده تا کاملا رونده است. ریشه اصلی این گیاه به طول 60 تا 80 سانتیمتر بوده و ریشههای ثانویه نیز دارد که بر روی آن‌ها گره‌های تثبیت کننده نیتروژن هوا ایجاد می‌شود. رشد ریشه‌ها تا مرحله گلدهی ادامه دارد. باکتریهای تثبیت کننده نیتروژن هوا در لوبیا چشم بلبلی قادر است در شرایط مناسب تا 190 کیلوگرم در هکتار نیتروژن تثبیت کند که بیشتر از سویا و بادام زمینی است.
طول ساقه در لوبیا چشم بلبلی 60 تا 180 سانتیمتر و به رنگ سبز تا قهوه‌ای است و به شکل ایستاده و خزنده یا بالا رونده است. برگ‌های لوبیای چشم بلبلی دمبرگ بلندی داشته و سه برگچه‌ای هستند و برگچه میانی در ارقام مختلف گرد، بیضی تا کشیده می‌باشد. بر روی ساقه‌های گل دهنده آن تعداد 8 تا 10 گل بوجود می‌آید گل‌ها در لوبیای چشم بلبلی کامل و خودگشن بوده و به رنگ‌های سفید، کرم و صورتی دیده می‌شوند. غلاف لوبیا چشم بلبلی استوانه‌ای و کمی پهن بوده و به طول 10 تا 20 سانتیمتر و دارای 10 تا 15 عدد بذر می‌باشند. غلاف‌ها بصورت سبز نیز مصرف می‌شوند.
جدول1- مشخصات گیاهشناسی لوبیا چشم بلبلی
|
نام فارسی
|
لوبیای چشم بلبلی
|
|
نام انگلیسی
|
Cowpeas
|
|
نام علمی
|
Vigna unguiculata
|
|
خانواده
|
Fabaceae
|
شکل1- آشنایی با بوته، برگ، گل، غلاف و دانه لوبیا چشم بلبلی
کاشت
لوبیا چشم بلبلی برای رشد و نمو خود به درجه حرارت بالای 18 درجه سانتیگراد نیاز دارد و در دامنه حرارت 25-35 درجه سانتیگراد رشد و نمو می‌کند. عملکرد این گیاه وابسته به تشعشع و حرارت طی مراحل پس از گلدهی است و دمای زیر 24 درجه سانتیگراد باعث کاهش معنی داری در تعداد و اندازه دانه در غلاف می‌شود.
لوبیا چشم بلبلی به آسانی سایه اندازی را تحمل می‌کند در نتیجه در کشت مخلوط با ذرت، ارزن و سویا و یا در حد فاصل درختان به خوبی رشد و نمو کرده و محصول مناسبی تولید می‌کند. برای کاشت لوبیا چشم بلبلی از 20 تا 25 کیلوگرم بذر در هکتار استفاده می‌شود و بذور به فواصل 20 سانتیمتری در محل داغ‌آب کاشت می‌شوند.
کشت تابستانه لوبیا چشم بلبلی در مناطق جنوبی کشور در اواسط تیر ماه صورت می‌گیرد و از اواخر شهریور شروع به برداشت غلاف‌های سبز آن می‌کنند. کشت بهاره معمولا در زیر پلاستیک انجام می‌شود در مناطق جنوبی کشور در اواخر دی ماه لوبیا چشم بلبلی را کاشته و پس از طی سرما پلاستیک‌ها برداشت می‌شود و برداشت غلاف‌های سبز آن در فروردین ماه شروع می‌شود.
داشت
مقدار آب مورد نیاز برای لوبیا چشم بلبلی به جنس زمین و آب و هوا دارد ولی در هر حال مهمترین آبیاری‌ها شامل آبیاری اول و آبیاری‌های مرحله پر شدن دانه‌ها می‌باشند.
درمورد حبوبات از جمله لوبیا چشم بلبلی نکته مهم امکان همزیستی آن‌ها با باکتری ریزوبیوم است که این باکتری‌ها قادر به تثبیت بیولوژیکی نیتروژن می‌باشند، بنابراین می‌توان با تلقیح بذر این گیاه با باکتری ریزوبیوم در کوددهی آن صرفه جویی کرد. با این حال برای این محصول مقداری کود نیتروژن به صورت استارتر داده می‌شود که این مقدار حدود 50 تا 100 کیلوگرم اوره در هکتار می‌باشد. بطور کلی مقدار 100 کیلوگرم در هکتار کود سوپر فسفات تریپل و نیز 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم در هکتار پیش از کاشت و همراه با کود نیتروژن مصرف و با خاک سطحی مخلوط گردد.
شکل2- مزرعه لوبیا چشم بلبلی
برداشت
زمانی که غلاف‌های سبز آماده برداشت شدند طی چند مرحله با دست برداشت می‌شوند و بصورت سبز یه مصرف می‌رسند. برداشت غلاف خشک پس از رسیدگی غلاف‌ها و زرد شدن آن‌ها اقدام به برداشت غلاف با دست شده و دانه‌ها آن با کمک دست و یا دستگاه خرمنکوب از غلاف‌ها جدا می‌شوند.
شکل3- برداشت دستی لوبیا چشم بلبلی