آشنایی با برخی از حشره کش‌های کاربامات

ترکیبات تماسی کاربامات

کارباریل

کارباریل به صورت پودر قابل تعلیق در آب 85% موجود است و در کنترل حشراتی مانند برگخوار پنبه، چغندر، سویا و نیز کرم غوزه پنبه، کرم سرخ پنبه (شکل 1) و همچنین سرخرطومی‌ها به مقدار یک و نیم تا دو کیلو کارباریل خالص در هکتار مصرف می‌شود. این حشره‌کش با اغلب حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها به جز محلول بردو و جوشیده آهک و گوگرد قابل اختلاط است و به نسبتی که توصیه شده خطری برای گیاهان ندارد. ولی در نواحی مرطوب، درختان سیب را تا دو هفته پس از ریختن گلبرگ‌ها نباید با این ترکیب سم‌پاشی کرد. یکی از مصارف عمده آن در تولید میوه برای کشتن آفات و تنک کردن میوه روی درختان است. کارباریل برای این منظور در غلظتی حدود قسمت در میلیون مصرف دارد.

این ترکیب اولین حشره‌کش این، گروه است که در سطح زیاد مصرف می‌شود. کارباریل هم از راه تماسی و هم از راه دستگاه گوارش مؤثر است، همچنین اندکی خاصیت سیستمیک دارد. امتیاز این ترکیب مربوط به کم بودن سمیت پوستی و گوارشی آن برای پستانداران و نیز وسعت دامنه تاثیر آن روی حشرات مختلف است.

کارباریل روی نرم‌تنان زیان‌آور مثل لیسک و حلزون دارای اثرات خوبی است. همچنین روی کنه‌های حیوانی مؤثر است: ولی روی کنه‌های نباتی اثری ندارد: در عین حال برای زنبور عسل و پارازیتوییدها سمی است. این ترکیب از مهم ماه 1389 از فهرست آفت‌کش‌های مصرفی در ایران حذف شده است.

شکل 1: کرم سرخ پنبه

پروپوکسور

پروپوکسور حشره‌کشی است که بیشتر برای مبارزه با آفات خانگی مورد استفاده بوده است. این ترکیب روی سوسری‌‌هایی که به حشره‌کش‌های کلره یا فسفره مقاوم شده‌اند، مؤثر است. اثر حشره‌کشی این ترکیب بعد از سم‌پاشی حدود 6 هفته ادامه دارد، به علاوه حشرات را به سرعت از پا می‌اندازد.

این حشره‌کش در مبارزه با حشراتی مثل مگس و پشه کارایی بسیار خوبی دارد. تجربیات آزمایشگاهی نشان داده است که پروپوکسور تقریبا تمام ماده‌های پشه آنوفل (شکل 2) را در مرحله تخم از بین می‌برد. به طوری که 99.9 درصد شفیره‌ها از جنس نر خواهند بود. این ترکیب همچنین روی زنجرک‌ها، سن‌ها و شته‌ها هم مؤثر است.

پروپوکسور برای زنبور عسل ترکیب بسیار خطرناکی است و در موقع گل‌دهی، درختان را نباید سم‌پاشی کرد. یک فرمولاسیون ULV شامل پروپوکسور و فوکسیم به نسبت 0.4 لیتر در هکتار برای کنترل ملخ مراکشی توصیه شده است.

شکل 2: پشه آنوفل

متیوکارب

 متیوکارب یک حشره‌کش است که به مقدار 100 گرم ماده خالص در هکتار خاصیت آفت‌کشی دارد. این ترکیب روی حلزون و لیسه اثر خوبی داشته و نیز به عنوان دورکننده پرندگان روی گیلاس مصرف دارد، همچنین در ضد عفونی بذر هم به کار می‌رود.

 در ایران به صورت پودر قابل تعلیق 50% موجود است، که برای دفع نرم‌تنان باغ‌های مرکبات و گیاهان زینتی 20-25 کیلو در هکتار به صورت طعمه مصرف می‌شود.

پریمیکارب

یکی از ترکیبات مهم ان،ان-دی‌متیل کاربامات، پریمیکارب نام دارد. این ترکیب ناپایدارترین حشره‌کش کاربامات بوده و در سال 1969 به عنوان یک شته‌کش سریع و اختصاصی وارد بازار شده است. این حشره‌کش هم به صورت تماسی و هم به صورت تدخینی مؤثر است. وقتی روی گیاه مصرف شود، به سرعت نفوذ می‌کند: ولی اثر سیستمیکی آن وقتی بروز می‌کند که در خاک مصرف شود، در این صورت جذب ریشه شده و در آوند چوبی حرکت می‌کند. مصرف اصلی این حشره‌کش در مبارزه با نژادهایی از شته است که در برابر ترکیبات فسفره مقاوم شده‌اند. در ایران به صورت پودر وتابل و فرمولاسیون روان ریز خشک 50% موجود است و برای مصرف علیه شته روی درختان میوه، توتون، جالیز و گیاهان زینتی به نسبت 0.5 تا 1 در هزار توصیه شده است. این ترکیب سمیت متوسطی برای پستانداران دارد و همین‌طور برای کفشدوزک (شکل 3) و زنبور عسل نسبتا کم‌خطر است. پریمیکارب یک حشره‌کش مطلوب در مدیریت تلفیقی آفات است.

شکل 3: کفشدوزک مفید در کشاورزی به عنوان شکارگر برخی آفات

بندیوکارب

بندیوکارب یک حشره‌کش تماسی-گوارشی است که روی گیاهان زراعی تا اندازه‌ای اثر سیستمیک دارد. همچنین روی انواع حشرات خانگی و آفات انباری مؤثر است. این ترکیب برای مصرف داخل ساختمان‌ها مناسب است: چون بوی آن کم بوده و اثرات جنبی مثل خوردگی و نیز رنگ شدن در و دیوار به علت سم‌پاشی ندارد. این ترکیب در ایران به صورت پودر 80% موجود است. برای مبارزه با سوسری می‌توان 100 گرم آن را در 20 لیتر آب حل کرده و سم‌پاشی نمود.

تیودیکارب

تیودیکارب یک حشره‌کش اگزایم‌کاربامات است که دارای اثر گوارشی-تماسی بوده و علیه آفات راسته بال پولکداران، دوبالان و سخت بالپوشان مصرف می‌شود. این ترکیب روی حشرات مفید تاثیر کمی دارد و برای مبارزه تلفیقی توصیه می‌شود. در ایران به صورت فرمولاسیون روان ریز خشک 80% موجود است و علیه کرم غوزه به نسبت 0.75-1 کیلو در هکتار توصیه می‌شود. این حشره‌کش دارای خاصیت تخم‌کشی در برابر گونه‌های مختلف هلیوتیس و چندین گونه از راسته بال پولکداران است، که این خاصیت دو دلیل عمده دارد: اول سمیت گوارشی زیاد این ترکیب برای لارو حشره است وقتی در طی تفریخ شدن شروع به هضم لایه‌های پوسته تخم می‌کند و حشره‌کش وارد بدن او می‌شود و دوم در بعضی از حالات نتیجه اثر تماسی مستقیم با این حشره‌کش است. دوام اثر حشره‌کشی این ترکیب بعد از سم‌پاشی حدودا 14 روز است. تیودیکارب با بعضی از قارچ‌کش‌های دی‌تیوکاربامات، ترکیبات اسیدی و بازی و نیز روغن‌های گیاهی قابل اختلاط نیست. مصرف این حشره‌کش به میزان بیشتر از حد توصیه شده (5 در هزار) برای ضدعفونی بذر پنبه باعث اثرات منفی در سبز شدن و سرعت جوانه زنی بذر شده و آن را برای حمله پاتوژن‌ها حساس‌تر غلظت 2 در هزار این حشره‌کش، در مقایسه با فوزالون و اندوسولفان نتایج بهتری برای کنترل سوسک برگخوار نارون (شکل 4) داشته است.

شکل 4: سوسک برگخوار نارون

ترکیبات سیستمیک کاربامات

کاربامات‌هایی که شرح داده شد در ایران مصرف می‌شوند. ترکیبات دیگری هم از این گروه وجود دارند که همگی سیستمیک بوده و وارد ریشه و برگ گیاه می‌شوند. از جمله این ترکیبات می‌توان به آلدیکارب، کاربوفوران و اگزامایل اشاره کرد، که به عنوان نماتدکش هم کاربرد دارند.

آلدیکارب

آلدیکارب از جمله اگزایم کاربامات‌هاست که حلالیت زیادی در آب دارد و و سمی‌ترین آفت‌کش ثبت شده است. این ترکیب به صورت گرانول برای مصرف در خاک علیه آفات فرموله شده است و به نسبت 11-0.5 کیلو در هکتار مصرف می‌شود. مصرف گرانول 10% آفت‌کش به میزان 50 کیلو در هکتار، نماتد چغندرقند (شکل 5) را کنترل کرده و محصول را 1.5 برابر افزایش می‌دهد.

شکل 5: آثار خسارت نماتد سیستی چغندر

اگزامایل

اگزامایل در سال 1969 معرفی شد. این ترکیب آفت‌کشی است سیستمیک که علیه حشرات، نماتدها و کنه‌ها مصرف دارد. اگزامایل هم در خاک و هم روی گیاه مصرف می‌شود. گاهی هم ان را در آب سیستم قطره‌ای برای اثر سیستمیکی از راه ریشه حل می‌کنند. خاصیت سیستمیکی این ترکیب به نحوی است که در بعضی از گیاهان وقتی روی اندام‌های هوایی سم‌پاشی شود به ریشه منتقل می‌شود.

کاربوفوران

کاربوفوران یک ترکیب سیستمیک طیف وسیع با خاصیت حشره‌کشی، کنه‌کشی و نماتدکشی است، که به مقدار 10-6 کیلو در هکتار برای مبارزه با آفات ریشه مخصوصا نماتد مصرف می‌شود.