مقاله آشنایی با روش‌های ضدعفونی خاک

خاک محیطی زنده و فعال است که در آن موجودات زنده مختلفی در حال فعالیت و رقابت دائم با یکدیگر هستند. بسیاری از این موجودات زنده با فعالیت‌های خود و با تاثیر روی فعالیت سایر موجودات، محیط را برای رشد گیاهان مساعد نموده و در حقیقت موجودات مفیدی محسوب می‌گردند. همچنین برخی موجودات زنده خاک به عنوان عوامل بیماری‌زا، به روش‌های مختلف موجب توقف فعالیت و جلوگیری از رشد گیاهان محسوب شده و در بسیاری از موارد باعث مرگ ریشه‌ها می‌شوند. هدف از ضد عفونی خاک، جلوگیری از فعالیت این گروه از موجودات مضر است.

 

دیگر موارد ضد عفونی‌کننده خاک

کلروپیکرین (گاز اشک‌آور) به عنوان یک قارچ‌کش و نیز لاروکش برای ضد عفونی خاک گلخانه‌ها (شکل 1) مفید است. برای این منظور گاز را در سوراخ‌هایی که به فاصله 25 تا 30 سانتی‌متری از یکدیگر قرار دارند به عمق 8 تا 15 سانتی‌متری خاک تزریق می‌نمایند و بلافاصله روی خاک را برای مدت 48 ساعت با پارچه‌های غیر قابل نفوذ نسبت به گاز می‌پوشانند تا از تصعید گاز جلوگیری شود. در ضد عفونی خاک‌ها با استفاده از کلروپیکرین، حداقل به مدت یک هفته تا ده روز باید منتظر ماند تا اثرات سمی گاز از خاک حذف گردد و سپس اقدام به کاشت نمود. اگرچه کلروپیکرین علیه بسیاری از حشرات، نماتدها و عوامل بیماری‌زای خاک مؤثر است، اما معایبی مانند تاثیر سو روی گیاهان و انسان، گران بودن و نیز مشکلات مربوط به کاربرد آن، گاز را به یک ماده ضد عفونی کننده کم‌اهمیت تبدیل نموده است.

نمونه‌ای از روش ضد عفونی خاک گلخانه

شکل 1- نمونه‌ای از روش ضد عفونی خاک گلخانه

از حدود سال 1942، تحقیق برای یافتن مواد شیمیایی مطلوب‌تر آغاز و سرانجام سه ماده شیمیایی ضد عفونی کننده خاک به نام‌های D-D (مخلوطی از 2 و 3 دی‌کلروپروپن)، E.D.B (اتیلن‌دی‌بروماید) و MB (متیل‌بروماید) کشف و در سطوح وسیع به کار گرفته شدند. D-D و E.D.B دارای نقطه جوش نسبتا بالایی هستند که بعد از تزریق به درون خاک به آهستگی تصعید می‌شوند، به همین دلیل بسیار مؤثر می‌باشند و پوشاندن سطح خاک بعد از تزریق لزومی ندارد. با توجه به مزایای فوق، دو ماده مزبور در وسعت بسیار زیاد و بخصوص علیه نماتدهای خاکزی استفاده می‌شوند. توصیه می‌شود که هنگام استفاده از این ماده، خاک کمی گرم باشد و بعد از مصرف نیز کمی منتظر بمانیم و سپس اقدام به کشت کنیم. هر دو ضد عفونی کننده فوق خاصیت قارچ‌کشی اندکی نیز دارند.

متیل‌بروماید که نقطه جوش پایینی دارند، به صورت گاز مصرف می‌شود یا می‌توان آن‌را در تتراکلریدکربن، گزیلن یا پروپن دارای کلراید حل و به صورت مایع مصرف نمود. از این ماده برای ضد عفونی خاک گلخانه‌ها نیز استفاده می‌شود و خاک ضد عفونی شده حتما باید با پلاستیک پوشانده شود. از مزایای آن، نفوذ سریع و راحت به درون خاک، عدم گیاه‌سوزی و تصعید سریع بعد از مصرف می‌باشد. اگرچه برای کاربرد آن علیه قارچ‌ها، باید غلظت بیشتری از آن‌را به‌کار گرفت، اما در هر حال علیه قارچ‌های خاکزی و بخصوص عوامل بوته‌میری کاملا مؤثر است. مهم‌ترین ترکیبات شیمیایی ضد عفونی‌کننده خاک شامل نماگون، واپام، میلون، ورلکس، تراکلر، دکسون، اتازول، پروپاموکارب و تریوزون می‌باشند.

برای کنترل پوسیدگی آرمیلاریایی درختان میوه هسته‌دار (شکل 2) لازم است تمام درختان آلوده و بقایای آن‌ها از باغ خارج شده و سوزانده شوند. درختان سالم که اطراف درختان آلوده قرار دارند نیز باید حذف شوند. در پاییز نیز برای هر متر مربع از باغ، دو گرم متیل‌بروماید مصرف می‌گردد. برای این منظور خاک را خشک نگه می‌داریم و گاز را تا آنجا که ممکن است عمیق‌تر تزریق می‌نماییم، سپس برای مدت دو هفته با پلاستیک روی آن‌را می‌پوشانیم. بعد از برداشتن پوشش پلاستیکی خاک به مدت یک ماه در معرض هوای آزاد قرار می‌گیرد تا باقیمانده گاز کاملا از از ان خارج شود سپس اقدام به کاشت نهال‌های جدید خواهیم نمود.

پوسیدگی آرمیلاریایی درختان میوه

شکل 2- پوسیدگی آرمیلاریایی درختان میوه

در برخی موارد قارچ‌کش‌های سیستمیک و حفاظتی را می‌توان از طریق ریختن در آب آبیاری علیه بیماری‌های خاکزی به کار برد که این عمل Fungigation موسوم است. همچنین برخی از بیماری‌های برگی مانند سفیدک‌های دروغی و زنگ‌ها (شکل 3) را می‌توان با مخلوط کردن قارچ‌کش‌هایی مانند Metalaxyl و Tridimenol در کودهای شیمیایی و استفاده از مخلوط آن‌ها قبل از کاشت، به طور موفقیت‌آمیزی کنترل نمود.

نمونه‌ای از بیماری زنگ در گندم

شکل 3- نمونه‌ای از بیماری زنگ در گندم

 

 

 

طالبی جهرمی،  خلیل (1391). سم‌شناسی آفت‌کش‌ها (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

ارسال نظر