کاربرد مالچ کلش در کنترل تریپس پیاز در مزارع پیاز
پیاز یکي از محصولات مهم زراعي در کشور است. سطح زیر کشت آن در سال زراعي 1396 - 1395 قریب به 54 هزارهکتار و راندمان تولید بالای 42 تن در هکتار بود. ضرورت توجه به کاهش خسارت ناشي از آفات و بیماری‌ها در تولید این محصول اهمیت بسزایي دارد. در بین این عوامل بازدارندهی تولید، تریپس پیاز به عنوان یک آفت کلیدی و درجه اول مزارع پیاز گزارش شده است. این آفت در مرحله‌ی بلوغ و پورگي از شیره گیاهي سلول‌های سطحي برگ‌های میاني بوته تغذیه کرده و موجب تخریب آن‌ها و انهدام کلروفیل برگ مي‌شود. آثار خسارت به صورت لکه‌های نقره‌ای رنگ بر روی سطح برگ ظاهر مي‌گردد. در نهایت موجب کوچک ماندن غده‌های پیاز و کاهش عملکرد مي‌گردد.
استفاده از انواع مالچ‌های طبیعي و مصنوعي از جمله مالچ کلش از روش‌های کنترلي است که در دو دهه‌ی اخیر مورد توجه قرار گرفته است. مالچ‌ها با تغییر شرایط بیولوژیک و اکولوژیک محیط ریشه، مقاومت گیاه را در برابر آفات افزایش مي‌دهند. همچنین مالچ‌های آلي با تأمین پناهگاه و بستر مناسب جهت استراحت روزانه یا شبانه دشمنان طبیعي فعال در محیط، موجب افزایش جمعیت این عوامل در مزرعه شده و در نتیجه کارایي آن‌ها را در مزرعه افزایش مي‌دهند. مالچ‌های آلي را مي‌توان از یونجه، کاه، کمپوست، برگ، بقایای محصول، سوزن کاج، تراشه چوب، خاك اره، بقایای چمن‌زني، پوست خرد شده درختان یا هر ماده گیاهي دیگر که به راحتي در دسترس باشد، تهیه کرد.
شکل1-آفت ترپیس پیاز
مطالعات نشان داده است که استفاده از مالچ پوست تراشیده چوب همراه با یک حشرهکش مانند آزادیراختین یا لامبداسای‌هالوترین، تریپس پیاز را بطور مطلوب و با کمترین اثرات سوء روی حشرات مفید کنترل مي‌کند. همچنین استفاده از مالچ کاه در برنامه‌های مدیریت تلفیقي تریپس پیاز درمزرعه پیاز، امید بخش اعلام شده است. مالچ‌پاشي با مواد آلي بعنوان یک روش مدیریتي مهم توصیف شده که امروزه مي‌تواند به طور گسترده در کشاورزی برای سرکوب علف‌های هرز، حفاظت از آب و خاك، افزایش دمای خاك و کنترل فرسایش استفاده شود. استفاده از مالچ آلي حتي خسارت ویروس‌های گیاهي را در مزارع پیاز کاهش مي‌دهد. بعنوان مثال با استفاده از مالچ کلش و کاهش جمعیت مهمترین ناقل این بیماری (تریپس پیاز)،ویروس لکه زرد زنبق را که در مزارع پیاز نواحي غرب نیویورك خسارت زیادی وارد مي‌کرد را کنترل کرده‌اند.
مالچ آلي به عنوان یک روش کنترل زراعي وقتي ارزشمندتر خواهد بود که مزایای نسبي مالچ، در تأمین پناهگاه احتمالي دشمنان طبیعي و حفظ رطوبت خاك به ویژه در مناطقي همچون استان آذربایجان شرقي که با خشکسالي جدی مواجه است، لحاظ گردد. استفاده از یک نوبت حشرهکش در ابتدای فصل همراه با مالچ موجب خواهد شد که آفت در ابتدای فصل تا آشکار شدن نقش کنترلي مالچ، سرکوب شده و در عین حال از نگراني پیازکاران نسبت به خسارت آفت کاسته شود. استفاده از روش (مالچ کلش در ترکیب با یک نوبت حشرهکش) روند تغییرات جمعیت تریپس پیاز را به طور چشمگیر کاهش مي‌دهد که نشان دهنده اثر مطلوب مالچ کلش در کاهش جمعیت آفت مي‌باشد. بطور کلي روش استفاده از (مالچ کلش در ترکیب با یک نوبت حشرهکش) با بالالترین تلفات تریپس پیاز بیشترین درصد تأثیر را در کنترل این حشره دارد و بهترین روش از نظر میزان تأثیر و پایداری در مدیریت آفت است بطوری‌که مي‌تواند در طول دوره‌ی داشت (از جمله در مرحله‌ی رشدی حساس گیاه پیاز یعني هنگام تشکیل سوخ) حدود 48 % از فراواني جمعیت آفت را نسبت به شاهد کاهش دهد.
شکل2- آفت تریپس پیاز و علائم خسارت آن
استفاده ازمالچ کلش از لحاظ اقتصادی نیز بطور نسبي با صرفه‌تر است زیرا که استفاده از مالچ کلش به تنهایي کمترین هزینه را در مقایسه با سایر روش‌های کنترل دارد و از طرف دیگر از میزان مصرف حشره‌کش‌ها در طول فصل به طور چشمگیر کاسته مي‌شود که این خود باعث حفاظت از فون مفید مزرعه در تولید محصول سالم‌تر مي‌شود. طبق برآورد انجام شده، استفاده از مالچ کلش به‌تنهایي برابر با هزینه دو نوبت استفاده از حشرهکش ایمیداکلوپراید (کونفیدور) برای کنترل تریپس پیاز است.
دستورالعمل
استفاده از مالچ کلش صرفه‌جویي در هزینه‌ها، معادل دو نوبت استفاده از حشرهکش ایمیداکلوپراید (کونفیدور)، را در پي دارد. با این وجود کاربرد مالچ کلش در مزارع پیاز نیازمند انجام تمهیداتي است که بایستي برای آن فراهم شود که در ذیل بیان مي‌شود:
1-کاشت پیاز در مزرعه باید به موقع انجام شود و بعد از تنک بوته‌های پیاز و وجین علف‌های هرز، از مالچ کلش همزمان با مرحله‌ی رشدی 3 تا 4 برگي بوته‌ی پیاز استفاده گردد.
2-مالچ کلش مورد استفاده باید سالم، عاری از آفت، بیماری و علف هرز باشد و به مقدار حدود 400 تا 500 کیلوگرم به ازای هر هکتار و بطور یکنواخت و حداکثر با ارتفاع 5 سانتي‌متر در بین ردیف‌های کشت پیاز قرار داده شود.
3-آبیاری به موقع برای جلوگیری از تنش بوته‌های پیاز همچنین پایش مزرعه بخصوص در اوایل فصل کاشت برای بررسي خسارت آفت و لزوم استفاده از کنترل شیمیایي با یکي از آفتکش‌های ثبت شده برای کنترل تریپس پیاز توصیه مي‌شود.
4-پس از مالچ‌پاشي، حداکثر یک نوبت حشرهکش مناسب با غلظت توصیه شده در هنگام مشاهده علائم خسارت تریپس استفاده شود.