مقاله آشنایی با فرمولاسیون علفکش‌ها

گروه بزرگی از آفت‌کش‌ها را علف‌کش‌ها تشکیل می‌دهند. به‌ویژه از اوایل دهه 70 میلادی پس از مطرح شدن استراتژی مدیریت تلفیقی آفات و توجه به کاهش مصرف سموم، نگاه سازندگان این محصولات به سمت علف‌کش‌ها معطوف شده است. اعداد و ارقام نیز افزایش تولید بیش از صددرصد را تا اواسط دهه 90 نشان می‌دهند. در کشور ما نیز مصرف علف‌کش‌ها سیر صعودی داشته و در حال حاضر نزدیک به 50 درصد آفت‌کش‌های مصرفی را علف‌کش‌ها تشکیل می‌دهند. در مورد علف‌کش‌ها نیز مانند سایر آفت‌کش‌ها، ماده تکنیکال متداول نیست زیرا پخش آن به راحتی امکان‌پذیر نیست. برای کاربرد راحت‌تر و مناسب‌تر سموم، آنها را با مواد دیگری مخلوط می‌کنند. عمل مخلوط کردن ماده تکنیکال با مواد کمکی و جانبی که باعث ایجاد تغییرات فیزیکی مناسب در سم شده و در نتیجه کاربرد آن را عملی می‌سازد، فرمولاسیون نامیده می‌شود.

 

انواع فرمولاسیون در علف‌کش‌ها

فرمولاسیون علف‌کش‌ها به دو گروه کلی تقسیم می‌شود:

1-فرمولاسیون‌های مایع (شامل محلول‌ها، امولسیون شونده‌های غلیظ)

2-فرمولاسیون‌های خشک (شامل گرانول‌ها، پودرهای وتابل و ...)

فرمولاسیون‌های مایع

1-محلول‌های SL : سمومی که ماده مؤثره آنها در آب قابل حل باشند به این شکل فرموله می‌شوند. در این فرمولاسیون‌ها ماده تکنیکال به همراه سورفاکتانت و چسباننده‌ها به شکل محلول، اماده می‌شوند و پس از اختلاط با اب مشابه امولسیون شونده‌ها تغییر رنگ در محلول ایجاد نمی‌شود. محلول‌ها عموما شفاف بوده و نور از آنها عبور می‌کند. نمک بسیاری علف‌کش‌ها در آب قابل حل هستند که از جمله آنها می‌توان دالاپون (نمک سدیم)، TCA، MCPA، 2,4-D  (شکل 1) اشاره کرد.

نمونه‌ای از کاربرد علف کش 2,4-D برای کنترل علف هرز تاج خروس در مزارع ذرت است.

شکل 1­- نمونه‌ای از کاربرد علف کش 2,4-D برای کنترل علف هرز تاج خروس در مزارع ذرت است.

2-امولسیون شونده‌های غلیظ (EC): شامل مخلوطی از ماده تکنیکال و مواد امولسیون کننده است و در مورد سمومی اعمال می‌شود که ماده مؤثره قابل حل در آب نبوده، اما در حلال‌های روغنی حل می‌شوند. مخلوط این فرمولاسیون با آب شیری رنگ می‌شود.

3-کنسانتره‌های سوسپانسیون‌شونده (SC): این فرمولاسیون نیز در مورد علف‌کش‌هایی به کار می‌رود که در آب حل نمی‌شوند، آنها را همراه مواد پخش کننده و خیس کننده به صورت سوسپانسیون غلیظ در می‌آوردند. این نوع ترکیبات پس از اختلاط با آب به صورت سوسپانسیون رقیق در آمده و مصرف می‌شوند. عیب اصلی آنها رسوب ذرات است و نیاز به هم‌زنی مداوم دارند. به این فرمولاسیون‌ها Flowable نیز می‌گویند.

در مورد برخی فرمولاسیون‌های مایع نظیر EC و SC بادی به این نکته اشاره شود که مواد افزوده ممکن است ساینده نازل‌ها (در مورد SCها) یا خورنده قطعات لاستیکی (در مورد ECها) باشند که در زمان مصرف باید احتیاطات لازم را در مورد چگونگی کاربرد و تمیز کردن مخازن، لوله‌ها و نازل‌ها پس از مصرف رعایت نمود.

فرمولاسیون‌های خشک

1-پودرهای وتابل: در این مورد، ماده مؤثره را که معمولا جامد و نامحلول در آب است همراه با حامل‌های خنثی نظیر رس، کائولینیت یا تالک و مواد خیس‌کننده و پخش کننده آسیاب نموده و مخلوط حاصل را به صورت پودر بسته‌بندی می‌کنند. این فرمولاسیون پس از اختلاط با آب به صورت رقیق در آمده و مصرف می‌شود. این فرمولاسیون پس از اختلاط با آب به صورت سوسپانسیون رقیق در آمده و مصرف می‌شود. علف‌کش‌های بوتاکلر، تیدیازورون، دیورون و آمترین (شکل 2) نمونه‌هایی از این فرمولاسیون می‌باشند.

یکی از موارد استفاده علف‌کش آمترین، کنترل علف هرز سوروف است.

شکل 2- یکی از موارد استفاده علف‌کش آمترین، کنترل علف هرز سوروف است.

 

2-گرانول‌های قابل پخش در آب: امروزه برای حل مشکل بادبردگی در پودرهای وتابل توجه به سمت این فرمولاسیون‌ها معطوف شده است که تا حد زیادی شبیه پودرهای وتابل هستند اما حامل به کار رفته دارای قدرت جذب رطوبت بیشتر بوده، نظیر ورمی‌کولیت و به دلیل شکل دانه‌ای فرمولاسیون، آزادسازی سم نیز به طور تدریجی صورت می‌گیرد.

3-گرانول: گرانول‌ها دانه‌هایی با اندازه‌های متغیر بوده که قطر آنها بین 25/0 تا 6 میلی‌متر است. درصد ماده مؤثره در این فرمولاسیون‌ها معمولا کم بوده و بین 2% تا 10% می‌باشند. محاسن عمده این فرمولاسیون‌ها عدم نیاز به سمپاش و حامل کاربردی، عدم گیاه‌سوزی در برگ گیاهان حساس و نبودن مشکل بادبردگی است.

عیب این نوع ترکیبات حجم زیاد است که مشکل حمل و نقل را افزایش می‌دهد. سموم بوتاکلر و بوتیلات به این شکل فرموله می‌شوند.

 

طالبی جهرمی،  خلیل (1391). سم‌شناسی آفت‌کش‌ها (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.