مقاله آشنایی با مورفولوژی کنه‌ها (قسمت دوم)

کنه‌های گیاهی از آفات بسیار مهم در کشاورزی هستند که امروزه اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند و باید با آن‌ها مبارزه گردد تا کیفیت محصولات کشاورزی تحت تاثیر قرار نگیرد. کنه‌ها از گروه بندپایان هستند که بدن آن‌ها یک پارچه است و سر، قفسه سینه و شکم از هم جدا و متمایز نیستند. برخلاف حشرات دارای شاخک نیستند و در آن‌ها پوره‌ها و جانوران کامل چهار جفت پا دارند، ولی پوره‌های سن اول سه جفت پا دارند و کنه‌های خانواده اریوفیده در همه حالات تنها دو جفت پا دارند. آشنایی با مورفولوژی و در واقع شکل‌شناسی کنه‌ها به شناخت هرچه بهتر آن‌ها و در نتیجه ارائه راه حل مؤثرتر درجهت کاهش خسارات ناشی از این آفت کمک خواهد کرد.

 

مورفولوژی کنه‌ها

پدیپالپ اولین زوج از پیوست‌های پس دهانی بوده و یک اندام حسی به‌شمار می‌رود که مجهز به موهای گیرنده تحریکات شیمیایی و لامسه‌ای است و به کنه در پیدا کردن غذا یا میزبان کمک می‌کند. در کنه‌های شکارگر پدیپالپ مجهز به اندامی است که از آن در جهت گرفتن و نگه داشتن طعمه استفاده می‌کند. کتوتاکسی موهای موجود در سطح پدیپالپ در شناسایی و تشخیص گونه در کنه‌ها بسیار حائز اهمیت است. حفره دهان  Buccal cavity درکنه‌ها منتهی به حلق یا Pharynx می‌شود. حلق به صورت یک پمپ مکشی در بلع غذا عمل می‌کند. ناحیه گناتوزوما دارای تعداد زیادی غدد بزاقی است که در هضم مواد غذایی نقش دارد. در کنه‌های تارتن غدد مولد ابریشم در قاعده پدیپالپ قرار گرفته که ترشحات آن از طریق مجرایی طول پدیپالپ را طی کرده و از طریق منافذی که در انتهای پدیپالپ قرار گرفته تحت عنوان Spinneret  از پدیپالپ خارج می‌شود (شکل 1).

نمایی از جزئیات قسمت ابتدایی بدن کنه‌ها

 

شکل 1- نمایی از جزئیات قسمت ابتدایی بدن کنه‌ها

ایدیوزوما در کنه وظایفی مشابه سر، سینه و شکم در حشرات دارد و ممکن است مجهز به تزئینات خاص کیتینی باشد. کتوتاکسی موهای موجود در سطح این صفحات در Idiosoma در تشخیص خانواده در کنه‌ها حائز اهمیت است.

ایدیوزوما در کنه‌ها ممکن است بوسیله شیارهای مختلفی به قسمت‌های مختلف تقسیم بندی شود که از آن جمله می‌توان به شیار Sejugol furrow اشاره کرد که بعد از جفت دوم پاها وجود دارد و ایدیوزوما را به دو قسمت Propodosoma و Hysterosoma تقسیم بندی می‌کند. اولی ناحیه‌ای است که جفت اول و دوم پا را شامل می‌شود و دومی از بعد از پای دوم تا انتهای بدن را شامل می‌شود. این ناحیه به نوبه خود توسط شیار Postpedal furrow که بعد از پای چهارم قرار دارد به دو ناحیه تحت عنوان ناحیه  Metapodosoma و Opisthosoma تقسیم بندی می‌شود. به مجموع Propodosoma و Metapodosoma ناحیه Podosoma گفته می‌شود که پاها در آن قرار می‌گیرد و شامل چهار جفت پا است و مجموع Propodosoma و Gnathosoma بنام Proterosoma خوانده می‌شود (شکل 2). بخش شکمی ایدیوزما ممکن است دارای صفحات مختلفی باشد که شکل صفحات و تعداد موهای موجود در صفحات از لحاظ تشخیص حائز اهمیت است.

نمایی از قسمت‌های گفته شده در بدن کنه‌ها

 

شکل 2- نمایی از قسمت‌های گفته شده در بدن کنه‌ها

 

 

طالبی جهرمی،  خلیل (1391). سم‌شناسی آفت‌کش‌ها (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

ارسال نظر