مشخصات گیاه‌شناسی گیلاس
گیلاس با نام علمی (Prunus avium) از خانواده (Rosaceae)، این درخت جزء میوه‌هاي هسته‌دار مي‌باشد كه درون بر میوه سخت و چوبي شده است و پوشش دانه غشائي و نازك است. سطح هسته صاف و میوه آن داراي یك هسته مي‌باشد. این درخت خزان كننده و بزرگ قامت ا ست و معمولا در بعضي از ارقام ارتفاع آن به 20 متر هم مي‌رسد. برگ‌ها داراي دندانه‌هاي نامنظم با طول 7.5-12.5 و عرض 3.25-6.25 سانتي متر مي‌باشند. دمبرگ‌ها بلند و داراي غده‌هاي قرمز رنگي است. گلها معمولا دارای 5 کاسبرگ و 5 گلبرگ بوده و رنگ گل ها سفید که تقریبا 2.5 -3 سانتی متر قطر دارند و به صورت منفرد یا گروه های حداکثر 5 تا 7 تایی در روی شاخه های یک ساله و یا اسپورها تشکیل می شوند.
میوه در گونه های وحشی، گرد هستند و رنگ آنها قرمز یا سیاه و دارای حداکثر قطر 2 سانتی متر میباشند. گل های گیلاس هر یک شامل قسمت های کاسبرگ، گلبرگ، مادگی و پرچم که شامل بساک و میله هستند میباشد. رسیدگی دانه گرده معمولا زمان خیلی کوتاهی قبل از باز شدن گل (از نوک سبز به نیمه سبز) اتفاق می افتد. گلها معمولا 30-26 پرچم دارند که در پایه با گلبرگ ها و کاسبرگ ها و لبه کاسه گل پیوسته هستند. مادگی صاف و بدون کرک و معمولا واحد است و به پایه کاسه گل متصل است و اغلب کوتاه تر از پرچم ها هستند.
جدول1- مشخصات گیاه‌شناسی گیلاس
|
نام فارسی
|
گیلاس
|
|
نام انگلیسی
|
Cherries
|
|
نام علمی
|
Prunus avium
|
|
خانواده
|
Rosaceae
|
شکل 1- آشنایی با درخت، برگ، گل و میوه گیلاس
کاشت
گیلاس براي گل انگیزي به طول روز حساس نیست و تنها اثر این عامل روي آن، کمتر و یا بیشتر کردن دوره فتوسنتز است. بر خلاف طول روز، شدت نور در رشد و باروري درختان موثر است. تغییر دادن شدت نور در سطح باغ کاري غیر عملی است و تنها راه نـوررسانی کافی به داخل درخت، دادن شکل و تراکم مناسب به شاخ و برگ آن است. از اثرات بسیار مهم نور در درختان میوه، ایجاد رنگ خاص در آنها است. در نقـاطی که هوا اغلب ابري بوده یا رطوبتی است، طبیعتا نور خورشید به مقدار کافی به درختان نمی‌رسد. بنابراین باید فاصله درختان را در چنین مناطقی بیشتر گرفت و بر عکس در مناطقی که نور زیادي به درخت می‌رسد و باعث سوختن برگ‌ها و گاهی تنه می‌شود باید درختان را در فواصل نزدیکتر کشت نمود.
خاك مناسب گیلاس باید به صورت یک بستر لومی با خاصیت تامپونی خوب و حداقل 1 متر عمق، داراي زهکشی مناسب اما با ظرفیت خوب نگهداري آب باشد. سیستم‌هاي ریشه‌اي گیلاس به زهکشی ضعیف یا خاك‌هاي مرطوب حساس است. در خاك‌هاي مرطوب منافذ خاك کاملا با آب پر می‌شوند و در صورتی کـه کلیه منافذ هوا نیز با آب پر نشده باشند، فقط منافذ کمی وجود خواهد داشت که حاوي هوا خواهند بود. درختان گیلاس در بازده pH 5 تا 7.5 قابلیت رشد دارند.
در حقیقت انتخاب بهترین زمان کاشت نهال گیلاس به عواملی مانند نوع نهال، اندازه و سلامت ریشه آن، محیط زندگی، فصل، دمای هوا در روز کاشت، آبیاری و بستگی دارد.
شکل 2- باغ گیلاس
داشت
بر اساس یک قاعده کلی، هرگاه منطقه‌اي داراي بارندگی بیش از 700 میلیمتر، با پراکندگی یکنواخت باشد، براي پرورش درختان میوه به صورت دیم مناسب است. در نقاطی که باران سالیانه بین 500 تا 700 میلیمتر است، معمولا 3تا 1نوبت آبیاري تابستانه لازم است و در مناطقی که کمتر از 500 میلیمتر بارندگی داشته باشد، نیاز به آبیاري مرتب در سراسر فصل رشد دارد. اکثر قریب به اتفاق نقاط ایران در گروه سوم قرار دارند و در آنها تنها گیاهان بسیار مقاوم در برابر کم آبی از قبیل (انگور، بادام، پسته و انجیر) را میتوان به صورت دیم پرورش داد و سایر میوه‌ها نیاز به آبیاري مرتب دارند.
ریشه‌های درختان گیلاس و آلبالو در سال‌های اول کم و کوچک هستند در نتیجه احتیاج به مواد غذایی و عناصر غذایی کم است در این دوره نهال‌ها نباید با تنش خشکی یا غرقابی مواجه شوند. ميزان كود بسته به خاك زمين متغيير است اما آن چيز كه مسلم است بهترين كود همان كود پوسيده دامي است كه موجب بهبود بافت خاك مي‌شود. بهترین ترکیب کودی شامل 80 کیلوگرم ازت، 70 کیلوگرم فسفر و 120 کیلوگرم پتاس در هکتار است. مصرف کودهای فسفر و پتاسیم در اواخر پاییز تا اواسط زمستان به همراه کود دامی پوسیده در چالکود است و کودهای ازته بعد از شروع فصل رشد در بهار مصرف می‌شود. در گیلاس (مصرف سه نوبتی کود نیتروژن در یک سال زرا عی به صورت 10درصد مصرف در اواخر فصل زمستان،20 درصد در اوایل فصل ر شد و20 درصد باقی مانده در اوا خر شهریور ماه) توصیه مي‌شود.
برداشت
برداشت گیلاس در بسیاری از استان‌های کشور، از اوایل خرداد ماه آغاز و با توجه به زمان رسیدن ارقام مختلف تا اواخر مرداد ادامه دارد. به دلیل حساس بدون این میوه، برداشت آن بصورت دستی انجام می‌شود.
شکل 3- برداشت دستی گیلاس