مشخصات گیاهشناسی پشن فروت
پشن فروت با نام علمی (Passiflora edulis) از خانواده (Passifloraceae)، مانند انگور دارای بوته‌ای چند ساله (5 تا 7 و به ندرت 10 ساله)، پر رشد، قوی، پیچکدار و رونده به ارتفاع 5/6-5 متر می‌باشد. گیاهی آفتاب‌دوست است و هنگام کشت نیاز به قَیم، داربست و آلاچیق دارد. دارای ارقام خوراکی زرد و ارغوانی و میوه درشت است و دو نوع رقم ارغوانی و زرد دارای برگ‌هایی به قطر 10-18 سانتیمتر با سه بریدگی و با حاشیه مضرس هستند، ولی در نوع میوه درشت، برگ‌ها تخم مرغی شکل و کشیده با طول 20-10 سانتیمتر است. برش عرضی ساقه چهار گوش است، ساقه‌های جوان و پیچک‌ها به خصوص در نوع زرد به رنگ صورتی و گاهی ارغوانی ظاهر می‌شوند. گل‌های نوع ارغوانی قدری کوچکتر (5/4سانتیمتر) از گل‌های نوع زرد (شش سانتیمتر) و به رنگ سفید با مرکزیت آبی لاجوردی می‌باشند. گل‌ها در پشن فروت انفرادی و معطر و در کنار جوانه‌های رشد فصل جاری ظاهر می‌شوند. سه عدد براکته به رنگ سبز و درشت، پنج عدد کاسبرگ به رنگ سبز کم‌رنگ و پنج عدد گلبرگ به رنگ سفید با مرکز آبی رنگ و پنج پرچم با بساک‌های بزرگ و یک تخمدان با کلاله سه شاخه شبیه عقربه‌های ساعت دارد.
میوه آن از نوع سته، گرد تا تخم مرغی، رنگ آن از زرد تا بنفش تیره در مرحله رسیدن می‌باشد. پوست آن دارای حالت چرمی است. محتوایات داخلی آن آبدار و دارای تعداد زیادی بذر می‌باشد. میوه آن به دو شکل تازهخوری و در صنایع تبدیلی کار برد فراوان دارد.
جدول 1- مشخصات گیاهشناسی پشن فروت
|
نام فارسی
|
پشن فروت
|
|
نام انگلیسی
|
Passion fruit
|
|
نام علمی
|
Passiflora edulis
|
|
خانواده
|
Passifloraceae
|
شکل 1- آشنایی با بوته، برگ، گل و میوه گیاه پشن فروت
کاشت
واریته ارغوانی این میوه، نیمه گرمسیری بوده و در مناطقی که دچار یخ زدگی نمی‌شوند، کشت می‌گردد. برخی از ارقام آن تا شش درجه زیر صفر را تحمل می‌کنند. در دماهای پایین با وجود صدمات جدی به اندام‌های هوائی، ریشه‌ها، زنده مانده و قادر به تولید پا جوش خواهند بود. واریته زرد، گرمسیری بوده و به سرما حساس‌تر است. همه ارقام این میوه بدلیل داشتن برگ‌های بزرگ و رونده بودن بایستی در مقابل وزش بادهای تند حفظ شوند. در مناطقی که میزان بارندگی سالیانه بیش از 900 میلی‌متر (به شرط پراکنش مناسب بارندگی در طول سال) باشد، امکان کشت دیم آن وجود دارد. این گیاه در شرایط دمایی 18 تا 25 درجه سانتیگراد دارای رشد مطلوبی است. این گیاه در ارتفاع 1200 تا 1800 متر بالاتر از سطح دریا، کشت می‌گردد.
پشن فروت نیاز به آفتاب کامل دارد ولی در مناطقی که گرمای شدیدی حاکم باشد، بهتر است در مکان نیمه آفتاب کشت شود. از آنجا که بوته پشن فروت بسیار پر رشد بوده و تنه مقاومی ندارد، بایستی در کنار قَیم، فنس و یا آلاچیق کشت گردد. همچنین جهت حفاظت از سرما در محوطه منازل، بهتر است در پناه دیوارها کشت شود. گیاه پشن فروت 6 تا 12 ماه پس از کشت در زمین اصلی، شروع به باردهی می‌نماید. عملکرد محصول این گیاه در شریط مطلوب بین 15 تا 20 تن در هکتار است. فاصله کشت روی ردیف‌ها سه متر و بین ردیف‌ها دو متر می باشد، که با احتساب فضای مناسب برای هر درختچه ( بوته) به میزان شش متر مربع، میتوان به طور تقریب به تعداد 1660 اصله نهال در هکتار کشت نمود.
پشن فروت در بسیاری از خاک‌ها رشد می‌کند ولی در خاک‌های شنی- لومی با اسیدیته 5/6 الی 5/7 مناسب‌ترین رشد رویشی را دارد. زهکشی مناسب برای رشد آن ضروری است. خاک باید از مواد آلی، غنی باشد. در صورتی که خاک زیادی اسیدی باشد، افزودن آهک به خاک می‌تواند مفید واقع گردد. به دلیل وجود ریشه‌های سطحی، وجود یک لایه ضخیم مواد آلی به رشد بهینه آن کمک خواهد کرد.
شکل 2- مزرعه پشن فروت
داشت
آبیاری منظم در تشکیل مداوم گل و میوه نقش مهمی به سزایی دارد. آبیاری در زمان رسیدن میوه بیشتر از زمان‌های دیگر باید مورد توجه قرار گیرد.
بدلیل رشد فراوان، نیاز غذایی پشن فروت، زیاد است. فرمول کودی 175 گرم سوپر فسفات تریپل به همراه 20 کیلوگرم کود دامی پوسیده برای هر اصله نهال و یا 300 گرم کود نیترات آمونیم کلسیم در دو نوبت (150 گرم در هر نوبت) در فصل بارندگی جهت تولید محصول مناسب توصیه شده است. همچنین فرمول کودی مناسب با نسبت 20-5-10 NPK به میزان 1400 گرم، چهار نوبت در سال، به فاصله 45 سانتیمتر از طوقه گیاه (در درختان بالغ بیش از دو ساله) می‌تواند در عملکرد محصول بسیار موثر باشد. باید توجه داشت،گیاهانی که دچار سرمازدگی شده‌اند، پس از گرم شدن هوا نیاز به تغذیه بیشتری دارند. در خاک‌های قلیایی و شنی، مصرف فسفر نسبت به ازت و پتاس کمتر است. همچنین کمبود عناصر ریز مغذی در این نوع خاک‌ها توسط چهار مرحله محلولپاشی در سال بر طرف می‌گردد.
برداشت
میوه‌ها خیلی سریع از رنگ سبز به ارغوانی سیر یا زرد تغییر رنگ می‌دهند. سپس در عرض چند روز بر روی زمین می‌افتند، که باید در اسرع وقت نسبت به جمع‌آوری آن‌ها اقدام نمود. جهت نگهداری در انبار، ابتدا باید اقدام به شستن و خشک کردن میوه‌ها نمود. سپس باید به آرامی آن‌ها را در جعبه قرار داد. میوه‌ها را میتوان به مدت 2 الی 3 هفته در دمای 10درجه سانتیگراد نگهداری کرد. میوه‌ها وقتی که به آرامی در حال پژمرده شدن و پلاسیدن می‌باشد، شیرین‌تر می‌شوند. میوه و عصاره آن را به آسانی میتوان فریز نمود. طعم و مزه پشن فروت خیلی شبیه به میوه مرکبات می‌باشد. لذا به همین خاطر با ذائقه و سلیقه بسیاری از مردم سازگاری دارد.
شکل 3- برداشت دستی میوه پشن فروت