مشخصات گیاهشناسی انبه
انبه از رده دولپهايها، راسته افراسانان، تيره پسته ايان و داراي 50 گونه ميباشدم شخصه عمده بيشترگونههاي اين خانواده، داشتن كانال هاي رزيني و نيز در پـارهاي از آنها، شيره سمي و اشك آور (حساسيتزا) وجود دارد كه گاه عوارض شديد پوسـتي در انسان ايجاد ميكند. درخت انبه قد بلندي دارد و ممكن است به 35 تا 40 متر برسد. قطـر قسمت شاخ و برگدار آن نيز ميتوانـد بـه 10متر برسد. عمر اين درخـت طـولاني اسـت و برخي از درختهاي انبه با وجـود 300 سـال سن هنوز ميوه ميدهند. تاج درخت (فرم شـاخهها) متراكم و كروي شكل يا تخم مرغي است. شاخهها قوي و ضـخيم و اغلـب داراي ميان گره‌هاي يك در ميان كوتاه و بلند (كه مربوط به اوايل و اواخـر هـر دوره رشـد است) ميباشد. برگ درخت انبه نسبت به ارقام مختلف فرق ميكند و از حالت كشيده تا بيضي كوتاه تغيير ميكند و نوك برگ نيز از نوك تيز تا نوك گرد مشاهده مي‌شود. طول بـرگ 40 ـ 10 سانتي متر و عرض آنها بين 2ـ 10 سانتيمتر است.
ريشه آن نسبتـا طويل و در پارهاي از خاكهاي سبك تا عمق 5.5 متـر نيـز مشـاهده شده است. گلهاي انبه زرد يا قرمز رنگ ميباشد. شـكوفههـاي انبـه كوچـك و سفيد رنگ به صورت خوشـههـاي 10 تا 40 سانتي متري هستند نام ديگر ميوه انبه، منگو ميباشد. اين ميـوه اشـکال متفـاوتي دارد و داراي طعمي مطبوع و شيرين بوده و داراي هسته اي نسبتا بزرگ است. رسيدن ميوهها حدود 3 تا 6 ماه طول ميكشد به علـت بزرگ بودن ميوهها در انبه حتـي در شرايطي كه تعداد كمي از گـلهـا گرده افشاني كنند، محصول رضايت بخشي توليد مي‌شود.
جدول 1- مشخصات گیاه شناسی انبه
|
نام فارسی
|
انبه، منگو
|
|
نام انگلیسی
|
Mango
|
|
نام علمی
|
Mangifera
|
شکل 1- مشخصات گیاه شناسی انبه
تکثیر
ازدياد يا تكثير درخت انبه از هر نظر شبيه تكثير ساير درختان ميوه مـيباشـد. يعنـي هم ميتوان آن را با هسته يعني طريقه تناسلي و هم با قلمه و خواباندن شاخه و پيونـد يعني روش غير تناسلي ازدياد كرد.
کاشت
معمولاً پس از رسيدن ميوه، فورا هسته انبه را بايد در خاك كاشت. زمان رسيدن ميـوه انبه در نقاط مختلف متفاوت اسـت. در آب و هوائي شبيه به آب و هواي شمال هندوستان كه تقريبا از نظر درجه حـرارت و عـرض جغرافيائي شبيه به آب و هواي جنوب ايران (ميناب) ميباشد زمان كاشت هسـته انبـه اوايل تابستان است.
پرورش درخت انبه در زمين شور و همچنين داراي بافـت شـني مناسـب نمـي باشـد. در هنگـام آمـاده كـردن زمين اگر 20 تن كود حيواني پوسيده در هكتار استفاده گردد نتايج بسيار خوبي خواهد داشت. با توجه به اينكه نهال انبه در ابتدا نياز به آب فـراوان دارد لازم اسـت در ايـن خصوص از قبل تدارك لازم اتخاذ گردد.
حدود يك ماه قبل از كاشت نهال گودالي به عرض 36 سانتيمتر و به عمق يـك متر ايجاد و خاك سطح الارض به عمق cm 12را جداگانه نگهداري و در صورتي كـه خاك سطوح پائيني فاقد كلوخ باشد از آن استفاده مي‌شود. 15 الـي 20 روز چالـه را بايد به همين صورت رها كرد تا آفتاب زده و ميكروبهاي داخل آن از بين برود. نهالهاي پيوندي با سن يكسال مناسب كاشت در زمين اصـلي هسـتند. بهتـرين زمان كاشت نهالهاي پيوندي اوايل فصل بهار (بهمن مـاه در شـرايط جنـوب شـرق كشور) يا پاييز است.
شکل 2- باغ انبه
داشت
براي رشد و نمو مناسب گياه بايد هر سال از كودهاي شيميايي اسـتفاده نمـود. ميـزان مصرف كود شيميايي در سال اول بعد از كاشت گياه بوده و در سالهاي بعد همزمـان با شروع فصل بارندگي خواهد بود. همچنين مصرف كودهاي ازته قبل از شكوفهدهـي درخت در تثبيت ميوه موثر است. بهترين زمان مصرف كود حيواني در اوايل آذر و دي ماه ميباشد، همچنين زمان استفاده از كودهاي ازته و فسفره در اواخر بهمن ماه ميباشد. در ابتداي رشد نهال بايد از كودهاي ازته در اواخر فروردين تـا ارديبهشـت مـاه استفاده نمود.
ميزان آب موردنياز انبه 1100 - 1700ميلي متر در سال است. حداقل آب بـراي توليـد تجارتي 635 ميليمتر است اما به علت تحمل بالاي درخت،حتي در 300 ميليمتر نيز درخت انبه زنده ميماند. مدت زمان آبياري باغات انبه بستگي مستقيم به شـرايط آب و هوائي و ميزان بارندگي هر منطقه دارد. آبياري درختان مسن بسيار كم است. براي دورههاي اوليه دو تا سه ماه پس از كشـت، آبياري سه بار در هفته صورت ميگيرد. در دورههاي بعد آبياري در تابستان يـك بـار در هفته و درزمستان هر دو هفته يك بار انجام مي‌شود. درختان مثمر دو تا سه بـار در ماه آبياري ميشوند.
درخت انبه به صورت گنبدي شكل و تا حدود زيادي متناسب رشد ميكند، لـذا به هرس زياد نياز ندارد. با اجراي هرس ميتوان گسترش متوازن شاخهها و امكان استفاده حداكثر از سطح برگها را فراهم كرد. شاخههاي ضـعيف، خشـك، بيمار و آفت زده و يا رو بـه داخـل (كـه هميشه در سايه هسـتند) را بايسـتي جـدا كرد.
شکل 3- درخت انبه
برداشت
درخت انبه از سال چهارم يا پنجم بعداز كاشت شروع به ميـوه دادن مـيكنـد و بعـد از 8 سال ميزان توليد آن افزايش مييابد و در 20 سـالگي بـه رشـد كامـل مـيرسـد. ميوه ها بسته به رقم 3 تا 5 ماه پس از گلدهي آماده برداشت هستند. شروع ريـزش طبيعي ميوهها نشانه رسيدن آن است. برداشت ميوهها با تغيير رنگ آن از سـبز بـه زرد شروع مي‌شود و معمولا در اين حالت بريكس ميوه بيشـتر از 7 مـيباشـد. در موقـع برداشت ميزان قندهاي محلـول بايد حـداقل 13 درصد باشـد.
شکل 4- میوه انبه
متوسط بازده برمبنـاي وزن بـراي هـر درخـت در درختـان پيونـدي 200 -150 كيلوگرم و براي درختهاي غيرپيوندي 400ـ 300 كيلوگرم است. بين ارقام انبه از نظر ميزان توليد و كيفيت، نظم و هماهنگي خاصي ديده نمـيشـود و ممكن اسـت در يـك برداشت كم از نظر تعداد، كيفيت ميوه افزايش يابد. بطور كلي ميزان ميـوه هـر درخـت حدود 70-110كيلوگرم ميباشد كه تعداد 200-300 ميوه در هر درخت و در برخـي سالها در برخي ارقام تا 5000 ميوه توليد مي‌شود.
شکل 6- برداشت انبه