مقاله آشنایی با قارچکش های دی تیوکاربامات (قسمت دوم)

قارچ‌کش‌ها موادی هستند که باعث نابودی قارچ یا محدود کردن رشد و یا بازدارنده رشد آنها هستند. قارچ‌کش‌ها انواع مختلفی دارند و در صنایع مختلف مانند کشاورزی، پزشکی و نیز در منسوجات و چوب و ... از آن استفاده می‌شود. در کشاورزی، قارچ‌ها و بیماری‌های قارچی در صورت عدم پیشگیری و کنترل آنها، خسارات شدیدی به محصولات وارد می‌سازند و باعث زیان اقتصادی و کاهش میزان کمیت و کیفیت محصولات می‌گردند. بنابراین باید با انواع قارچ‌کش‌ها و نحوه اثر آنها آشنایی کامل داشت تا در بهترین زمان ممکن علیه آنها مبارزه گردد و در نتیجه مؤثرترین نتیجه گرفته شود. یکی از انواع قارچ‌کش‌ها قارچ‌های دی‌تیوکاربامات هستند که در کنترل بسیاری از بیماری‌های قارچی مورد استفاده قرار می‌گیرند که در مقاله قبل به برخی از آنها اشاره گردید و در این مقاله به معرفی ادامه این قارچ‌کش‌ها پرداخته می‌شود.

 

3-زیرام

با توجه به این‌که زیرام حاوی روی است و فلز روی نیز از طریق شاخ و برگ جذب گیاه می‌شود، بنابراین زیرام برای جبران کمبود روی در گیاه مؤثر است. کمبود روی در درختان مرکبات باعث زردی برگ و در درختان بادام (شکل 1) باعث کوچک ماندن برگ‌ها می‌شود، به همین دلیل محلول‌پاشی زیرام روی گیاهان مزبور اثر مطلوبی دارد. زیرام با ترکیبات مسی و گوگردی و اغلب حشره‌کش‌ها قابل ترکیب است و به صورت مخلوط با اکسی‌کلرید مس عرضه می‌شود. ترکیب کردن این قارچ‌کش با املاح جیوه و مواد قلیایی مجاز نیست. زیرام برای جانوران خونگرم و زنبور عسل سمیت زیادی ندارد و نیز روی گیاهان ایجاد گیاهسوزی نمی‌کند. زیرام برای افرادی که به روی حساسیت دارند و تماس با این فلز باعث تورم‌های پوستی در آنها می‌شود، به همین دلیل امروزه ترجیح می‌دهند از قارچ‌کش‌های جایگزین استفاده شود.

کمبود روی در درختان بادام باعث کوچک ماندن برگ‌ها می‌شود.
شکل 1- کمبود روی در درختان بادام باعث کوچک ماندن برگ‌ها می‌شود.

4-نابام

 با نام تجاری Dithan D-14، به دلیل ناپایداری و انحلال در آب، ایجاد گیاهسوزی می‌کند که به همین دلیل مصرف آن محدود شده است. پودر این قارچ‌کش بادوام نیست، لذا به صورت محلول و با نام (اتیان-14) به بازار عرضه می‌شود. سمیت نابام روی گیاه بیش از سایر دی‌تیوکاربامات‌ها است و مهم‌ترین مورد مصرف آن ضد عفونی غده‌های سیب‌زمینی آلوده به بیماری‌های قارچی (شکل 2)، غده‌های آلوده برای مدت نیم ساعت در محلول 1% نابام غوطه‌ور می‌شوند و در صورت استفاده از پودر نابام، یک کیلوگرم با 100 کیلوگرم بذر آغشته می‌شود. این قارچ‌کش برای مبارزه با اغلب سفیدک‌ها مناسب نیست اما برای سفیدک‌های گیاهان خانواده کدوئیان، پیاز و سیب‌زمینی کم و بیش قابل توصیه است. از معایب این قارچ‌کش، خاصیت چسبندگی کم و گیاهسوزی زیاد آن است که به همین دلیل محلول‌پاشی آن روی برگ‌ها توصیه نمی‌شود و به منظور جلوگیری از گیاهسوزی، سولفات روی به آن اضافه می‌کنند. همچنین آزمایشات نشان داده که اضافه کردن مخلوطی از سولفات‌روی و آب‌آهک به نابام باعث تشدید خاصیت قارچ‌کشی آن می‌شود. سمیت نابام برای پستانداران کمی بیشتر از سایر دی‌تیوکاربامات‌ها است که روی پوست بدن اثر تحریک کنندگی دارد.

از قارچ‌کش نابام برای ضدعفونی غده‌های سیب‌زمینی آلوده به بیماری‌های قارچی استفاده می‌گردد.

شکل 2- از قارچ‌کش نابام برای ضدعفونی غده‌های سیب‌زمینی آلوده به بیماری‌های قارچی استفاده می‌گردد.

 

5-زینب

زینب با نام‌های تجاری Dithane Z-78 و Parazate، ماده‌ای سفید رنگ، غیر محلول در آب و قابل تجزیه مقابل نور و رطوبت است که دارای 65% تا 80% ماده مؤثر است. زینب به عنوان قارچ‌کشی محافظتی، جانشین مناسبی برای برای گوگرد است و برای ضد عفونی خاک به نسبت 3 گرم در متر مربع و یا 30 کیلوگرم در هکتار مصرف می‌شود. در سمپاشی‌های زمستانه علیه بیماری‌های قارچی به نسبت 2.5 تا 3 در هزار و در سمپاشی‌های بهاره به نسبت 2 در هزار توصیه می‌شود. اصولا برای کنترل سفیدک‌ها، لکه سیاه و سایر بیماری‌ها و همچنین برای مبارزه با کنه‌های گیاهی (بخصوص کنه نقره‌ای مرکبات)، برای مبارزه با پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه (شکل 3) به نسبت 2 در هزار، مبارزه با سفیدک دروغی مو به صورت مخلوط با ترکیبات مس، مبارزه با سفیدک‌های دروغی توتون و برای کنترل بیماری‌های قارچی ریشه (500 گرم به ازای هر متر مکعب خاک) کاربرد دارد. به طور کلی برای تمام بیماری‌هایی که ایجاد لکه می‌کنند، بخصوص در سبزیکاری‌ها، جالیزکاری‌ها، گل‌کاری‌ها و نیز روی درختان میوه کاربرد دارد، زیرا اولا سمیت آن برای انسان بسیار ناچیز است و ثانیا برای گیاهان مضر و سمی نیست. سمپاشی با زینب کمبود روی را نیز جبران می‌کند. زینب با سایر سموم مانند مخلوط بردو و محلول بورگنی خنثی، قارچ‌کش‌هایی مانند کاراتان، کاپتان، ترکیبات جیوه‌ای، سایر دی‌تیوکاربامات‌ها و نیز اغلب حشره‌کش‌ها سازگار و قابل ترکیب است و در بعضی موارد باعث تقویت رشد و نمو گیاهان تحت تیمار می‌شود. در سمپاشی با زینب محلول سمی باید تمام گیاه را خیس کرده و سطح آن نیز دارای چسبندگی مطلوبی باشد، برای این منظور مقداری مویان (Triton) بر حسب نوع گیاه به آن اضافه می‌شود. سمیت زینب برای انسان و جانوران خونگرم بسیار اندک است، اما برای پرندگان و نیز دام‌های اهلی بخصوص گاوها، حساسیت‌های زودگذر پوستی ایجاد می‌کند. حتی بر اساس گزارش‌های موجود، تعداد تخم مرغابی‌هایی که از مراتع سمپاشی شده با زینب تغذیه کردند، کاهش یافت و تعدادی از تخم‌ها نیز دارای پوسته بسیار نازک و شکننده شدند که طبعا این امر روی بقای نسل پرندگان تاثیر منفی دارد.

قارچ‌کش زینب برای کنترل بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شکل 3- قارچ‌کش زینب برای کنترل بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

 

 

طالبی جهرمی،  خلیل (1391). سم‌شناسی آفت‌کش‌ها (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

ارسال نظر