مقاله آشنایی با قارچکش های دی تیوکاربامات (قسمت سوم)

یک قارچ‌کش مناسب باید خاصیت ذاتی قارچ‌کشی داشته باشد، یعنی در مقادیر کم مؤثر باشد و تا حد امکان برای انسان و محیط زیست اثر سو نداشته باشد و خاصیت خیس‌کنندگی و پخش‌کنندگی مناسبی داشته باشد و همچنین برای گیاه خاصیت گیاهسوزی نداشته باشد. دانستن این موارد و نیز شناسایی قارچ‌کش‌ها به کشاورزان و باغداران کمک می‌کند تا با خطاهای کمتری مواجه شوند و نیز آسیب کمتری به محیط زیست و گیاهان و انسان‌ها بزنند.

 

6 ـ مانب

مانب با نام‌های تجاری Dithane M22 و Manzata، در سال 1950 عرضه شد. ماده‌ای نامحلول در آب که به صورت پودر وتابل 80% و نیز محلول 70% تا 80% و توأم با مواد همراه عرضه می‌شود. مانب یک قارچ‌کش پیشگیری کننده است و علیه قارچ‌های داخلی به کار می‌رود که روی سفیدک‌های پودری و سیاهک‌های غلات تاثیری ندارد. به عنوان سم محافظتی برای ضد عفونی بذرهای گوجه‌فرنگی، سبزیجات، جالیز و نیز بیماری‌های قارچی گوجه‌فرنگی، لکه قهوه‌ای برگ یونجه، برق زدگی نخود و زنگ میخک به نسبت 1.5 تا 3 در هزار توصیه می‌شود. مانب از بهترین قارچ‌کش‌هایی است که برای مبارزه با بیماری‌های قارچی گوجه‌فرنگی شناخته شده است. در روش محلول‌پاشی، از محلول 2 تا 3 در هزار و در وضعیت گردپاشی ه میزان 3 تا 4 کیلوگرم در هکتار مصرف می‌شود. در روش گردپاشی با 10% خاکستر مخلوط می‌شود تا عملیات پاشیدن گرد تا حد زیادی تسهیل شود. این ترکیب برای مبارزه با سیاهک‌های پنهان گندم و جو، بیماری لکه آجری بادام و کنه نقره‌ای مرکبات توصیه می‌شود. مانب برای سفیدک‌های حقیقی و سیاهک‌های غلات مؤثر نبوده و توصیه نمی‌شود. در استفاده از این قارچ‌کش، احتیاط‌های لازم باید صورت گیرد، در غیر این صورت پوست، گلو و چشم را تحریک می‌کند. از نگهداری این سم در مکان‌های مرطوب باید خودداری کرد زیرا خاصیت قارچ‌کشی آن در رطوبت و گرما در اثر تجزیه کاهش می‌یابد. همچنین بخارهای قابل اشتعال از آن متصاعد می‌شود. از قابلیت‌های ارزشمند مانب این است که می‌تواند کمبود منگنز را در خاک و گیاه برطرف کند.

مانب قابلیت ترکیب مطلوبی با سایر آفت‌کش‌ها دارد به طوری که با گوگرد، ترکیبات مسی و نیز حشره‌کش‌ها، کنه‌کش‌ها و سایر دی‌تیوکاربامات‌ها قابل ترکیب است، اما نباید آن را با حشره‌کش‌های امولسیون مخلوط کرد. ترکیب این ماده با سولفات روی به صورت فرمولاسیون به مانکوزب معروف می‌باشد که کاربرد قابل توجهی دارد، زیرا فاقد خاصیت گیاهسوزی است که به مقدار اندکی در مانب وجود دارد و می‌تواند کمبود روی و منگنز را با هم در گیاه برطرف کند. مانکوزب در بازار با نام های تجاری Dithane M-45 و Manzeb وجود دارد. مانکوزب علاوه‌بر طریق شیمیایی، از طدیق فیزیکی نیز می‌تواند از مخلوط نمودن مانب و زینب به دست آید. مانکوزب یک قارچ‌کش وسیع‌الطیف می‌باشد که برای کنترل اغلب بیماری‌های قارچی برگی مصرف می‌شود. این قارچ‌کش‌ روی سفیدک‌های دروغی، آنتراکنوز، لکه موجی گوجه‌فرنگی (شکل 1) و سیب‌زمینی، زنگ انواع گیاهان شامل تره، سیر، نعناع و مارچوبه و نیز برای ضد عفونی بذر غلات در برابر سیاهک‌های پنهان مؤثراست.

قارچ‌کش مانکوزب برای کنترل بیماری لکه موجی گوجه‌فرنگی نیز مؤثر است.

شکل 1ـ قارچ‌کش مانکوزب برای کنترل بیماری لکه موجی گوجه‌فرنگی نیز مؤثر است.

7 ـ واپام یا متیل‌دی‌تیوکاربامات‌سدیم یا متام‌سدیم

واپام با نام تجاری Karbation به صورت پودر وتابل می‌باشد که در آب به شکل مایعی بی‌رنگ است. این قارچ‌کش برای ضد عفونی خاک به کار برده می‌شود و در خاک تبخیر شده و قارچ‌های خاکزی مانند Fusarium (شکل 2)، Pythium و Rhizoctonia و نیز اکثر نماتدها و بعضی از حشرات خاکزی را از بین می‌برد. همچنین از جوانه‌زنی بذر و ریشه علف‌های هرز جلوگیری می‌کند. به منظور ضد عفونی خاک، ابتدا باید زمین را به عمق 15 تا 20 سانتی‌متر شخم زد و تسطیح نمود، سپس واپام را به نسبت 5% تا 6% با آب مخلوط کرده و 150 لیتر از آن را برای 100 متر مربع پاشید و زمین را بلافاصله آبیاری کرد، به طوری که رطوبت تا عمق 15 سانتی‌متری نفوذ کند. ضد عفونی در خاک‌های سبک، 15 روز قبل از کاشت و در خاک‌های سنگین و رسی یک ماه قبل از کاشت باید انجام شود. در این فاصله خاک آلوده به سم می‌باشد و نباید محصولی در آن کشت شود.

سمیت واپام برای انسان و سایر پستانداران نسبتا پایین است. واپام را نباید در زراعت، زمین‌های مجاور قطعات کشت شده یا باغ‌ها به کار برد. واپام روی بعضی مواد مانند مس و برنج ایجاد خوردگی می‌کند و لذا وسایل سمپاشی را پس از پایان کار باید کاملا شست‌و‌شو کرد. در شرایطی که حرارت خاک کمتر از 15 درجه سانتی‌گراد است، تبخیر نمی‌شود، بنابراین به‌کارگیری واپام در کمتر از دمای مزبور بی‌اثر است.

قارچ‌کش واپام در کنترل قارچ فوزاریوم که بیماری‌هایی مثل پژمردگی فوزاریومی ایجاد می‌کند، نیز مؤثر است.

شکل 2ـ قارچ‌کش واپام در کنترل قارچ فوزاریوم که بیماری‌هایی مثل پژمردگی فوزاریومی ایجاد می‌کند، نیز مؤثر است.

 

طالبی جهرمی،  خلیل (1391). سم‌شناسی آفت‌کش‌ها (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.