آشنایی با سایر کنه‌کش‌ها (قسمت اول)

ترکیبات دی‌فنیل

بنزوکسی میت

کنه‌کش دیگری که در سال‌های اخیر مصرف می‌شود، بنزوکسی میت یا سیترازون نام دارد. سیترازون یک کنه‌کش غیرسیستمیک و تماسی است که روی کنه تابالغ و تخم کنه مؤثر است و به میزان 13-10 گرم ماده خالص در یک‌صد لیتر آب علیه کنه‌ها مصرف می‌شود. سیترازون در ایران به صورت مایع غلیظ امولسیون شونده 20% موجود است و به نسبت یک در هزار علیه کنه دو نقطه‌ای درختان میوه (شکل 1) در اوایل تابستان و نیز علیه کنه قرمز مرکبات در اواخر زمستان و بهار مصرف می‌شود.

شکل 1- کنه‌کش سیترازون علیه کنه تارتن دونقطه‌ای درختان میوه، نیز استفاده می‌گردد.

ترکیبات تترازین

کلوفنتزین

ترکیب دیگر کلوفنتزین است که در سال 1981 معرفی شد. خاصیت تخم‌کشی این ترکیب در آزمایشگاه به اثبات رسیده است. این کنه‌کش اثر انتخابی روی تخم زمستان‌گذران کنه قرمز اروپایی دارد؛ ولی آسیبی به کنه‌های شکاری و حشرات مفید نمی‌رساند. کلوفنتزین در 16 درجه سانتی‌گراد مؤثرتر از 22 درجه سانتی‌گراد است. گفته می‌شود اثر تخم‌کشی این ترکیب در نتیجه جلوگیری از تکامل جنین است. این ترکیب در ایران به صورت سوسپانسیون غلیظ 50% موجود است و به نسبت 25/0 تا 5/0 در هزار علیه کنه قرمز اروپایی در زمستان قبل از متورم شدن جوانه‌ها و نیز کنه شرقی مرکبات توصیه می‌گردد.

شکل 2- کنه‌کش کلوفنتزین برای کنترل کنه شرقی مرکبات به نسبت 25/0 تا 5/0 در هزار توصیه می‌شود.

ترکیبات پایروتروئیدی

بعضی از ترکیبات پایروتروئیدی خاصیت کنه‌کشی دارند. فلووالینات یک حشره‌کش-کنه‌کش طیف وسیع است و علیه کنه واروآ استفاده می‌شود. نوع بخصوصی از فرمولاسیون به صورت نوار اشباع از این ماده سمی با نام آپیستان که حاوی 10 گرم بر کیلوگرم ماده فعال بوده و بعد از قرار گرفتن در کندو بخار سم را وارد محیط می‌کند. فلووالینات در دز توصیه شده، برای زنبور عسل خطری ندارد ولی برای عنکبوت‌های شکارگر و کفشدوزک‌ها سمی است.

فن‌پروپاترین با نام تجاری دانیتول از جمله پایروتیروئیدهای مصنوعی است که خاصیت کنه‌کشی دارد و قبلا به آن اشاره شده است. در ایران مایع غلیظ امولسیون شونده 10% آن را به نسبت 2-5/1 در هزار علیه کنه قرمز اروپایی توصیه می‌کنند.

ترکیبات فرمامیدین

ترکیبات فرمامیدین مانند کلردایمفرم و آمیتراز خاصیت کنه‌کشی دارد. کلردایمفرم در گذشته به عنوان یک کنه‌کش طیف وسیع علیه کنه بالغ، تخم و لارو مصرف می‌شده است. تاثیر این کنه کش روی کنه تارتن ایجاد اختلال در خروج از تخم و نیز تکامل لارو است.

 آمیتراز اغلب روی درختان میوه برای مبارره با کنه مصرف می‌شود. در ایران مایع امولسیون غلیظ 2 درصد را به نسبت 3 لیتر در هکتار برای کنه تارتن روی پنبه و سویا توصیه می‌کنند. گفته می‌شود که این ترکیب روی کنه‌های مقاوم به ترکیبات فسفره مؤثر است. در برخی از موارد آمیتراز را با کلوفنتزین مخلوط می‌کنند تا طیف کنه‌کشی آنها گسترده‌تر شود.